Dự án đầu tư công “chê” hàng Việt

Có tình trạng như vậy là do một số quy định hiện hành gây khó trong việc tiêu thụ hàng Việt khi tham gia đấu thầu dự án.

Không thể… len chân

Ông Trần Thành Trọng - Tổng Giám đốc Công ty CP Sáng Ban Mai (sản xuất, lắp ráp máy phát điện công nghiệp nhãn hiệu SBM - POWER) cho hay, sản phẩm của Công ty có công nghệ tương đương hàng Nhật Bản, Anh, Pháp, Mỹ…, giá rẻ hơn 15 - 40% nhưng cũng không thể “len chân” vào dự án sử dụng vốn đầu tư công...

Theo kết quả khảo sát của Bộ Công Thương, thực tế, nhiều hồ sơ mời thầu vẫn ưu tiên sử dụng hàng nhập khẩu, loại bỏ hàng sản xuất trong nước ngay cả khi sản phẩm này thuộc danh mục máy móc, thiết bị, vật tư, nguyên liệu trong nước sản xuất được đã được Bộ Công Thương phê duyệt.

Máy phát điện dự phòng của Công ty CP Sáng Ban Mai lắp đặt tại dự án Trung tâm Chính trị Hành chính tập trung tỉnh Bình Dương.

Tại Hội nghị sơ kết thực hiện Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam 6 tháng đầu năm 2015” do Bộ Công Thương vừa tổ chức, bà Lê Việt Nga - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết: Chủ đầu tư, đơn vị tư vấn đấu thầu thường có tâm lý sính ngoại, coi thiết bị nhập ngoại luôn luôn tốt hơn hàng sản xuất trong nước. Đây là nguyên nhân khiến việc thực hiện Chỉ thị số 494/CT-TTg ngày 20/4/2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc sử dụng vật tư, hàng hóa sản xuất trong nước trong công tác đấu thầu các dự án sử dụng vốn Nhà nước đang gặp nhiều khó khăn.

Điều đó cho thấy, mặc dù các gói thầu sử dụng nguồn vốn ngân sách tuy không tổ chức đầu thầu quốc tế nhưng lại đưa ra những yêu cầu hàng hóa phải có xuất xứ từ các nước G7, Hàn Quốc, Singapore… cản trở việc tiêu thụ hàng hóa trong nước sản xuất. Sở dĩ chủ đầu tư đưa ra những yêu cầu vi phạm như vậy là do vấn đề này chưa được quy định rõ trong Chỉ thị số 494/CT-TTg...

Thay đổi ý thức của chủ đầu tư

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Hồ Thị Kim Thoa, nguyên nhân chính dẫn đến việc hàng Việt đang bị gạt ra khỏi các gói thầu sử dụng vốn ngân sách chủ yếu do chủ quan từ chính các chủ đầu tư dự án. “Năng lực một số chủ đầu tư còn hạn chế, chưa tương xứng với các dự án lớn, đặc biệt là các gói thầu cung cấp thiết bị có giá trị lớn, gói thầu EPC, gói thầu trọn bộ công nghệ...”. Thực tế hoạt động đầu thầu của các dự án sử dụng vốn ngân sách cho thấy, chủ đầu tư được giao sử dụng ngân sách khi đấu thầu còn ít quan tâm đến các thông tin về Danh mục các máy móc, thiết bị, vật tư, nguyên liệu trong nước sản xuất được của Bộ Công Thương ban hành và danh sách các DN sản xuất được các mặt hàng này.

Ông Đinh Văn Thành - Giám đốc Công ty Cơ điện lạnh Bách Khoa cho rằng, do sự phối hợp giữa các bộ, ngành, giữa T.Ư và địa phương, giữa các DN còn hạn chế, nên chưa phát huy được việc sử dụng hàng hóa, vật tư trong nước sản xuất được trong công tác đấu thầu. “Điều này dẫn đến tình trạng, Luật Đấu thầu và các quy định được Bộ KH&ĐT ban hành đã bị chủ đầu tư hiểu sai, mất đi ý nghĩa tốt đẹp vốn có, khiến nhà thầu Việt thiệt đơn, thiệt kép” - ông Thành nêu quan điểm.

Việc hàng Việt chưa “len chân” vào các dự án sử dụng vốn ngân sách còn do năng lực của DN cung cấp hàng hóa còn nhiều hạn chế. Hiện hầu hết các DN hoạt động trong ngành công nghiệp hỗ trợ đều có quy mô nhỏ và vừa, nguồn vốn hạn chế. Điều này khiến sản phẩm làm ra chất lượng không bằng hàng nhập khẩu nên chi phí sửa chữa, bảo trì trong quá trình vận hành tăng. Bên cạnh đó, một số sản phẩm bị lỗi thiết kế, chế tạo nên khi lắp đặt vận hành phải chỉnh sửa, ảnh hưởng tới tiến độ dự án… Đây là nguyên nhân khiến các nhà thầu nước ngoài thường thắng thầu. Để hàng Việt được tham gia các dự án đầu tư bằng vốn ngân sách, Bộ Công Thương kiến nghị: Thời gian tới, Bộ KH&ĐT sớm nghiên cứu, trình Thủ tướng ban hành sửa đổi, bổ sung Chỉ thị 494/CT-Ttg theo hướng đối với các gói thầu áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước sẽ không có quy định cụ thể về xuất xứ hàng hóa, không đưa yêu cầu phải nhập khẩu đồng bộ nguyên chiếc… “Tuy nhiên, bên cạnh sự hỗ trợ của Nhà nước, chính bản thân các DN trong nước cần liên kết, hỗ trợ nhau về vốn, công nghệ để tăng sức cạnh tranh đối với các DN nước ngoài trong quá trình đấu thầu” - bà Thoa khuyến cáo.