Chính trường Thái Lan bên bờ vực đảo chính

Tình hình chính trị Thái Lan trong tuần qua đã diễn biến hết sức căng thẳng, phản ánh rõ nét cuộc đấu tranh quyền lực quyết liệt giữa phe Chính phủ và phe đối lập. Chính phủ và Thủ tướng Thái Lan tạm quyền Yingluck đã tìm mọi phương cách để kiên trì thúc đẩy tiến trình bầu cử Hạ viện và khởi động lộ trình cải cách đất nước nhằm bảo vệ những nguyên tắc, giá trị và thể thức của nền dân chủ.

Trong khi đó, phe đối lập lại tìm mọi cách để buộc Thủ tướng tạm quyền Yingluck từ chức, ngăn cản tiến trình bầu cử Hạ viện và bất hợp tác với phe Chính phủ về tiến trình cải cách đất nước.

Người biểu tình phản đối Chính phủ Thái Lan tại điểm đăng ký ứng cử viên bầu cử ở Nakhon Si Thamarat ngày 28/12 (Ảnh: AFP)

Sự đối đầu giữa hai bên đã lên tới đỉnh điểm vào ngày 26/12, khi những người biểu tình chống Chính phủ và cảnh sát đã xảy ra đụng độ bạo lực đổ máu, làm hơn 100 người bị thương và 2 người bị chết.

Sau sự kiện đụng độ bạo lực ngày 26/12, đa số dư luận xã hội Thái Lan đã phải rút ra một kết luận đáng buồn là: sự mâu thuẫn, chia rẽ chính trị giữa hai phe trên chính trường Thái Lan đã gia tăng và sâu sắc đến mức rất đáng lo ngại.

Trong ngày 26/12, chính trường Thái Lan còn nổi lên một số sự kiện đáng chú ý khác: Đó là việc Ủy ban Bầu cử đề nghị Chính phủ tạm quyền tạm hoãn bầu cử để các phe phái có thời gian giải quyết mâu thuẫn.

Đó là việc Ủy ban chống tham nhũng công bố cựu Chủ tịch Hạ viện Somsak Kiatsuranont và Chủ tịch Thượng viện Nikom Wiratpanich đã vi phạm nghiêm trọng Hiến pháp trong khi thi hành công vụ; Ngoài ra, Ủy ban chống tham nhũng có thể sẽ sớm công bố về việc vi phạm Hiến pháp của 381 Thượng nghị sỹ và cựu Hạ nghị sỹ khác.

Những động thái nêu trên có thể sẽ gây nhiều khó khăn cho đảng Vì nước Thái và các chính đảng đồng minh trong tiến trình bầu cử Hạ viện.

Triển vọng bầu cử thành công?

Cho tới thời điểm này, Chính phủ tạm quyền Thái Lan cho biết, cuộc bầu cử - vốn được xem là nỗ lực của chính phủ trong việc tìm lối thoát cho cuộc khủng hoảng chính trị - vẫn sẽ tiếp tục vì họ không có quyền hoãn cuộc bầu cử này.

Theo quy định của Hiến pháp Thái Lan hiện hành, sau khi Nhà Vua Thái Lan phê chuẩn Sắc lệnh giải tán Hạ viện, thì Chính phủ tạm quyền và Ủy ban Bầu cử phải phối hợp tiến hành cuộc bầu cử Hạ viện mới trong vòng từ 45 đến 60 ngày; không có điều khoản nào của Hiến pháp Thái Lan cho phép Chính phủ tạm quyền hoặc Ủy ban Bầu cử được quyết định trì hoãn cuộc bầu cử này.

Bên cạnh đó, phe Chính phủ và lực lượng ủng hộ dân chủ ở Thái Lan cho rằng: Bầu cử Hạ viện cần phải được tiến hành, bên cạnh việc thúc đẩy tiến trình cải cách đất nước, vì chỉ như thế mới có thể bảo vệ được chế độ dân chủ, đảm bảo được sự bình đẳng, công bằng của toàn thể nhân dân Thái Lan; ngăn chặn ý định thành lập chính quyền không qua bầu cử của phe đối lập.

Hiện tiến trình bầu cử đã có bước đi đầu tiên: Ủy ban Bầu cử đã hoàn thành được việc chứng nhận đăng ký ứng cử viên hạ nghị sỹ theo danh sách đảng cho 53 chính đảng của Thái Lan để họ tham gia tranh cử trong cuộc bầu cử Hạ viện.

Theo lịch trình, Ủy ban Bầu cử Thái Lan tổ chức đăng ký ứng cử hạ nghị sỹ ở các khu vực bầu cử tại 77 tỉnh, thành trên toàn quốc, từ ngày 28/12/2013 đến 1/1/2014. Ngày bầu cử chính thức được tổ chức vào ngày mồng 2/2/2014.

