Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc: Sửa đổi căn bản Luật Doanh nghiệp để tạo đột phá

 

Chủ tịch Phòng Thương mại & Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc

“Quốc hội có thể cho lùi lại để chúng ta có thể bàn kĩ hơn nhằm vào vấn đề căn bản” - ông Lộc nhấn mạnh. 

- Luật DN (sửa đổi) 2014 có hiệu lực từ tháng 7/2015 đã góp phần xóa bỏ rào cản về đầu tư, kinh doanh không phù hợp với kinh tế thị trường và cam kết hội nhập của Việt Nam. Tuy nhiên, sau một thời gian thực thi, Luật hiện hành đã bộc lộ nhiều hạn chế, đặt ra yêu cầu phải tiếp tục hoàn thiện hơn nữa một số quy định để tạo thuận lợi cho việc gia nhập thị trường của người dân và DN. Một số thủ tục hành chính về đăng ký DN không còn phù hợp, không cần thiết, tạo gánh nặng chi phí, thời gian cho DN.

Chẳng hạn như một DN đăng ký kinh doanh theo Luật DN hiện nay, nếu muốn chuyển sang kinh doanh một lĩnh vực mới, DN phải tiến hành giải thể, sau đó làm thủ tục thành lập mới, phải đăng ký tại một cơ quan chuyên ngành. Hậu quả là ngoài chi phí thực hiện thủ tục hành chính có liên quan thì DN mất đi tính liên tục trong kinh doanh, không tận dụng được lợi ích về hình ảnh, thương hiệu đã xây dựng.

Ngoài ra, một số quy định chưa rõ ràng, không tương thích với sự thay đổi pháp luật có liên quan, không còn phù hợp với thực tiễn mới phát sinh. Ví như Luật DN quy định trong một số trường hợp hợp nhất, sáp nhập công ty thì phải thông báo với cơ quan cạnh tranh… Quy định này hiện không còn tương thích với quy định tương tự trong Điều 33 Luật Cạnh tranh 2018 về thông báo tập trung kinh tế…

- Cơ quan soạn thảo lần này có nhấn mạnh đến 2 sửa đổi căn bản là gia nhập thị trường của DN và quản trị DN. Một ngày bị chậm trễ chính là việc tính cạnh tranh của DN bị giảm đi, khiến doanh thu, doanh số của DN giảm… Như Dự thảo lần này chưa có gì sửa lớn và căn cơ, từ loại hình DN, con dấu, đại diện pháp luật… cho đến quy định cổ đông… Các chi phí hành chính, chi phí về vốn vẫn ở mức cao, đẩy nhiều DN vào tình trạng thua lỗ, phá sản.

Khoản 2 Điều 114, Khoản 4 Điều 149 và Khoản 1 Điều 161 của dự thảo đều đề nghị bỏ quy định về thời gian sở hữu cổ phần tối thiểu.

Tuy nhiên, quy định sửa đổi kể trên vẫn không thay đổi tỷ lệ sở hữu cổ phần tối thiểu là 10% (Khoản 2 Điều 114) là không hợp lý, ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của cổ đông, nhất là các công ty đại chúng có quy mô lớn. Cũng có nhiều ý kiến kiến nghị sửa tỷ lệ sở hữu từ 10% xuống 5% để tăng cường đảm bảo quyền của cổ đông, đồng thời cũng tương thích với qui định cổ đông lớn sở hữu từ 5% trở lên theo quy định tại Luật Chứng khoán và Luật Các tổ chức tín dụng.

Một vấn đề quan trọng, thậm chí là quan trọng bậc nhất của lần sửa này là phải mở cánh cửa cho trên 5 triệu hộ kinh doanh cá thể. Các hộ kinh doanh đóng góp 30% GDP, khu vực DN theo Luật DN (hiện nay của chúng ta chỉ có 700.000 DN) chỉ chiếm 8% GDP.

