Hành trình 115 ngày đáng nhớ của phi công người Anh và y bác sĩ Việt Nam

Đây sẽ mãi là ký ức khó quên trong cuộc đời phi công người Anh cũng như tập thể y, bác sĩ Việt Nam.

Câu chuyện của BN91 rẽ sang một bước ngoặt khi ngày 17/3/2020, ông khởi phát sốt sau 4 ngày vào bar Buddha ở quận 2, TP Hồ Chí Minh (bar Buddha được xác định là “ổ dịch” Covid-19 với 18 người mắc liên quan đến nơi này).

Ngày 18/3, BN91 đến Bệnh viện (BV) Bệnh nhiệt đới TP Hồ Chí Minh khám trong tình trạng sốt cao, ho nhiều, đau ngực, mệt và khó thở. Xác định đây là ca thuộc nhóm nguy cơ mắc Covid-19 cao nên BV cách ly, xét nghiệm (XN).

Kết quả XN trong đêm 18/3 khẳng định BN91 nhiễm Covid-19 với tải lượng virus rất cao. BN91 có 2 yếu tố liên quan gây khó khăn cho điều trị: Dư cân và rất dễ dị ứng với tất cả các loại thuốc, huyết tương.

Các bác sĩ nhận định BN91 sẽ diễn tiến nặng ngay từ lúc nhập viện và là ca bệnh nặng nhất trong các ca bệnh Covid-19 nặng ở Việt Nam. Và cũng từ ngày đầu nhập viện, BN91 đã được thở ô xy, sau đó thở không xâm lấn.

Sau nhập viện 1 tuần, BN liên tục diễn biến nặng, phải thở máy, hỗ trợ ECMO, suy đa tạng, phổi bị nhiễm trùng nặng, xơ hóa, có lúc chỉ cò 10% hoạt động, tiên lượng khó qua khỏi.

Những ngày chiến đấu với virus đầy chông gai, thử thách, có lúc đối diện với thần chết của ông chính thức bắt đầu.

Theo Phó Giám đốc BV Bệnh nhiệt đới TP Hồ Chí Minh Nguyễn Thanh Trường, BN 91 diễn tiến nặng, biến chứng nặng kéo dài 50 ngày, với các biến chứng ARDS (suy hô hấp cấp tiến triển nhanh), “cơn bão cytokine ào ạt”, vi huyết khối, xuất huyết - rối loạn đông máu nặng, suy đa tạng (tổn thương thận, tổn thương gan), nhiễm trùng phổi, nhiễm trùng máu...

Biến chứng này tiếp nối biến chứng khác, sự sống - chết của BN91 chỉ trong gang tấc, có lúc sự sống gần như là không còn và nếu “buông” thì BN91 ra đi. Nhưng BV Bệnh nhiệt đới can thiệp khẩn trương nhất nhằm duy trì sự sống cho BN91.

BN91 được chỉ định thở máy ngày 5/4, khi biện pháp hỗ trợ hô hấp không xâm lấn không hiệu quả. Lúc này, BN91 cùng lúc được sử dụng 5 loại thuốc an thần để ngủ sâu nhằm đảm bảo thở máy, điều trị đạt hiệu quả tốt nhất.

Tuy nhiên, thở máy cũng không làm sức khỏe BN cải thiện. Nếu thở máy không hiệu quả và cố điều chỉnh những thông số trên máy thì phổi BN “tiêu”. Do vậy, ngày 6/4, các bác sĩ quyết định đặt ECMO (ô xy hóa máu màng ngoài cơ thể) nhằm để phổi BN91 nghỉ ngơi. Cũng trong ngày 6/4, BN91 bị suy đa tạng nên bác sĩ chỉ định lọc máu, nhằm rút bớt dịch chủ động tránh gây phù phổi (do BN truyền rất nhiều dịch).

Song song đó, BN91 xuất hiện “cơn bão cytokine” ào ạt. Theo bác sĩ Trường, cytokine là loại hoạt chất sinh ra trong quá trình phản ứng viêm của cơ thể. Nồng độ cytokine trong cơ thể càng tăng cao thì bệnh diễn tiến càng nặng, nguy cơ tử vong cao. Một trong những phương pháp loại bỏ cytokine là lọc máu với quả lọc hấp phụ cytokine (quả lọc này rất đắt tiền).

Ngày 24/4, BN được chỉ định mở khí quản để tiếp tục thở máy nhằm đảm bảo đường thở trên hoạt động tốt, chống phù nề, viêm nhiễm.

Sau nhiều lần XN lại âm tính, lại dương tính Covid-19, từ ngày 7/5, virus đã sạch trong các mẫu bệnh phẩm cơ thể BN91.

Kể từ đây, BN91 xuất hiện những dấu hiệu hồi phục, những biến chứng lui dần và được kiểm soát tốt. Phổi hồi phục từ 10% lên 20%. Chức năng hô hấp cải thiện tốt. Lúc này, BN91 được tập cai dần các máy thở, ECMO và giảm dần thuốc an thần để dần tỉnh lại.

Theo bác sĩ Trường, một trong những điều ít ai biết được là BN nhiễm Covid-19 không ăn được do thay đổi vị giác. BN91 cũng không ngoại lệ nên mỗi bữa ăn, các y bác sĩ phải “ép” BN91 ăn. Việc chăm sóc BN91 như chăm… con mọn.

Ngày 22/5, theo chỉ đạo của Bộ Y tế, BN91 được chuyển qua BV Chợ Rẫy nhằm chuẩn bị phương án ghép phổi nếu tình trạng tổn thương phổi không tiến triển tốt thêm.

