Pháp luật về hải quan còn điểm “vênh” với cam kết quốc tế

Đây là kết luận của Báo cáo rà soát pháp luật Việt Nam với cam kết của EVFTA về hải quan do Trung tâm WTO thuộc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) công bố sáng 10/3.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO, pháp luật Việt Nam gần như đã tương thích, chỉ còn hai yêu cầu “rất nhỏ” chưa tương thích gồm yêu cầu không phân biệt đối xử với DN vừa và nhỏ trong chế độ DN ưu tiên và yêu cầu mỗi giấy tờ hành chính chỉ phải nộp một lần.

Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)

Bà Trang phân tích, theo tiêu chí về kim ngạch xuất nhập khẩu hàng năm để được hưởng chế độ ưu tiên, hầu như các DN vừa và nhỏ khó có thể tiếp cận chế độ này, trừ các DN làm thủ tục hải quan thông qua đại lý hải quan đáp ứng được các tiêu chí.

Từ đó, nhóm rà soát đề xuất cân nhắc điều chỉnh lại các quy định tại Nghị định 08/2015/NĐ-CP về tiêu chí kim ngạch xuất nhập khẩu hàng năm theo hướng giảm mức kim ngạch xuống cho phù hợp với năng lực xuất nhập khẩu của trung bình các DN vừa và nhỏ.

Tuy nhiên, theo ông Phạm Thanh Bình, chuyên gia hải quan, quy định kim ngạch hoặc số lượng dịch vụ thực hiện mỗi năm không phải là sáng kiến của Việt Nam mà là cách làm của nhiều nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan… Duy có quy định các mức kim ngạch khác nhau là cách làm riêng của Việt Nam với mục đích chính là tạo cơ hội cho các DN vừa và nhỏ.

Cơ chế ưu tiên, một mặt dành nhiều thuận lợi cho DN, mặt khác, đòi hỏi các DN phải đáp ứng các điều kiện nghiêm ngặt, nhất là về ý thức và năng lực tuân thủ pháp luật, phương pháp quản trị DN chuyên nghiệp để đáp ứng sự kiểm tra, giám sát chặt chẽ của Hải quan.

“Ưu tiên mà áp dụng cho số đông thì ưu tiên không có ý nghĩa nhiều. Vì vậy tôi đồng tình với kiến nghị cần từng bước sửa đổi pháp luật Việt Nam theo hướng giảm mức kim ngạch nhưng không đến mức để số lượng DN đáp ứng tiêu chí nhiều đến tràn lan, làm mất ý nghĩa thực tế của cơ chế này” – ông Bình nói.

Một vấn đề “rất nhỏ” nữa mà theo bà Trang, dù nhỏ nhưng cũng cần được phân tích để đưa ra đề xuất, giải pháp thích hợp, đó là yêu cầu mỗi giấy tờ hành chính chỉ phải nộp một lần. Bình luận về kết quả này, bà Phạm Thị Thanh Hiền, nguyên Phó vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Tổng cục Hải quan cho rằng, hiện ngành Hải quan đã vận hành Hệ thống VNACCS/VCIS và việc đảm bảo mỗi giấy tờ hành chính chỉ phải nộp một lần là thực hiện được.

Theo ông Phạm Thanh Bình, quy định này liên quan đến “Chuẩn mực chuyển tiếp” của Công ước Kyoto (sửa đổi), theo đó, các DN đáp ứng được các điều kiện của Hải quan quy định được phép sử dụng một tờ khai hải quan để xuất nhập khẩu toàn bộ lượng hàng hóa trong một thời gian nhất định.

“Chuẩn mực này đã được nội luật hóa tại khoản 5 Điều 29 Luật Hải quan và khoản 8 Điều 25 Nghị định 08/2015/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thực hiện Luật Hải quan. Điều này được hiểu là, pháp luật Việt Nam đã đáp ứng cam kết này” – ông Bình khẳng định.

Cũng theo ông Bình, để thực hiện tốt quy định này còn cần rà soát hệ thống pháp luật quản lý chuyên ngành bởi thực tế hiện nay, thủ tục hải quan còn liên quan nhiều đến kiểm tra chuyên ngành của nhiều lĩnh vực khác nhau. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến tỷ lệ lô hàng kiểm tra chuyên ngành cao và thời gian thông quan hàng hóa dài như hiện nay.