Chiêu PR của tỷ phú giàu thứ 5 thế giới

Tờ Daily and Sunday Express cho rằng, những gì mà mọi người thường thấy ở người sở hữu khối tài sản gần 48 tỷ USD này chỉ là “phần nổi của tảng băng chìm”, và là sản phẩm của nghệ thuật PR vào hàng siêu đẳng.

Hàng năm, mỗi khi đến lễ Phục sinh, các tín đồ Thiên chúa giáo đổ đến các nhà thờ. Đây cũng là thời gian mà các cửa hiệu bán lẻ đồ nội thất IKEA khắp thế giới chật cứng người tới mua sắm. Ai đó đã từng nói rằng, cuốn catalogue của IKEA được đọc nhiều hơn cả Kinh thánh. Trên thực tế, nếu bạn ở trong một vài khách sạn ở Thụy Điển, quê hương của IKEA, bạn sẽ tìm thấy cuốn catalogue của hãng đặt ngay cạnh một cuốn kinh Tân ước.

Một thống kê thú vị cho thấy, cứ 10 người châu Âu đang sống hiện nay, thì có 1 người được cho là được thụ thai trên một chiếc giường của IKEA. Những đứa trẻ sinh ra từ chiếc giường IKEA thường ngủ trong nôi của IKEA, trong khi cha mẹ chúng ngồi trên ghế sofa IKEA, ăn bằng bát đĩa của IKEA, và những bộ bát đĩa này cũng được cất trong tủ của IKEA.

1/3 số bếp được bán ở Pháp và Thụy Điển là của IKEA. Ở Nauy, tỷ lệ này là một nửa. Ở Anh, con số chỉ kém hơn đôi chút.

Năm 2012, giữa lúc nền kinh tế toàn cầu giảm tốc và nhiều nền kinh tế suy thoái, IKEA vẫn đạt mức lợi nhuận cả năm cao kỷ lục 3,2 tỷ Bảng. Doanh thu của hãng tại 44 quốc gia có cửa hiệu IKEA tăng khoảng 10%, đạt mức 27,6 tỷ Bảng.

Ngày 30/3 vừa rồi là ngày mà tỷ phú Kamprad mừng sinh nhật lần thứ 87. Nằm trong số những người giàu nhất thế giới, nhưng tỷ phú góa vợ này không hề thích tổ chức những bữa tiệc sinh nhật xa xỉ như một số tỷ phú khác. Ông luôn tỏ ra là một người căn cơ về tiền bạc.

Sắm máy bay riêng là chuyện quá đơn giản đối với Kamprad, nhưng ông thường xuyên đi máy bay hạng bình dân, thậm chí còn chọn các hãng bay giá rẻ.

Có lần, khi Kamprad tới tham dự một buổi tiệc để nhận giải thưởng Doanh nhân của năm, ông đã bị bảo vệ từ chối cho vào cửa khi thấy ông đi xuống từ một chiếc xe bus.

Trong suốt nhiều năm trước, tỷ phú sở hữu 47,7 tỷ USD và đứng thứ 5 thế giới về độ giàu theo xếp hạng của hãng tin Bloomberg này vẫn lái một chiếc xe Volvo cũ mèm. Ông chỉ bỏ chiếc xe khi người ta thuyết phục được ông rằng tiếp tục sử dụng nó là quá nguy hiểm.

Không đến những nhà hàng sang trọng, Kamprad thường tạt vào một trong những cửa hiệu của ông để ăn một bữa bình dân với món thịt viên Thụy Điển ưa thích. Mỗi khi ăn tiệm, ông thường lấy những gói nhỏ muối và hạt tiêu để bỏ túi, mang về nhà dùng.

Từ năm 1976 tới nay, Kamprad đã chuyển sang sống ở Thụy Sỹ để hưởng mức thuế thấp hơn. Tuy nhiên, ngôi nhà mà ông đang sống chỉ là một căn nhà một tầng nhỏ bé, khiêm nhường, nơi ông tự mình lắp đặt các đồ đạc IKEA để sử dụng.

Kamprad cho rằng, sự xa xỉ không chỉ thừa thãi mà còn là một tội lỗi. Trong một cuốn hồi ký, Kamprad viết rằng: “Chúng tôi không cần những chiếc xe bóng lộn, những danh hiệu ấn tượng, nhưng bộ đồng phục hay biểu tượng địa vị nào khác. Chúng tôi dựa vào sức mạnh và ý chí của mình”.

Kamprad thích gọi nhân viên là đồng nghiệp. Nhưng tại trụ sở của IKEA, ông yêu cầu họ phải dùng hai mặt của mỗi tờ giấy và tắt điện mỗi khi rời khỏi phòng.

