Nghịch lý “sân nhà” chạy theo luật chơi nhập khẩu
Tại Tọa đàm "Sửa thuế để thúc đẩy hoạt động doanh nghiệp" do Báo Đầu tư tổ chức, Nguyên Vụ trưởng Vụ quản lý Thuế Doanh nghiệp lớn Tổng cục Thuế Nguyễn Văn Phụng cho biết, năm 2008, khi Quốc hội thông qua Luật Thuế GTGT, phân bón, thuốc trừ sâu, nguyên vật liệu đầu vào của nông nghiệp nhưng là đầu ra của công nghiệp chịu thuế suất 5%, 10%. Đặc biệt là phân bón và máy móc thiết bị chuyên dùng cho nông nghiệp đang áp dụng thuế 5%.
Tuy nhiên, Luật ban hành ngày 26/11/2014 quy định phân bón, máy móc, thiết bị chuyên dùng phục vụ sản xuất nông nghiệp thuộc đối tượng không chịu thuế VAT kể từ ngày 1/1/2015. “Rất tiếc tại thời điểm đó, các hiệp hội ngành hàng, các cơ quan nghiên cứu, các viện các trường không đủ thông tin dữ liệu để chứng minh rằng 5% có lợi hay không chịu thuế có lợi nên đã đưa từ chịu thuế 5% về không chịu thuế”, ông Nguyễn Văn Phụng cho hay.
Đồng quan điểm với ông Nguyễn Văn Phụng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam Nguyễn Trí Ngọc cho rằng, sau 10 năm không được áp thuế GTGT, ngành nông nghiệp Việt Nam “thiệt đơn thiệt kép”. Trong đó, người nông dân là đối tượng gánh chịu nhiều nhất. “Tôi thấy rằng, đã đến lúc không thể không sửa đổi luật 71”, ông Ngọc khẳng định.
Theo ông Ngọc, mặt hàng phân bón thuộc đối tượng “không chịu thuế GTGT”, vì vậy, các doanh nghiệp phân bón không được kê khai, khấu trừ thuế GTGT đầu vào là hàng hoá, dịch vụ, thiết bị máy móc, đầu tư cho sản xuất phân bón. Từ đó, các hoạt động sản xuất phân bón phải tính vào chi phí sản phẩm, tức là tính vào giá thành sản phẩm, đẩy giá phân bón lên.
Một tác động nữa được ông Ngọc dẫn chứng đó là giá thành phân bón sản xuất trong nước tăng dẫn đến bất lợi trong cạnh tranh với sản phẩm phân bón nhập khẩu. “Mỗi năm ngành nông nghiệp tiêu thụ 11-12 triệu tấn phân bón, trong đó các sản phẩm sản xuất trong nước khoảng 8 triệu tấn, còn lại nhập khẩu. Câu chuyện nhập khẩu tạo cạnh tranh bất bình đẳng khi bên nước ngoài chịu thuế GTGT nên được khấu trừ và giá nhập vào thấp hơn so với giá sản xuất trong nước”.
Dưới góc độ doanh nghiệp chuyên sản xuất phân bón, ông Nguyễn Hoàng Trung, Phó Tổng Giám đốc CTCP DAP –Vinachem cho rằng, thời gian qua, toàn bộ chi phí đầu vào phải tính vào giá thành sản xuất, hàng năm tăng thêm khoảng 7-8%, ước tính mỗi năm mất khoảng 100 tỷ đồng, 10 năm nay luỹ kế lên tới con số hàng nghìn tỷ.
“Ngành sản xuất phân bón trong nước thời gian qua không làm chủ được thị trường, phải theo luật chơi của phân bón nhập khẩu. Phân bón nhập khẩu hình thành mặt bằng chung cho giá trên thị trường, chúng tôi bắt buộc phải chấp nhận theo. Giá thành tăng lên nhưng giá bán không thể điều chỉnh theo. Đó là khó khăn lớn nhất cho Công ty, cũng là nguyên nhân khiến tình hình sản xuất – kinh doanh sụt giảm”, ông Nguyễn Hoàng Trung nói.
Một thực tế khác được nêu ra, đó là trong 10 năm qua, ở Việt Nam những dự án đầu tư lớn về phân bón trong thời gian vừa qua là không có. Điều này cũng hạn chế sự phát triển, không thúc đẩy sản xuất, làm cho doanh nghiệp không có động lực để tăng đầu tư, tái đầu tư, nâng cao quy mô sản xuất và chất lượng sản phẩm, dẫn tới bà con nông dân cũng thiệt hại khi không được sử dụng sản phẩm tốt hơn.
“Nếu chúng tôi tăng quy mô sản xuất thì giá thành chắc chắn giảm, bà con nông dân sẽ được hưởng lợi từ việc này vì giá thành sản xuất phân bón tác động rất nhiều bởi quy mô sản xuất. Tuy nhiên nhời gian qua chúng ta đã không làm được như vậy”, ông Nguyễn Hoàng Trung chia sẻ.
Được gì khi sửa Luật?
Đứng ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Hoàng Trung, Phó Tổng Giám đốc CTCP DAP –Vinachem cho biết, nếu luật sửa đổi theo hướng đưa phân bón vào danh mục hàng chịu thuế thì các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước nói riêng, ngành sản xuất phân bón trong nước nói chung sẽ có rất nhiều tác động tích cực.
Thứ nhất, giảm chi phí thuế đầu vào, dẫn tới giảm giá thành, tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Ngành sản xuất phân bón trong nước hiện nay cũng đã tương đối đầy đủ các mặt hàng phục vụ cho ngành nông nghiệp.
Từ cơ hội này, ngành sản xuất phân bón trong nước sẽ có sự cạnh tranh với phân bón nhập khẩu tốt hơn và mong muốn chiếm lĩnh được thị trường, gia tăng được thị phần. Khi tăng thị phần, doanh nghiệp sẽ điều chỉnh được giá bán, tăng hậu mãi cho người nông dân.
Thứ 2, ông Nguyễn Hoàng Trung cho rằng, các doanh nghiệp sẽ có nguồn lực, động lực để gia tăng đầu tư, tái đầu tư, nâng cấp, sửa chữa máy móc thiết bị, mở rộng quy mô sản xuất. Đây là tiền đề rất quan trọng đối với ngành sản xuất phân bón trong nước.
“Chúng ta đã qua rất nhiều năm không đổi mới được công nghệ. Cơ hội này giúp chúng ta có thêm động lực để đổi mới công nghệ của ngành sản xuất trong nước. Làm sao để vừa tăng được quy mô, vừa tăng được chất lượng sản phẩm. Khi tăng được quy mô thì giá thành sản xuất sẽ giảm, giá bán cho người nông dân sẽ giảm theo và bình ổn giá được trên thị trường, giúp người nông dân yên tâm trong việc sản xuất”.
Bên cạnh đó, ông Nguyễn Văn Phụng, Nguyên Vụ trưởng Vụ quản lý Thuế Doanh nghiệp lớn, Tổng cục Thuế cũng cho rằng, khi đưa phân bón về nhóm chịu thuế GTGT 5% sẽ góp phần làm tăng thu ngân sách đối với thuế nhập khẩu trong khi vẫn giữ mặt bằng giá bán trong nước.
