Trong bối cảnh giá dầu thế giới leo lên mức gần 70 USD/thùng, đạt mức cao nhất trong 3 năm qua, giới phân tích đánh giá, 5 yếu tố chính sẽ quyết định diễn biến thị trường năng lượng trong năm 2018 gồm: Rủi ro địa - chính trị, sản lượng dầu đá phiến Mỹ, tốc độ tăng trưởng kinh tế toàn cầu, chính sách của Tổ chức các Nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) và động thái của các quỹ đầu cơ.
1. Iran và các nguy cơ địa chính trị gia tăng
Iran là nước sản xuất dầu lớn thứ 3 ở OPEC và sản lượng 3,8 triệu thùng/ngày của nước này chiếm hơn 4% lượng cung dầu trên toàn cầu. Vì vậy, làn sóng biểu tình chống đối chính phủ tại nước này trong tuần qua đang gây tâm lý lo ngại đối với các nhà giao dịch trên thị trường.
Mặc dù các cuộc biểu tình không ảnh hưởng đến sản lượng dầu thô và được cho là không có khả năng trực tiếp trừ khi nó dẫn đến những biến động chính trị lớn hơn trong nước, nhưng các nhà giao dịch dầu vẫn đang theo dõi chặt chẽ.
Các nhà phân tích của Trung tâm năng lượng JBC cho biết: "Ngoài các trọng tâm gần đây về các cuộc biểu tình trên đường phố, khả năng khôi phục lại các lệnh trừng phạt của Mỹ nhằm vào ngành công nghiệp dầu mỏ của Iran
Nguồn cung dầu mỏ của Khu tự trị người Kurd ở Iraq giảm kể từ tháng 10/2017, khi Baghdad
Bên cạnh đó, Venezuela, một thành viên khác của OPEC đã giảm sản lượng xuống mức thấp nhất trong gần 30 năm do khủng hoảng kinh tế leo thang, với một số nhà phân tích cho thấy sản lượng 1,9 triệu thùng/ngày của họ là nguy cơ nguồn cung lớn nhất trong năm 2018.
2. Nguồn cung dầu đá phiến Mỹ và các quốc gia ngoài OPEC
Các nhà đầu tư dầu hy vọng nguồn cung dầu đá phiến Mỹ và nguồn cung dầu mỏ của các nước ngoài OPEC sẽ tăng nhanh hơn mức tiêu thụ trong năm nay. Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) dự báo sản lượng đá phiến của Mỹ sẽ tăng khoảng 780.000 thùng/ngày trong năm 2018, tăng gấp đôi so với mức 380.000 thùng/ngày vào năm ngoái. Dự báo, năm nay có thể sẽ được điều chỉnh cao hơn với dầu thô lên mức 60 USD/ thùng.
Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), các dự án khai thác dầu quy mô lớn được phê duyệt trước khi giá dầu lao dốc dự kiến sẽ được vào sản xuất tại Brazil và Canada trong năm nay, qua đó đưa lượng cung từ các nước ngoài OPEC lên khoảng 1,6 triêu thùng/ngày trong năm 2018.
Nhà phân tích Joe Gemino của Morningstar cho biết: "Đà tăng sản lượng khai thác dầu đá phiến tại Mỹ chắc chắn sẽ thúc đẩy các kho dự trữ dầu thô lên mức cao hơn trong năm 2018”. Tuy nhiên, tình hình nguồn cung dầu mỏ ngoài OPEC sẽ rõ ràng hơn trong những năm tới, do các công ty dầu mỏ cắt giảm mạnh vốn đầu từ kể từ năm 2014.
3. Nhu cầu dầu thô và triển vọng tăng trưởng kinh tế thế giới
Xu hướng nhu cầu dầu mỏ tăng cao dường như ít được đề cập đến đằng sau sự hồi phục mạnh mẽ của giá dầu trong thời gian gần đây. Trên thực tế, tiêu thụ dầu mỏ tăng gần 5 triệu thùng/ngày trong khoảng từ năm 2015 đến cuối năm 2017, cao hơn nhiều so với mức tăng dưới 1 triệu thùng/ngày khi giá dầu thô cán mốc 100 USD/thùng. Mặc dù mức tăng nhu cầu dầu này có được nhờ giá "vàng đen" giảm, song đà tăng trưởng của kinh tế toàn cầu được coi là yếu tố quan trọng.
Các nhà dự báo tin rằng thế giới đang trải qua giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ nhất kể từ sau khủng hoảng tài chính. Theo dự đoán mới nhất của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, GDP toàn cầu sẽ tăng trưởng 3,6% trong năm nay.
Ngưỡng giá dầu thô 60 USD/thùng có thể khiến nhu cầu giảm đôi chút, tuy nhiên các nhà phân tích của Công ty môi giới PVM nhận định nếu kinh tế thế giới tiếp tục tăng trưởng mạnh, nhu cầu dầu mỏ cũng như mức tăng nhu cầu dầu của thế giới sẽ vẫn duy trì đà tăng hiện nay.
Thế giới sẽ chú ý sát sao tới kho dự trữ chiến lược của Trung Quốc ước tính ở mức 150 triệu thùng trong năm 2017 và dự đoán đứng ở mức 130 triệu thùng trong năm 2018, theo dự báo của Energy Aspects.
4. Chiến lược của OPEC và Nga
Việc các nước OPEC và một số quốc gia sản xuất dầu chủ chốt khác, dẫn đầu là Nga đồng ý thực hiện thỏa thuận cắt giảm sản lượng gần 1,8 triệu thùng/ngày kể từ tháng 1/2017 đã gây tác động lớn nhất tới việc giảm lượng dự trữ dầu mỏ toàn cầu.
Giá dầu thế giới đã đạt mức cao nhất trong gần 3 năm qua và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt khi các thành viên trong và ngoài OPEC tiếp tục chương trình cắt giảm sản lượng khai thác để đẩy giá dầu lên cao.
Hồi cuối tháng 11 năm ngoái, OPEC và Nga đã đồng ý mở rộng thỏa thuận đến hết năm 2018, song thỏa thuận này sẽ được xem xét lại trong cuộc họp tiếp theo của nhóm vào tháng 6 năm nay.
Các nhà giao dịch dầu mỏ sẽ theo dõi sát các động thái của Nga và Ả Rập Saudi để xem liệu hai nước này có đi tới nhất trí một chiến lược có thể ngăn chặn tình trạng dư thừa dầu thô trên thị trường trở lại.
Việc tuân thủ thỏa thuận cắt giảm sản lượng cũng sẽ được giám sát chặt chẽ để xem liệu các nước thành viên OPEC có bắt đầu lơ là việc tuân thủ quyết định cắt giảm sản lượng vào thời điểm giá dầu thô tăng lên.
5. Hoạt động của các quỹ đầu cơ
Các quỹ đầu cơ cũng là yếu tố đẩy giá dầu tăng lên. Các quỹ này đã mua trên 1 tỷ thùng dầu thô Brent Biển Bắc và dầu ngọt nhẹ WTI của Mỹ dựa trên dự báo rằng giá dầu thô sẽ tiếp tục đi lên.
Mặc dù không loại trừ khả năng các quỹ này sẽ bán ra kiếm lời sau những đợt tăng vọt của dầu thô trong thời gian qua, song cũng có lý do để nghi ngờ rằng họ sẽ không dễ dàng thay đổi xu thế.