- Có hai vấn đề rất quan trọng là chính sách thuế và kế toán đối với các DN siêu nhỏ. Nếu coi DN siêu nhỏ phải áp dụng chế độ kế toán như DN lớn là điều không phù hợp, không một nước nào thực hiện như thế. Trong đó, cần thực hiện chính sách thuế đơn giản, hợp lý, hoàn toàn có thể thực hiện thuế khoán và thực hiện kế toán đơn chứ không phải kế toán kép để phù hợp với trình độ quản lý của các hộ kinh doanh. Mặc dù Bộ Tài chính có Thông tư hướng dẫn chế độ kế toán cho DN nhỏ, siêu nhỏ nhưng cần phải đơn giản hơn nữa. Chỉ khi có chính sách về thuế, kế toán, thanh tra kiểm tra phù hợp với hộ kinh doanh cũng như giảm đi các thủ tục hành chính thì mới phát triển được khu vực này.

Liên quan đến con dấu, một số sửa đổi đáng chú ý lần này là bỏ thủ tục thông báo mẫu dấu cho cho cơ quan đăng ký kinh doanh. Nhưng nhiều ý kiến cho rằng đã đến lúc bãi bỏ hẳn con dấu. Quan điểm của ông thế nào?

- Theo Luật DN 2014, con dấu của DN do DN tự làm, tự quản lý và tự quyết định mục đích sử dụng. Điều quan trọng hơn là phải nhìn vào thực chất nội dung của các văn bản, giấy tờ giao dịch chứ không phải chỉ nhìn vào con dấu. Con dấu sẽ mang ý nghĩa dấu hiệu nhận biết của DN hơn là một yếu tố có tính pháp lý.

Các tổ chức quốc tế đều khuyến nghị Việt Nam nên bỏ con dấu. Theo tiêu chí đánh giá môi trường kinh doanh của WorlBank, chỉ số gia nhập thị trường của Việt Nam vẫn dưới trung bình. Nếu bỏ được con dấu DN sẽ bỏ được hai thủ tục hành chính: Khắc dấu và làm dấu. Internet phát triển, giao dịch thanh toán được thực hiện qua ngân hàng, thanh toán qua internet banking, khai thuế và đóng thuế qua mạng… nên không cần con dấu.

Tuy vậy, để giảm thiểu việc đóng dấu hiện nay, phải sửa đổi rất nhiều văn bản quy phạm, sửa đổi các TTHC…; đồng thời thay đổi tư duy của các công chức, viên chức trong cơ quan nhà nước về việc buộc phải đóng dấu trong văn bản. Do đó cần có những nghiên cứu, đánh giá cụ thể, phải theo lộ trình từng bước.

- Luật này là luật của hàng triệu DN chứ không phải luật của mấy trăm ngàn DN, đây là sự lựa chọn lịch sử trong giai đoạn phát triển mới của Việt Nam. Mục tiêu không chỉ phát triển số lượng DN mà còn gắn với hiệu quả hoạt động. Tôi đề nghị sửa đổi căn bản và đột phá chứ không dừng lại ở bản Dự thảo lần này. Quốc hội có thể cho lùi lại để chúng ta có thể bàn kĩ càng hơn nhằm vào vấn đề căn bản.

- Quốc hội đã có Nghị quyết để thúc đẩy, giám sát chương trình cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và phát triển DN đến năm 2020 của Chính phủ. Quốc hội cần chung tay với Chính phủ vì rất nhiều nội dung trong các chương trình hành động này sẽ không thể thực hiện nếu không được đồng bộ hóa.

Các địa phương là tuyến đầu trong phát triển kinh tế, nên đề nghị khuyến khích và ủng hộ thực hiện những mô hình đột phá trong phát triển kinh tế ở các địa phương: Cơ chế đặc thù, thực hiện chính quyền điện tử, thành lập các trung tâm dịch vụ hành chính công, các cơ quan xúc tiến... Tôi tin rằng, những mô hình thực tiễn tốt ở các địa phương, nếu được triển khai rộng khắp sẽ tạo động lực thúc đẩy cải cách hành chính, cải cách thể chế một cách thiết thực trong thời gian tới.