Nhiều nội dung rất nhân văn và tiến bộ
Ngày 8/6 các đại biểu Quốc hội đã thảo luận tại tổ về Dự thảo Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi). Đa số các đại biểu Quốc hội thống nhất việc sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống mua bán người là yêu cầu cấp thiết, khách quan nhằm hoàn thiện pháp luật phòng, chống mua bán người; tạo nhận thức thống nhất và đầy đủ về công tác phòng, chống mua bán người trong thời gian tới; nâng cao trách nhiệm của cá nhân, gia đình, cơ quan, tổ chức và của toàn xã hội trong công tác phòng, chống mua bán người.
Phát biểu thảo luận tại tổ, đại biểu Quốc hội Đỗ Đức Hồng Hà (Đoàn TP Hà Nội) cho rằng, đối tượng điều chỉnh so với Luật hiện hành đã bổ sung người đang trong quá trình xác định là nạn nhân. Điều này thể hiện sâu sắc chính sách nhân đạo của Đảng Nhà nước là không chỉ bảo vệ nạn nhân mà cả với người đang trong quá trình xác định là nạn nhân.
Về hỗ trợ nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân, bên cạnh các trường hợp cần thiết như Dự thảo Luật quy định, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà đề nghị bổ sung trường hợp khi nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân yêu cầu.
Còn đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Minh Trang (Đoàn tỉnh Vĩnh Long) cho biết, Dự thảo Luật bổ sung nhiều quy định, trong đó có quy định cấm kỳ thị, phân biệt đối xử với nạn nhân và người đang trong quá trình xác định là nạn nhân là rất nhân văn và tiến bộ. Tuy nhiên, cần bổ sung quy định cấm kỳ thị, phân biệt đối xử về giới và về bất cứ lý do nào khác; cấm kỳ thị, phân biết đối xử với cả thân nhân của nạn nhân và người đang trong quá trình xác định là nạn nhân.
Phát biểu thảo luận, đại biểu Quốc hội Phạm Trọng Nghĩa (Đoàn tỉnh Lạng Sơn) cho rằng, Dự thảo Luật có một loạt các điều khoản quy định về quyền của nạn nhân, về tiếp nhận, xác minh, xác định và bảo vệ nạn nhân, bảo vệ người đang trong quá trình xác định là nạn nhân và người thân thích của họ. Điều này cho thấy tính ưu việt so với Luật năm 2011 trong việc bảo vệ quyền con người, thực hiện một cách thiện chí các cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Tuy nhiên, để bảo đảm tính thống nhất của các quy định trong dự thảo Luật với hệ thống pháp luật (Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, Luật Trẻ em, Bộ luật Lao động…), tính tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, đại biểu đề nghị cần tiếp tục nghiên cứu, tham khảo Luật mẫu về phòng, chống mua bán người (bản mới nhất năm 2020) là văn bản khuyến nghị được xây dựng bởi Văn phòng Liên Hợp Quốc về chống ma túy và tội phạm (UNODC) nhằm giúp các quốc gia trong việc nghiên cứu xây dựng một đạo luật chuyên ngành riêng về phòng, chống mua bán người trong quá trình hoàn thiện Dự thảo Luật.
Quan tâm bố trí ngân sách cho vùng khó khăn
Quan tâm tới các chính sách hỗ trợ nạn nhân buôn bán người, các đại biểu Quốc hội đề nghị có chính sách ưu tiên bố trí ngân sách cho công tác này - nhất là ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn.
Đại biểu Quốc hội Đỗ Đức Hồng Hà đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ thêm tác động của quy định ưu tiên bố trí ngân sách cho công tác phòng, chống mua bán người vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
Đại biểu Quốc hội Trần Thị Hồng Thanh (Đoàn tỉnh Ninh Bình) cho biết, thực tế tình hình mua bán người ở Việt Nam chủ yếu diễn ra ở địa bàn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng khó khăn về kinh tế-xã hội. Cho nên về địa bàn trong dự án Luật quy định tại khoản 4, Điều 5 dự án Luật đã thiết kế: “Hàng năm, nên bố trí ngân sách cho công tác phòng chống mua bán người, ưu tiên vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn” là đúng đắn.
Ngoài ra, theo đại biểu Trần Thị Hồng Thanh, hiện nay, đối tượng, nạn nhân bị mua bán khá đa dạng, song tập trung khá nhiều vào đối tượng yếu thế như phụ nữ và trẻ em. Tuy nhiên, trong dự án Luật chưa quyết định ưu tiên chính sách hỗ trợ cho đối tượng yếu thế này. Vì vậy, Ban soạn thảo cần nghiên cứu, chú ý bổ sung chính sách ưu tiên hỗ trợ đến đối tượng, nạn nhân bị mua bán là phụ nữ và trẻ em.
Góp ý vào điều 6 Dự thảo Luật về quyền và nghĩa vụ của nạn nhân, đại biểu Lê Thị Thanh Lam (đoàn Hậu Giang) đề nghị bổ sung thêm quyền "được hỗ trợ đào tạo nghề, giới thiệu việc làm" để nạn nhân sau khi trở về có công việc tạo thu nhập, qua đó ổn định cuộc sống, không trở thành đối tượng bị mua bán người.
Cũng quan tâm đến các chính sách hỗ trợ nạn nhân mua bán người, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đoàn tỉnh Đắk Lắk) cho rằng, điều 43 Dự thảo Luật quy định nạn nhân mua bán người khi trở về nơi cư trú có nhu cầu vay vốn để sản xuất, kinh doanh thì được xem xét cho vay tại Ngân hàng Chính sách Xã hội với các chính sách ưu đãi theo quy định của pháp luật.
Theo quy định hiện hành về đối tượng vay ưu đãi tại Ngân hàng Chính sách xã hội thì nạn nhân mua bán người không thuộc đối tượng cho vay. Vì vậy, để bảo đảm tính khả thi, đại biểu đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định về chính sách tín dụng riêng của Ngân hàng Chính sách xã hội hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về địa phương.
