Cách nào chặn đà giảm tốc ngành công nghiệp?

Năm 2016 với mục tiêu tăng trưởng GDP cao hơn, đòi hỏi công nghiệp phải tăng cao hơn. Tuy nhiên, tăng trưởng công nghiệp trong quý I/2016 đã giảm tốc.

Ngành chế biến, chế tạo kéo sức tăng

Các chỉ số thống kê cho thấy, tốc độ tăng chỉ số sản xuất công nghiệp quý I/2016 so với quý I/2015 rất đáng báo động. Nếu xét theo ngành, ngành có tỷ trọng lớn nhất trong lĩnh vực công nghiệp là chế biến, chế tạo, tuy vẫn tăng khá và cao hơn tốc độ tăng của toàn ngành, nhưng đã thấp hơn nhiều so với tốc độ tăng của cùng kỳ năm 2015. Trong đó ngành khai khoáng chiếm tỷ trọng lớn thứ hai, nếu cùng kỳ năm 2015 tăng 7,2%, thì 3 tháng đầu năm nay giảm tương đối sâu, tới -1,2%. Ngoài ra, 3 tháng đầu năm, cả nước có 2.919 DN giải thể, tăng 13,2%; số DN tạm ngừng hoạt động là 20.044 DN, tăng 23,9%, trong đó có không ít DN thuộc ngành chế biến, chế tạo.

Dây chuyền sản xuất xe tải, bán tải tại Công ty ISUZU Việt Nam. Ảnh: An Hiếu

Xét ở đầu ra, chỉ số tiêu thụ của ngành công nghiệp này thấp hơn chỉ số tiêu thụ của năm 2015. Nguyên nhân là do tiêu thụ trong nước đã tăng chậm lại so với cùng kỳ năm trước. Mặc dù 3 tháng xuất siêu, nhưng chủ yếu do kim ngạch xuất khẩu tăng thấp (tăng 4,1%), trong khi nhập khẩu giảm (giảm 4,8%). Nhập khẩu giảm có phần quan trọng do giá nhập khẩu tính bằng USD giảm (phế liệu sắt thép, xăng dầu, kim loại thường khác, xơ sợi dệt, sắt thép các loại, kim loại thường khác, bông các loại, chất dẻo, lúa mì, ngô, đậu tương, hạt điều, phân bón...). Bên cạnh đó cũng phải kể đến nguyên nhân do nhu cầu đầu tư, sản xuất, kinh doanh ở trong nước chậm lại. Nhập khẩu giảm không chỉ đối với khu vực kinh tế trong nước (giảm 4,8%) mà đối với khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) còn giảm nhiều hơn (giảm 7,7%).

Cân nhắc tăng tổng cầu

Việc công nghiệp tăng chậm lại trong 3 tháng khởi đầu - thời gian có nhu cầu tăng cao, là cảnh báo đáng quan tâm đối với việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng GDP của cả năm, do vậy, cần quyết liệt, khẩn trương tìm giải pháp ngăn chặn tình trạng tăng chậm lại này. Trước hết, cần khuyến khích hơn nữa tinh thần khởi nghiệp, đăng ký thành lập DN, tập trung cho nhóm ngành kinh tế thực (nông, lâm nghiệp - thủy sản và công nghiệp - xây dựng), ngăn chặn tình trạng giải thể, phá sản, tạm ngừng kinh doanh, tạm ngừng hoạt động đang diễn ra nhiều trong thời gian qua.

Giải pháp thứ hai cần tính tới là tăng tổng cầu. Mặc dù về tốc độ thì tổng cầu đã cao hơn tổng cung, nhưng về quy mô tuyệt đối thì tổng cầu vẫn nhỏ hơn tổng cung. Trong các giải pháp tăng tổng cầu, có thể nới lỏng một phần chính sách tiền tệ. Trước hết là hạ lãi suất cho vay, hiện là một trong các giải pháp được nhiều nước áp dụng. Hoa Kỳ sau khủng hoảng đã tung ra hàng ngàn tỷ USD để kích thích tăng trưởng và đã 7 năm nay giữ lãi suất ở mức gần bằng 0. Trong khi Nhật Bản lãi suất thời gian gần đây còn đưa xuống mức âm. Cả khu vực EU cũng giảm lãi suất. Trung Quốc đang chặn tình trạng suy giảm tăng trưởng bằng việc hạ lãi suất, phá giá đồng tiền... Do đó, hạ lãi suất cùng với giải quyết nợ xấu một cách thực chất sẽ góp phần giúp tăng trưởng tín dụng cao hơn. Xem xét để giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc, ngừng phát hành tín phiếu Ngân hàng Nhà nước, tăng cường chiết khấu trái phiếu Chính phủ, trái phiếu đặc biệt (mua nợ xấu), đẩy nhanh thị trường mở... cũng là giải pháp tăng tổng cầu.

Giải pháp thứ ba là hỗ trợ xuất khẩu, kiểm soát nhập khẩu. So với cùng kỳ năm trước, nhập siêu từ Trung Quốc đã giảm khoảng 1,2 tỷ USD (từ 7,7 tỷ USD xuống còn 6,5 tỷ USD), nhưng lại tăng nhập siêu từ Thái Lan, Brazil, Ấn Độ, Malaysia... Cuối cùng là cơ cấu lại khu vực kinh tế trong nước và khu vực FDI. Hiện tại đang có khoảng cách chênh lệch khá lớn giữa 2 khu vực này, khi khu vực FDI chiếm trên dưới 50% giá trị sản xuất toàn ngành công nghiệp và chiếm trên 70% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.