Nghề Công tác xã hội (CTXH) có vai trò quan trọng đối với sự phát triển bình đẳng và tiến bộ của mỗi nước và trên toàn thế giới. Trên thực tế, nghề CTXH góp phần giải quyết các vấn đề xã hội liên quan đến đời sống của từng cá nhân, từng nhóm nhỏ và cộng đồng những người yếu thế. CTXH là một nghề mới ở Việt Nam, nhiều người còn lạ lẫm với tên gọi của nghề. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của đất nước, CTXH đã được công nhận là một nghề với nhiều công việc đáp ứng nhu cầu phục vụ xã hội.
Sứ mạng của ngành CTXH là nỗ lực hành động nhằm giảm thiểu những rào cản trong xã hội, sự bất công và sự bất bình đẳng. CTXH nhằm vào các mục tiêu phát hiện những mối quan tâm của con người như việc làm, thu nhập, tâm lý tình cảm; Xác định các nhu cầu của con người như nhu cầu về ăn, ở, mặc, nghỉ ngơi, vui chơi, giải trí; Xác định các nguồn lực bên trong (sức khoẻ, mong muốn vượt qua hoàn cảnh khó khăn, trí tuệ, kỹ năng...), nguồn lực bên ngoài (sự hỗ trợ của chính quyền, các tổ chức, đất đai)... để từ đó xây dựng kế hoạch và mục tiêu để đáp ứng được các nhu cầu.
Thực chất của nghề CTXH là cung cấp dịch vụ cho người dân, nhân viên xã hội là người phục vụ chứ không phải người chủ. Đối tượng được chăm sóc, phục vụ đều là những người có hoàn cảnh đặc biệt, cần chăm sóc sức khỏe, được bảo vệ, che chở… Chính vì vậy, ngoài kiến thức cơ bản về nghề, nhân viên CTXH cần có nhiều về kỹ năng mềm. Đơn cử, trong trường hợp một người có tổn thương tâm lý và có ý định tự tử, nhân viên xã hội cần tìm hiểu nguyên nhân, mức độ tổn thương tâm lý và giúp đỡ họ vượt qua khủng hoảng bằng cách tham vấn hoặc trị liệu tâm lý để người đó ổn định lại và không có hành vi làm tổn hại đến bản thân nữa. Điều này đòi hỏi nhân viên xã hội phải có tấm lòng nhân ái, đồng cảm chia sẻ với những người gặp khó khăn.
Mặt khác, do đối tượng được chăm sóc, phục vụ là những người đặc biệt nên cũng rất cần các nhân viên làm CTXH có đạo đức nghề nghiệp. Người bị khủng hoảng tâm lý thường không có khả năng tự vệ, nếu nhân viên chăm sóc không có đạo đức nghề nghiệp thì người được chăm sóc lại có thể bị xâm hại.
Đối với nhiều nước trên thế giới, CTXH đã phát triển trở thành một nghề chuyên nghiệp. Tuy nhiên, ở Việt Nam nghề CTXH mới chỉ ở bước đầu hình thành, chưa thật sự phát triển. Thực tế cho thấy, đa số nhân viên làm CTXH chưa được đào tạo cơ bản. Đội ngũ nhân viên phát triển có tính tự phát của các tổ chức đoàn thể như Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Người cao tuổi, Hội Cựu chiến binh, cán bộ phường, xã và những người dân tự nguyện. Họ làm việc theo kinh nghiệm, chưa được đào tạo kỹ năng khoa học xã hội, kỹ năng nghề cần thiết về CTXH. Do vậy, hiệu quả giải quyết các vấn đề xã hội, vấn đề của cá nhân, gia đình, nhóm và cộng đồng dân cư chưa cao, thiếu tính bền vững.
Chính vì mục tiêu phát triển CTXH thành một nghề ở Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định dành kinh phí 2.347,4 tỷ đồng để thực hiện Đề án phát triển nghề CTXH giai đoạn 2010 - 2020 (Quyết định 32/2010/QĐ-TTg), còn gọi là Đề án 32. Từ khi Đề án được ban hành, CTXH mới được chính thức coi như một ngành khoa học, một nghề chuyên môn với việc ban hành mã ngành đào tạo và mã số ngạch viên chức. Cả nước hiện có hơn 500 cơ sở bảo trợ xã hội. Theo Đề án 32, hiện số người cần trợ giúp của các dịch vụ CTXH chiếm khoảng 40% dân số. Cả nước có hơn 32.000 cán bộ, nhân viên, cộng tác viên làm việc trong lĩnh vực CTXH, tuy nhiên phần lớn (81,5%) chưa qua đào tạo.
Nghề CTXH hiện là ngành mới đào tạo ở Việt Nam. Đến nay đã có một số cơ sở đào tạo nghề CTXH như Đại học KHXH và Nhân văn, Đại học Sư phạm Hà Nội, Đại học Công đoàn, Đại học Lao động Xã hội, Đại học KHXH và Nhân văn TP Hồ Chí Minh, Đại học Mở TP Hồ Chí Minh, Đại học Khoa học Huế, Đại học Vinh, Đại học Quy Nhơn, Cao đẳng Sư phạm Trung ương, Cao đẳng Sư phạm Hà Nam, Cao đẳng Sư phạm Hoà Bình, Cao đẳng Sư phạm Quảng Bình...
Thực tế cho thấy, học ngành xã hội học ra trường có nhiều cơ hội việc làm. Sinh viên tốt nghiệp ngành CTXH có thể làm việc tại các cơ quan của ngành LĐTB&XH các cấp từ Trung ương đến địa phương, hoặc các cơ sở cung cấp dịch vụ xã hội cho các loại đối tượng xã hội khác nhau thuộc các lĩnh vực y tế, giáo dục, pháp luật, phúc lợi xã hội… Ngoài ra cũng có thể làm việc độc lập với vai trò là nhân viên xã hội, kiểm huấn viên, nhà nghiên cứu, hay cán bộ hoạch định chính sách xã hội.
Công tác xã hội là một nghề chuyên hỗ trợ, giúp đỡ những người gặp khó khăn hoặc những người bị đẩy ra ngoài xã hội. Ảnh: Thái Bình
|
