“Từ thực tiễn tổ chức và hoạt động côngchứng có thể khẳng định sự ra đời của Luật Công chứng (CC) và các văn bản hướng dẫn thi hành là đúng đắn, thể chế hóa chủ trương xã hội hóa hoạt động công chứng theo tinh thần Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị về cải cách Tư pháp, phù hợp với thể chế kinh tế thị trường và cải cách hành chính... phục vụ một cách thuận tiện cho nhu cầu công chứng ngày càng tăng của nhân dân”. Đây là đánh giá của Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường tại phiên giải trình về “hoạt động công chứng, chứng thực và giải pháp” do Ủy ban Pháp luật tổ chức sáng nay (5/9).
Hiện trên cả nước đã CC được khoảng 7 triệu việc, tổng số phí CC thu được là gần 2.600 tỷ đồng, tổng số thù lao CC thu được 180 tỷ đồng, tổng số tiền nộp thuế và nộp ngân sách nhà nước gần 1.000 tỷ đồng.
Hoạt động CC đã góp phần không nhỏ trong việc đảm bảo tính an toàn pháp lý cho các hợp đồng, giao dịch, góp phần tạo môi trường pháp lý thuận lợi và tin cậy cho các hoạt động đầu tư, kinh doanh, thương mại. Đồng thời giảm thiểu công việc cho Tòa án và các cơ quan Nhà nước trong giải quyết các tranh chấp dân sự, khiếu kiện, thông qua đó bảo đảm trật tự an toàn và tiết kiệm chi phí cho xã hội.
Thực hiện Luật CC, đến nay, cả nước có 1.327 công chứng viên, tăng 3,4 lần. Số lượng các tổ chức hành nghề công chứng cũng tăng lên một cách mạnh mẽ (từ 84 lên 704 tổ chức, tăng gấp 8 lần). Trong tổng số 704 tổ chức hành nghề có 564 VPCC, nhiều VPCC hoạt động tốt, bước đầu tạo được thương hiệu, niềm tin trong nhân dân.
Tuy nhiên, cũng theo Bộ trưởng Hà Hùng Cường, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động CC vẫn còn những hạn chế, đó là một bộ phận công chứng viên còn yếu về chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng hành nghề dẫn đến sai sót trong hoạt động, ảnh hưởng đến chất lượng văn bản CC; một số công chứng viên vi phạm đạo đức nghề nghiệp, có hiện tượng cố ý làm trái, không tuân thủ quy trình, cạnh tranh không lành mạnh; một bộ phận tổ chức hành nghề CC hoạt động theo loại hình doanh nghiệp tư nhân (VPCC do một công chứng viên thành lập) nên thiếu tính ổn định, bền vững.
“Các hiện tượng nêu trên tuy chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ nhưng đã gây bức xúc cho người dân, doanh nghiệp, ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của hoạt động CC”, Bộ trưởng Hà Hùng Cường nhấn mạnh.
Đối với hoạt động chứng thực, Bộ trưởng cho biết cũng còn nhiều bất cập như một số UBND cấp huyện, xã vẫn chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu của nhân dân, có hiện tượng quá tải trong việc chứng thực bản sao tại một số nơi, một số thời điểm do tình trạng “lạm dụng”, “sính” bản sao trong khi pháp luật đã quy định chỉ cần có bản chính để đối chiếu; chất lượng văn bản chứng thực trong một số trường hợp chưa bảo đảm, đặc biệt việc chứng thực hợp đồng, giao dịch còn tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Ngoài ra việc chuyển giao thẩm quyền chứng thực hợp đồng, giao dịch về bất động sản từ UBND cấp xã sang tổ chức hành nghề công chứng theo quy định còn lúng túng trong tổ chức và thực hiện...
Các giải pháp cho vấn đề nêu trên thời gian qua Bộ Tư pháp đã thực hiện, trong đó có thể kể đến việc hoàn thiện thể chế về CC, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để kịp thời phát hiện, chấn chỉnh các sai phạm; khuyến khích, tạo điều kiện thức đẩy việc thành lập các tổ chức xã hội- nghề nghiệp của công chứng viên ở địa phương tiến tới thành lập tổ chức CC toàn quốc..
Thời gian tới, Bộ Tư pháp sẽ tập trung hoàn thiện thể chế, nâng cao chất lượng đội ngũ công chứng viên và hoạt động hành nghề CC, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Các giải pháp về chứng thực cũng được quan tâm, trong đó có củng cố, kiện toàn đội ngũ cán bộ làm công tác chứng thực.
Có hai nội dung lớn được Bộ trưởng Tư pháp kiến nghị, đó là đề nghị Quốc hội sớm xem xét, thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật CC và xem xét, đưa việc xây dựng Luật chứng thực vào Chương trình xây dựng Luật, pháp lệnh năm 2015, tạo cơ sở vững chắc cho việc hoàn thiện chế định công chứng, chứng thực trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.
Bộ trưởng cũng đề nghị Quốc hội, UBTVQH, Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các Đoàn ĐBQH, các vị ĐBQH, HĐND các cấp và cử tri cả nước tiếp tục quan tâm, tăng cường giám sát việc thực hiện Luật CC, pháp luật về chứng thực và pháp luật có liên quan.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường |