Theo quy định mới, người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất nếu có đủ điều kiện được bồi thường theo quy định tại Điều 75 Luật Đất đai thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất thu hồi do UBND TP quyết định. Trường hợp có điều kiện về quỹ đất thì được xem xét để bồi thường bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi.
Cũng theo quy định mới, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất ở, người Việt Nam định cư ở nước ngoài đang sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất tại Việt Nam có đủ điều kiện được bồi thường mà không còn đất ở, nhà ở nào khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất ở thu hồi, thì được bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở, trong các trường hợp sau: (a) bị thu hồi toàn bộ đất ở; (b) bị thu hồi đất ở và diện tích đất ở còn lại sau thu hồi không đủ điều kiện để ở (đối với khu vực các huyện, thị xã: nhỏ hơn 30m2; đối với khu vực các quận: diện tích không đủ điều kiện mặt bằng xây dựng công trình quy định).
Trường hợp nếu ở khu vực các quận thì hộ gia đình, cá nhân, người Việt Nam định cư ở nước ngoài được bồi thường bằng 1 căn hộ chung cư tái định cư cho 1 chủ sử dụng đất. Diện tích căn hộ được bồi thường không cao hơn 2 lần diện tích đất ở bị thu hồi nhưng không thấp hơn suất tái định cư tối thiểu (30m2).
Phần diện tích căn hộ tái định cư vượt 2 lần diện tích đất ở bị thu hồi hoặc lớn hơn 30m2 (đối với trường hợp bị thu hồi đất ở nhỏ hơn 15m2) phải mua theo giá bán nhà do UBND TP quy định nhân hệ số k = 1,1. Phần diện tích đất tái định cư vượt diện tích đất ở bị thu hồi phải nộp tiền theo giá thu tiền sử dụng đất khi giao đất tái định cư nhân hệ số điều chỉnh K do UBND cấp huyện xem xét, quyết định cho phù hợp với từng dự án khu tái định cư.
Người được bồi thường bằng nhà ở, đất ở theo quy định trên nếu có nguyện vọng thì được bồi thường bằng tiền và hỗ trợ tiền tự lo tái định cư.
Đặc biệt, nhà, công trình xây dựng không hợp pháp cũng được hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất. Tùy từng trường hợp cụ thể (theo mốc thời gian xây dựng), mức hỗ trợ từ 10-80% mức bồi thường theo quy định. Riêng nhà, công trình không hợp pháp được tạo lập kể từ ngày 1/7/2014 sẽ không được hỗ trợ.
Thành phố khuyến khích các hộ gia đình, cá nhân đủ điều kiện tái định cư lựa chọn nhận hỗ trợ bằng tiền để tự lo tái định cư theo phương thức tự nguyện. Việc hỗ trợ tự lo tái định cư bằng tiền thực hiện theo quy định riêng của UBND TP.
Hộ gia đình, cá nhân, người Việt Nam định cư ở nước ngoài nếu thực hiện chủ trương trên, nếu mua nhà tại các dự án phát triển nhà, khu đô thị mới trên địa bàn thành phố được xét hỗ trợ 1 lệ phí trước bạ bằng số tiền đã nộp thuế ghi tại hóa đơn của cơ quan thuế có thẩm quyền.
Đối với trường hợp người bị thu hồi đất, đủ điều kiện được tái định cư bằng căn hộ chung cư, mà có tổng số tiền bồi thường, hỗ trợ về đất và tiền hỗ trợ tái định cư nhỏ hơn số tiền mua nhà tái định cư phải nộp theo quy định, thì có trách nhiệm nộp đủ nốt số tiền mua nhà còn thiếu trước khi được nhận căn hộ tái định cư theo quy định.
Trường hợp người bị thu hồi đất không có khả năng nộp đủ nốt số tiền mua nhà còn thiếu thì UBND cấp huyện nơi thu hồi đất chịu trách nhiệm phê duyệt điều chỉnh phương án bán căn hộ chung cư tái định cư cho người bị thu hồi đất đó sang phương án thuê, thuê mua căn hộ chung cư tái định cư và phối hợp với Sở Xây dựng và đơn vị quản lý quỹ nhà giải quyết việc thuê, thuê mua căn hộ cho hộ gia đình, cá nhân theo quy định của pháp luật về nhà ở.
Trong thời hạn 5 ngày làm việc, kể từ ngày có thông báo thu hồi đất, các đơn vị liên quan phải tổ chức họp thông báo về kế hoạch tiến độ thu hồi đất GPMB, các chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư với các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có đất và tài sản thuộc phạm vi thu hồi đất; tiếp tục công bố các tài liệu liên quan việc thu hồi đất, thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng, niêm yết tại trụ sở UBND cấp xã, địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư nơi có đất thu hồi.
Sau thời gian chậm nhất 3 ngày làm việc kể từ khi họp dân, phải tổ chức điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm diện tích đất, nhà ở...
Ở khâu tiếp theo, đơn vị trực tiếp làm nhiệm vụ bồi thường, GPMB có trách nhiệm dự thảo phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư chi tiết cho từng tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có nhà, đất trong phạm vi dự án.
Cần niêm yết công khai, lấy ý kiến về dự thảo phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Hết thời hạn niêm yết công khai, cần điều chỉnh lại các phương án, làm cơ sở trình Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thẩm định trước khi trình cấp có thẩm quyền phê duyệt. Tiếp đó, phải công khai quyết định phê duyệt phưong án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; chi trả tiền và bàn giao mặt bằng.
Trường hợp đã có quyết định thu hồi đất và có phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được phê duyệt theo quy định của pháp luật trước ngày 8/4/2017, phải tiếp tục thực hiện theo phương án đã phê duyệt và không áp dụng theo quy định này.
Quá trình thực hiện nếu có vướng mắc,các sở ban ngành, UBND cấp huyện, xã, các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân được Nhà nước giao đất, cho thuê đất; đơn vị trực tiếp làm nhiệm vụ bồi thường, GPMB kịp thời phản ánh về Ban chỉ đạo GPMB TP để tổng hợp, cùng liên ngành nghiên cứu, đề xuất báo cáo UBND TP.