Tuy nhiên, tiến trình bầu cử Hạ viện nêu trên đã khởi đầu không suôn sẻ do sự chống phá của biểu tình. Sắp tới, cuộc bầu cử Hạ viện có thể sẽ còn gặp nhiều khó khăn, thách thức. Cho đến thời điểm này, ban lãnh đạo biểu tình chống Chính phủ vẫn tuyên bố quyết tâm chống phá cuộc bầu cử Hạ viện trên quy mô toàn quốc.

Nếu những người biểu tình thực sự hành động như họ đã tuyên bố, thì tiến trình bầu cử Hạ viện có nguy cơ bị cản trở, thậm chí không thể thực hiện được ở một số địa phương do xảy ra đụng độ bạo lực; nhất là ở khu vực Thủ đô Bangkok và các tỉnh miền Nam Thái Lan, nơi được coi là "căn cứ địa" của phe đối lập.

Đó là chưa kể việc đảng Dân chủ đối lập tẩy chay bầu cử, có thể dẫn tới những sự cố về số lượng cử tri đi bầu hoặc số phiếu bầu ở các khu vực bầu cử không đảm bảo theo luật định, khiến kết quả bầu cử không được công nhận.

Câu hỏi đặt ra là, liệu có thể tạm hoãn được cuộc bầu cử Hạ viện hay không và hoãn bằng cách nào để không trái với quy định của Hiến pháp. Tuy nhiên, câu hỏi này hiện vẫn chưa có lời giải đáp nào đủ sức thuyết phục được dư luận Thái Lan về khả năng hoãn bầu cử Hạ viện.

Cơ hội cho sự thỏa hiệp?

Về mặt nguyên tắc, vẫn có cơ hội cho một giải pháp "thỏa hiệp" hòa bình và tối ưu, có thể giúp nước này thoát khỏi khủng hoảng, đó là: Ủy ban bầu cử, các phe phái và tổ chức xã hội cùng hợp tác tiến hành để cuộc bầu cử Hạ viện diễn ra đúng thời hạn, đảm bảo công bằng, minh bạch ở mức cao nhất có thể được.

Trong khi đó, các phe phái đồng ý đối thoại để thành lập một "Hội đồng cải cách đất nước", được tất cả các bên chấp nhận. Các phe phái sẽ phải cam kết thực hiện theo đúng lộ trình và nội dung cải cách đất nước ngay sau khi có Hạ viện và Chính phủ mới.

Diễn biến tình hình chính trị ở Thái Lan hiện nay cho thấy khả năng thỏa hiệp giữa phe Chính phủ và phe đối lập rất khó khăn. Tuy nhiên, một số giải pháp "thỏa hiệp" khả thi đã được đề xuất và có thể lãnh đạo các phe phái sẽ buộc phải xem xét, cân nhắc và lựa chọn, nếu họ muốn giải quyết hòa bình cuộc khủng hoảng chính trị.

Nguy cơ đảo chính?

Ngày 27/12, Tư lệnh Lục quân Thái Lan Prayuth Chan-ocha đã có phát biểu tỏ ý lo ngại về những diễn biến đụng độ bạo lực vừa qua; đề nghị các phe phái đối thoại với nhau để giải quyết bất ổn bằng biện pháp hòa bình. Tướng Prayuth nhấn mạnh, những người có trách nhiệm phải tổ chức bầu cử Hạ viện theo tiến trình pháp luật. Đặc biệt, Tư lệnh Lục quân Prayuth cho biết: Quân đội thi hành nhiệm vụ vì lợi ích và sự bình yên cũng như vì sự phát triển của đất nước. Việc có xảy ra đảo chính hay không còn tùy thuộc vào diễn biến tình hình.

Phát biểu của Tư lệnh Lục quân Thái Lan cho thấy quân đội tuy là một thế lực quan trọng, song quân đội đang giữ lập trường "trung lập", cố gắng tránh sử dụng vũ lực để can thiệp chính trường, vì họ đã có bài học đắt giá về hậu quả của đảo chính. Do đó, nguy cơ đảo chính chỉ có thể trở thành hiện thực, nếu các phe phái chính trị nước này không thể đạt được sự thỏa hiệp về một giải pháp hòa bình và họ để xảy ra xung đột bạo lực vượt khỏi tầm kiểm soát.

Phe Chính phủ và những người ủng hộ dân chủ Thái Lan luôn cảnh giác và phản đối đảo chính. Song điều đáng lo ngại là, ban lãnh đạo biểu tình chống Chính phủ đã và đang có những động thái cố tình kích động gây đụng độ bạo lực để làm cho tình hình Thái Lan thêm rối loạn, tạo cớ cho quân đội can thiệp hoặc tiến hành đảo chính.