Phát biểu mở đầu, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Hồ Quang Lợi cho rằng, Quang Đạm là nhà báo có tri thức dồi dào, làm việc hết mình; trong cuộc sống cũng dồi dào nghĩa tình sâu nặng. Đồng thời cho biết, thông qua việc tổ chức Tọa đàm, Hội Nhà báo Việt Nam và báo Nhân Dân mong muốn tạo diễn đàn để các nhân chứng, các nhà khoa học thuộc các lĩnh vực khác nhau có cơ hội gặp gỡ, trao đổi những câu chuyện, những nhận định và tư liệu về nhân vật, về lịch sử báo chí Việt Nam; tổ chức các hình thức, hoạt động tri ân và tưởng niệm các bậc nhà báo tiền bối có nhiều đóng góp cho sự nghiệp báo chí cách mạng Việt Nam.
Cùng với đó, triển khai việc nghiên cứu, khảo sát, sưu tầm tài liệu hiện vật lịch sử về truyền thống báo chí, về các nhà báo Việt Nam trong sự nghiệp đấu tranh bảo vệ và xây dựng đất nước. Tọa đàm cũng sẽ góp phần vào việc giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng các nhà báo trẻ, thông qua việc học tập tấm gương và kinh nghiệm của các nhà báo tiền bối.
Tinh thần tự học, “cây từ điển sống”
Nhà báo Quang Đạm, tên thật là Tạ Quang Đệ (1913 - 1999), sinh ra và lớn lên trong một gia đình Nho học truyền thống, với tư chất thông minh và sự kiên trì rèn luyện, học tập, ông đã tự trang bị cho mình vốn hiểu biết sâu sắc trên nhiều lĩnh vực, từ chính trị đến văn hóa, xã hội, pháp luật.
Đặc biệt, đến với báo chí qua sự dìu dắt của Tổng Bí thư Trường Chinh, ông đã sớm bộc lộ khả năng thiên phú với những bài báo đầy trí tuệ và tính chiến đấu. Ngay từ những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, vừa bước vào nghề báo chưa lâu, ông đã có những bài báo sắc sảo đăng trên báo Sự Thật, tranh luận với một số học giả có tên tuổi về vấn đề tư pháp - một vấn đề gai góc lúc bấy giờ.
Cả cuộc đời làm báo, nhà báo Quang Đạm luôn tận tụy với công việc, hết lòng vì độc giả, vì sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc. Trải qua hơn nửa thế kỉ cầm bút, ông nổi lên như một cây bút hàng đầu của báo chí cách mạng Việt Nam. Từ khi nghỉ hưu (1979), cây bút của ông ngày càng phóng khoáng, toàn diện, sâu sắc hơn. Nhiều công trình, bài viết mang tính chuyên khảo của ông lần lượt được công bố trong sự chào đón của bạn đọc.
Các tác phẩm đáng kể của nhà báo Quang Đạm là: Nho giáo xưa và nay (1993), Tư văn qua các triều đại (2006, xuất bản sau khi ông mất). Năm 2010, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia với sự giúp đỡ của báo Nhân Dân, xuất bản cuốn Một nghề đáng quý, tập hợp hơn 50 bài viết và công trình tiêu biểu của nhà báo Quang Đạm, trong đó có bài nổi tiếng Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt đối với những người viết báo Việt Nam và một số bài đăng trên báo Sự Thật và báo Nhân Dân.
Nhà báo Phan Quang - nguyên Chủ tịch Hội nhà báo Việt Nam chia sẻ, nhà báo Quang Đạm là người giỏi chữ Hán, thành thạo tiếng Pháp, biết tiếng Nga, tiếng Anh, văn phong trong sáng, khúc chiết. Ông thường xuyên học và tự học, nâng cao kiến thức để làm tốt mọi công việc được giao, bất cứ trong hoàn cảnh nào ông cũng tràn đầy nghị lực, miệt mài học tập và làm việc, làm việc và học tập, rồi tự rút ra bài học về những việc mình đã làm.
Lối sống bình dị, nghĩa tình
Nhà báo Quang Đạm được coi là một trong những cây đại thụ ở báo Nhân Dân, là “từ điển sống” nhờ học vấn uyên bác và tác phong làm việc nghiêm túc, cẩn trọng, chính xác. Ông dìu dắt, đào tạo được nhiều thế hệ học trò làm báo xuất sắc ở ngay chính báo Nhân Dân, bằng tấm gương tự học, tự làm việc và nêu gương. Đối với các thế hệ nhà báo trẻ, nhà báo Quang Đạm là người thầy nghiêm khắc nhưng thân tình, ân cần chỉ bảo.
PGS.TS Nguyễn Hồng Vinh - nguyên Tổng Biên tập Báo Nhân dân cho biết: Nhà báo Quang Đạm từng là thủ trưởng trực tiếp của ông ở Báo. “Qua những bài báo của nhà báo Quang Đạm, cộng với sự kèm cặp, hướng dẫn, rèn rũa văn phong, chữ nghĩa qua từng bài viết, tôi thật sự nể trọng vốn kiến thức uyên bác về lý luận báo chí cũng như kho tàng kinh nghiệm phong phú về nghiệp vụ báo chí của ông”, PGS.TS Nguyễn Hồng Vinh nói.
Cũng tại khuôn khổ buổi tọa đàm đã tổ chức trưng bày với chủ đề "Ngọn bút vinh quang cuộc đời thanh đạm", bao gồm những tác phẩm, những kỷ vật có giá trị của nhà báo Quang Đạm.
