Giá trị doanh nghiệp sau kiểm toán: “Vênh” hàng nghìn tỷ đồng

Điều đáng nói, vấn đề không chỉ nằm ở quy định hiện tại mà sự méo mó có thể xuất phát từ lợi ích của DN hay đơn vị thẩm định giá.

Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước (KTNN) chuyên ngành 6 Nguyễn Anh Tuấn cho hay, qua kiểm toán 8 DNNN trong năm 2016, cơ quan chức năng đã kiến nghị điều chỉnh tăng thêm vốn Nhà nước hơn 8.454 tỷ đồng. Trong đó, đứng đầu là Công ty TNHH Lọc hóa dầu Bình Sơn. Giá trị thực tế phần vốn Nhà nước tại DN theo báo cáo là hơn 40.342 tỷ đồng, tuy nhiên, sau kiểm toán, con số này lên tới hơn 44.900 tỷ đồng, tức chênh lệch hơn 4.586 tỷ đồng. Tương tự, công ty mẹ - Tổng Công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam cũng có con số báo cáo giá trị thực tế phần vốn Nhà nước tại DN là hơn 31.500 tỷ đồng, nhưng sau kiểm toán lại lên tới hơn 33.500 tỷ đồng (chênh lệch trên 2.000 tỷ đồng). Các DN còn lại cũng có mức chênh lệch lên tới hàng trăm tỷ đồng. Cụ thể, Công ty mẹ - Tổng Công ty Dầu Việt Nam chênh 512 tỷ đồng; Công ty mẹ - Tập đoàn Cao su Việt Nam chênh 440 tỷ đồng, Công ty mẹ - Tổng Công ty Xuất nhập khẩu Thanh Lễ chênh 72 tỷ đồng…

Nguyên nhân của việc “vênh” hàng nghìn tỷ đồng khi định giá tài sản DN CPH là do có tình trạng kiểm sót tài sản hoặc phân loại tài sản để xử lý chưa đầy đủ, một số đơn vị không xử lý các khoản tài chính như doanh thu, thu nhập khác, nợ phải thu, nợ phải trả, nợ không phải trả… “Các DN có xu hướng muốn để lại và hạch toán vào thu nhập sau thời điểm xác định giá trị DN, nhưng cơ quan thanh kiểm tra và tổ chức tư vấn định giá không phát hiện ra ”- ông Tuấn cho biết. Bên cạnh đó, tình trạng kê khai thiếu giá trị lợi thế kinh doanh cũng rất phổ biến. Các loại chi phí liên quan tới hạng mục này, như chi phí tạo dựng và bảo vệ nhãn hiệu, tên thương mại… chưa được các đơn vị tập hợp, xác định đầy đủ. Có trường hợp đơn vị còn áp dụng văn bản chưa có hiệu lực thi hành để tính toán, xác định giá trị DN.

Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam Nguyễn Ngọc Tuấn cũng chỉ ra một nguyên nhân khác của việc “hụt” hàng nghìn tỷ đồng giá trị DN khi CPH là tình trạng công ty thẩm định giá chạy theo lợi ích, bóp méo giá trị thẩm định giá.

Tại Hội thảo “Xác định giá trị DN trước khi CPH và vai trò của KTNN” ngày 21/8, để hạn chế tình trạng giá trị DN bị bóp méo khiến ngân sách Nhà nước thất thu hàng nghìn tỷ đồng, các đại biểu đề xuất nên có cơ chế khuyến khích việc sử dụng kết hợp nhiều phương pháp xác định giá khác nhau để xác định giá trị DN. Cần áp dụng ít nhất 2 phương pháp, một phương pháp chính và một phương pháp có tính chất kiểm tra, đối chiếu.

Về phía Bộ Tài chính, Phó Cục trưởng Cục Tài chính DN Phạm Văn Đức cho hay, Bộ đang dự tính bổ sung một số đối tượng phải thực hiện kiểm toán trước khi công bố giá trị DN. Cụ thể, những đối tượng này gồm công ty TNHH MTV do Nhà nước nắm 100% vốn điều lệ là công ty mẹ của tập đoàn kinh tế và công ty mẹ của tổng công ty Nhà nước, kể cả ngân hàng thương mại Nhà nước, DN Nhà nước có vốn tại thời điểm xác định giá trị DN từ 1.800 tỷ đồng trở lên…

Hiện nay, KTNN là đơn vị được giao kiểm toán kết quả xác định giá trị DN để CPH. Cụ thể, theo Công văn số 1532/TTg-ĐMDN, các DN 100% vốn Nhà nước, DN do các tập đoàn kinh tế Nhà nước nắm giữ 100% vốn có mức vốn chủ sở hữu trên 5.000 tỷ đồng thực hiện CPH nhưng chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án CPH phải được KTNN kiểm toán kết quả định giá DN và xử lý các vấn đề về tài chính trước khi định giá DN.