Bộ LĐTB&XH đang lấy ý kiến các bộ, ngành về đề nghị xây dựng Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) (sửa đổi). Theo đó, khi đánh giá tác động của chính sách Luật BHXH (sửa đổi), Bộ LĐTB&XH cho biết, tính đến cuối năm 2020, Việt Nam có khoảng 14,1 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu. Trong đó, chỉ có khoảng trên 3,1 triệu người đang được hưởng lương hưu, BHXH hằng tháng, chiếm 22,1% tổng số người sau độ tuổi nghỉ hưu.
Theo Bộ LĐTB&XH, chính sách hưu trí được thiết kế còn nặng về nguyên tắc đóng – hưởng, nhưng thiếu chú ý đến nguyên tắc chia sẻ giữa người có mức lương cao và mức lương thấp để thu hẹp khoảng cách về thu nhập giữa các nhóm lao động. Báo cáo của BHXH Việt Nam đã chỉ ra, tính đến cuối năm 2020, khoảng cách về lương hưu giữa người có lương hưu cao nhất và người có lương hưu thấp nhất là tương đối cao.
| Bộ LĐTB&XH đang đề xuất giải pháp sửa đổi cách tính mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội để tính lương hưu. Ảnh: Internet. |
“Việc chênh lệch khá lớn về lương hưu giữa các nhóm lao động, có người hưởng mức lương hưu hằng tháng quá thấp (1,3 triệu đồng) và cá biệt có người hưởng mức lương hưu hằng tháng quá cao, từ đó làm giảm niềm tin của người tham gia vào hệ thống BHXH, duy trì sự tham gia và ở lại trong hệ thống BHXH, nhiều người đề nghị giải quyết hưởng BHXH một lần và rời khỏi hệ thống BHXH. Những năm gần đây, bình quân mỗi năm có khoảng 600 ngàn người hưởng BHXH một lần và rời khỏi hệ thống BHXH” – Bộ LĐTB&XH cho biết.
Để giải quyết vấn đề này, Bộ LĐTB&XH đề xuất giải pháp đề xuất giải pháp sửa đổi cách tính mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để tính lương hưu theo hướng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của người lao động được tính theo mức bình quân tháng đóng BHXH của người đó và tiền lương tháng đóng BHXH trung bình của tất cả mọi người tham gia BHXH.
Về đề xuất này của Bộ LĐTB&XH, Bộ Tư pháp cho rằng: Cách tính mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để tính lương hưu mới này có thể xung đột với nguyên tắc cơ bản của BHXH là “đóng – hưởng”. Người lao động đang tham gia ở mức tiền lương làm căn cứ đóng BHXH trên mức trung bình có thể bị giảm quyền lợi thụ hưởng.
Vì thế, Bộ Tư pháp đề nghị Bộ LĐTB&XH – cơ quan chủ trì soạn thảo xây dựng Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đánh giá tác động về kinh tế, xã hội. Việc đề xuất giải pháp chính sách mới cần tính đến yếu tố ổn định và có sự kế thừa, tránh “gây sốc” cho người lao động, dẫn đến việc phải xử lý tình huống khi có sự chênh lệch lương hưu của người lao động nghỉ hưu ở các giai đoạn giáp ranh.
Bộ Tư pháp cũng cho rằng, báo cáo đánh giá tác động chính sách Luật BHXH (sửa đổi) chưa làm rõ nguyên nhân dẫn đến mức lương hưu thấp là do người lao động đóng thấp hay do quy định đóng – hưởng BHXH hiện nay dẫn đến người lao động có mức hưởng BHXH thấp?
Trong khi đó, đối với người lao động có mức hưởng BHXH cao, Luật BHXH năm 2014 đã có cơ chế, giải pháp xử lý theo hướng quy định mức tiền lương tháng cao nhất đóng BHXH bằng 20 lần mức lương cơ sở (Điều 87, 89).