Là người điều trị cho BN91, bác sĩ Trần Thanh Linh - Phó trưởng khoa Hồi sức cấp cứu (ICU), BV Chợ Rẫy cho biết, lúc BN91 về BV Chợ Rẫy tình trạng còn rất nặng, phụ thuộc vào máy thở và ECMO, phổi hồi phục khoảng 20 - 30%. Lúc này, Tiểu ban điều trị quốc gia xác định BN đã âm tính Covid-19 nên chuyển về BV Chợ Rẫy, nơi có nhiều chuyên khoa để phối hợp điều trị, tăng cơ hội hồi phục cho BN.

BV tập trung toàn lực 1 tuần thì hô hấp BN91 cải thiện, phổi khá lên, ô xy máu cũng cải thiện. “Chúng tôi tập trung hội chẩn chuyên gia nhiều chuyên khoa nhiễm, hô hấp, huyết học, thận, vật lý trị liệu...” - bác sĩ Linh nói.

Tuần đầu tiên chuyển sang BV Chợ Rẫy, nam phi công người Anh nguy kịch, suy sụp đa phủ tạng, chỉ còn chưa đầy 10% cơ hội sống. Trong cuộc hội chẩn khẩn cấp quốc gia, các thành viên trong Hội đồng phải đưa ra quyết định cân não “phải tổng lực điều trị cho BN 91, được hoặc thua chỉ trong tuần này!”.

Trong điều trị cho BN91, chăm sóc điều dưỡng không chỉ là thực hiện thuốc mỗi ngày mà còn cả tâm lý trị liệu. Khi BN tỉnh thì cố gắng nói chuyện, động viên BN. Kết hợp BS dinh dưỡng để cải thiện dinh dưỡng cho BN91 phục hồi sức cơ. Theo dõi xuyên suốt mức độ nhiễm trùng, phác đồ điều trị và kiểm soát được nhiễm trùng thì phổi BN91 cải thiện.

Từ giai đoạn này, BN hồi phục rất nhanh, phổi đã hoạt động gần 100%, các cơ quan về mức bình thường, duy có sức cơ chân chưa hồi phục hoàn toàn, bệnh nhân vẫn cần có dụng cụ hỗ trợ đi lại và xe lăn.

Ngày 6/7, phi công Anh được công bố khỏi bệnh sau hơn 10 lần xét nghiệm cho kết quả âm tính với virus SARS-CoV-2.

Ngày 11/7, phi công Anh được tổ chức tiễn ra viện để trở về Anh trên chuyến bay thương mại. Giây phút nhận hoa và giấy ra viện phi công Anh xúc động nói: “Tôi xin cám ơn các bác sĩ Việt Nam từ tận đáy lòng”.

Trước đó, để chuẩn bị cho buổi xuất viện của phi công Anh, ngày 10/7, Tổng lãnh sự quán Anh tại TP Hồ Chí Minh đã có buổi thăm, tiếp xúc BN, trong đó ông bày tỏ 3 nguyện vọng. Đó là phi công Anh không muốn tiếp xúc với giới truyền thông trong ngày xuất viện, không muốn chụp hình hay tham gia phỏng vấn với bất kỳ báo, đài nào.

BN91 chỉ đồng ý tiếp đón lãnh đạo TP, các sở ban ngành và lãnh đạo BV đến động viên và chào tạm biệt. BN chỉ đồng ý duy nhất 1 nhiếp ảnh gia của BV Chợ Rẫy được chụp ảnh trong buổi xuất viện.

GS.TS Nguyễn Gia Bình - Tổ trưởng Tổ hội chẩn các bệnh nhân Covid-19 nặng, Tiểu Ban Điều trị, Ban Chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch Covid-19 cho biết, BN 91 có nhiều diễn biến bất thường, có thời điểm, phổi BN tồi đi, chỉ còn 10% hoạt động. Theo quy luật diễn biến thông thường, nếu sau gần 2tháng mà không thoát ra được thì nguy cơ xơ phổi và suy thận lâu dài. Phương án ghép phổi và thận cho BN đã được tính đến.

“Trong những lúc khó khăn, chúng ta lại đoàn kết hơn, hình ảnh nhiều người dân Việt Nam không quen biết với BN 91 sẵn sàng xin tự nguyện hiến một phần phổi của mình cho BN làm bạn bè quốc tế xúc động” - GS.TS Nguyễn Gia Bình nói.

Khi đánh giá lại tình trạng người bệnh thời điểm đó BN không còn sức chống đỡ với các loại vi khuẩn, nấm cùng lúc. Tổ hội chẩn đã phải phối hợp nhiều loại vũ khí đánh vào vi khuẩn, kể cả loại thuốc mới chưa có ở Việt Nam, phải chấp nhận rủi ro của việc sử dụng liều cao.

“Không có hướng dẫn cụ thể nào trên thế giới. Trong khi chưa có thuốc chữa, các chuyên gia, bác sĩ quyết định lấy các “vũ khí” cũ như thuốc chống sốt rét, thuốc điều trị HIV… để điều trị cho bệnh nhân nặng.

Trong quá trình điều trị, Tổ hội chẩn quyết định phải đổi đơn thuốc mới, liều  cao, phối hợp 3-4 loại thuốc, chấp nhận rủi ro. Mặt khác đây là bệnh cấp tính và BN mới 43 tuổi,  các chuyên gia, y bác sĩ hy vọng BN có khả năng hồi phục. Việc quyết định điều trị tổng lực được đặt ra, hoặc được hoặc thua chỉ trong thời điểm BN chuyển sang BV Chợ Rẫy.