Huy động vàng trong dân: Bài toán khó

Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) vừa công bố Báo cáo thường niên kinh tế Việt Nam 2017. Báo cáo đề cập đến nhiều nội dung, trong đó có đánh giá về đề xuất huy động 500 tấn vàng (số liệu ước tính) trong dân của Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam.

Theo TS Nguyễn Đức Thành, điều này đang góp phần tạo thêm bất ổn về tâm lý trên thị trường, nếu thực hiện, sẽ thu hẹp không gian chính sách đi ngược lại tiến trình chống vàng hóa, đô la hóa nền kinh tế đang bắt đầu có hiệu lực trong nhiệm kỳ Chính phủ vừa qua.

Đánh giá về thị trường vàng trong thời gian qua, đại diện Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, thị trường vàng trong năm 2016 và những tháng đầu năm 2017 về cơ bản ổn định và tự điều tiết tốt. Sức hấp dẫn của vàng miếng suy giảm, doanh số mua, bán vàng đã giảm nhiều so với những năm trước.

Thực tế thời gian qua, NHNN đã dần loại vàng và ngoại tệ ra khỏi quan hệ tín dụng. Theo phân tích của VEPR, nhu cầu tích trữ vàng trong trường hợp này có cơ chế lan truyền tương tự vấn đề huy động vàng trong dân mà nhóm nghiên cứu đã đề cập trước đây. VEPR cho rằng, nhà điều hành cần thực hiện việc này một cách nhất quán, quyết đoán, tránh lặp lại những sai lầm không cần thiết.

Hãy tạo kênh đầu tư hiệu quả

Chủ trương huy động vàng đã được thực hiện từ 5 - 7 năm trước, khi đó, quyền được huy động vàng được trao cho các ngân hàng thương mại đứng ra thực hiện. Tuy nhiên, sau một thời gian triển khai, chủ trương trên đã bị biến tướng, gây thất thoát vốn, để lại nhiều tác động tiêu cực, gây mất niềm tin trong dân. Để chữa cháy, chủ trương huy động vàng tiếp tục được mở ra theo hình thức mở những sàn giao dịch và giao dịch qua tài khoản. Chủ trương này tiếp tục thất bại do trình độ quản lý yếu, dẫn tới khó kiểm soát được.

Cũng có ý kiến cho rằng, có thể huy động vàng trong dân bằng cách phát hành chứng chỉ bằng vàng. Nhưng trước đây, các ngân hàng thương mại huy động vàng, sau đó cho vay lại, hoặc chuyển đổi sang tiền đồng, khi giá vàng tăng cao dẫn tới ngân hàng mất thanh khoản. TS Vũ Đình Ánh cho rằng, điều cần làm là tạo ra một môi trường đầu tư để thay vì mua vàng, người dân sẽ tìm kiếm lợi nhuận, làm tài sản sinh sôi nảy nở thông qua các kênh đầu tư khác. Từ đó, họ sẽ không tích trữ vàng mà sử dụng nguồn lực tiền tệ của mình cho các mục tiêu đầu tư, phát triển, sinh lợi kể cả trực tiếp hay gián tiếp.

Theo quan điểm của một chuyên gia từ Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, không thể phủ nhận vai trò quan trọng trong việc điều hành theo hướng “độc quyền”, siết kỷ cương của NHNN và đến bây giờ có thể nói là thị trường vàng đã bắt đầu ổn định. Về câu chuyện huy động vàng thì khi thị trường đã ổn định, Chính phủ mới quan tâm huy động vàng trong dân để đưa vào phục vụ nguồn lực kinh tế. “Hiện nay, đâu là giải pháp tối ưu thì các chuyên gia vẫn còn nghiên cứu. Và thật sự mà nói, đây vẫn là bài toán khó, do đó chúng ta không vì vậy mà vội vàng” - vị chuyên gia này nhấn mạnh.

Trước vấn đề này, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo các cơ quan chức năng cần xây dựng cơ chế, chính sách làm sao để tạo được môi trường vĩ mô ổn định, môi trường kinh doanh cải thiện, giá trị và niềm tin vào đồng tiền Việt Nam được củng cố, qua đó sẽ kích thích nguồn lực vàng và ngoại tệ chuyển động, đi vào sản xuất, kinh doanh. Điều này hoàn toàn khác với cách hiểu rằng huy động là ngân hàng hoặc Nhà nước đi vay vàng và ngoại tệ, thông qua nghiệp vụ huy động - cho vay trước đây của các ngân hàng thương mại.