Có một điều chắc chắn là, khi gặp Kamprad đi mua sắm tại một chợ ở địa phương trong chiếc áo khoác đã cũ kỹ, ai nấy đều tin ông là một ông già hưu trí sống tằn tiện thay vì là một doanh nhân hàng đầu thế giới. Đặc biệt, Kamprad thường đi mua hàng vào giờ muộn, thời điểm mà những người bán hàng có thể giảm giá để bán cho xong hàng.

Nhưng thực tế không hẳn như những gì mọi người vẫn thấy. Tờ Daily and Sunday Express cho biết, kể từ khi thành lập IKEA vào năm 1943 khi mới 17 tuổi, Kamprad đã kiểm soát hình ảnh của bản thân và công ty trong mắt công chúng một cách rất khôn khéo.

Nói vậy không có nghĩa là Kamprad không thực sự tin tưởng và lối sống tiết kiệm, mà cho thấy một mặt khác của IKEA và nhà sáng lập. Vào thập niên 1960, Kamprad vẫn thường lái một chiếc Porsche đắt tiền và mặt những bộ vest sang trọng. Một thập kỷ sau đó, ông xuất hiện trong chiếc áo jacket đơn giản và thường xuyên dùng snus, một loại thuốc lá nhai của Thụy Điển.

Trong một cuốn sách xuất bản năm 2010, một cựu nhân viên từng làm việc 20 năm tại IKEA có tên Johan Stenebo viết rằng: “Ông ấy muốn xuất hiện như một con người bình dân, một người trong số chúng ta”. Đó là lý do vì sao mà mọi người biết về căn nhà nhỏ của Kamprad ở Thụy Sỹ, nhưng không mấy khi nghe nói tới điền trang rộng lớn của ông ở Thụy Điển hay một lò sản xuất rượu vang ở vùng Provence của nước Pháp cũng thuộc quyền sở hữu của ông.

Kamprad còn tạo ra hình ảnh của bản thân như một người khiêm tốn, thích tự “nói xấu bản thân”. Trong một vài bài trả lời phỏng vấn hiếm hoi, ông nói rằng mình phải vật vã cai nghiện rượu mà không thành công, nhưng vẫn giữ tình hình trong tầm kiểm soát.

Nhưng theo những gì mà Stanebo thuật lại, đó chỉ là một nửa của bức tranh. “Ingvar xuất hiện trước thế giới như một người nghiện rượu và mắc chứng khó đọc. Ông ấy nói với mọi người là ông có nhiều hạn chế, rằng ông ấy hơi ngốc. Nhưng ông ấy vẫn còn rất tinh tường và hiểu biết ngay cả những chi tiết nhỏ nhặt nhất. Chỉ trong vài giây, ông ấy có thể cho bạn biết gỗ thông đốn ở Nga rồi chế biến ở Ba Lan có chi phí bao nhiêu trong một cửa hiệu ở Thụy Điển”, Stanebo nói.

Kamprad thừa nhận ông bị nghiện rượu khi làm việc ở Ba Lan. Nhưng trong 20 năm làm việc dưới quyền tỷ phú này, Stanebo chỉ thấy ông uống rượu có một lần, trong một buổi tiệc vào năm 1995, và chỉ sau khi ông nói chuyện nghiện rượu trên báo.

Tuy nhiên, vụ PR “đỉnh” nhất của Kamprad được thực hiện vào năm 1994 khi lộ việc ông đã từng tham gia vào một phong trào ủng hộ phát xít hồi năm 1942 ở Thụy Điển và tiếp tục là bạn của lãnh đạo phong trào này cho tới thập niên 1950.

Trong một bức thư gửi nhân viên IKEA nhân vụ việc, Kamprad đã đề nghị họ thứ lỗi cho việc mà ông gọi là “sai lầm lớn nhất trong đời tôi”. Sau đó, hàng trăm nhân viên IKEA đã ký một bức thư viết: “Chúng tôi ở đây bất kỳ khi nào ngài cần chúng tôi. Gia đình IKEA”. Cảm động rớt nước mắt, nhưng Kamprad thừa hiểu rằng, ông đã dập được những ảnh hưởng tiêu cực của vụ việc.

Từ đó trở đi, IKEA đã phát triển thành một tập đoàn khổng lồ với hơn 80.000 nhân viên. Từ khởi đầu khiêm tốn ở một địa phương, IKEA giờ phục vụ 350 triệu khách hàng mỗi năm. Thành công này một phần bắt nguồn từ ý tưởng rất đơn giản: chuyển công việc lắp ráp sản phẩm lại cho khách hàng. Ý tưởng này đến với Kamprad khi ông tháo rời chân một chiếc bàn để cho vừa vào xe hơi.

Chính nhờ tưởng đó mà Kamprad trở nên siêu giàu, nhưng ông vẫn thích nói rằng: “Chẳng ai làm giàu được nếu phung phí tiền bạc”.