Dù đã cải thiện so với những năm trước nhưng giải ngân vốn đầu tư công tới nay vẫn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển. Khối lượng giải ngân còn tồn đọng đang trông đợi rất lớn vào tiến độ các dự án hạ tầng trọng điểm như dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông, dự án bồi thường, hỗ trợ tái định cư sân bay Long Thành hay các kế hoạch nâng cấp đường băng sân bay Nội Bài, Tân Sơn Nhất... Trong khi đó, nhiều dự án sử dụng vốn vay ODA như cao tốc Bến Lức - Long Thành, các tuyến đường sắt đô thị… tiến độ đang ì ạch, thậm chí ngưng trệ, kéo theo tỷ lệ giải ngân vốn rất thấp.
Giải thích nguyên nhân của tình trạng giải ngân chậm, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết, do giải phóng mặt bằng, đấu thầu, thay đổi chính sách, năng lực chủ đầu tư, nhà thầu. Với nguồn vốn ODA, việc giải ngân chậm do đặc thù như: Nhiều dự án lớn đang phải thực hiện các thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh hiệp định vay với nước ngoài nên chưa đủ cơ sở pháp lý để triển khai, dẫn đến chưa thể lập hồ sơ rút vốn. Bên cạnh đó, do chịu tác động nặng nề của đại dịch Covid-19, hầu hết các hoạt động gắn với yếu tố nước ngoài từ khâu nhập khẩu máy móc, thiết bị cho đến huy động chuyên gia, nhân công, nhà thầu nước ngoài, tư vấn, giám sát, thống nhất với nhà tài trợ đối với từng hoạt động và kế hoạch của dự án đều chậm lại.
Thực tế cho thấy, sức ép giải ngân vốn đầu tư công trong 4 tháng cuối năm là rất lớn, khi tỷ lệ còn lại phải thực hiện lên tới 50%. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã nêu rõ tinh thần phải tạo sự chuyển biến đồng bộ nhằm giải ngân, mục tiêu giải ngân hết 100% vốn đầu tư công năm 2020 và sẽ duy trì họp hàng tháng để kiểm điểm tình hình, tìm giải pháp tăng tốc giải ngân... Mới đây, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã thúc giục các bộ, ngành, địa phương tăng tốc giải ngân đầu tư công, trong đó có vốn ODA - chìa khóa để thúc đẩy tăng trưởng nền kinh tế đang chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19.
Giải ngân có trọng điểm, không dàn trảiBộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, qua làm việc trực tiếp với một số bộ, ngành, địa phương cho thấy, có thể hoàn thành giải ngân vốn đầu tư công trong năm nay nhưng cần có nghị quyết đủ mạnh, có thể điều chỉnh vốn trong nội bộ ngành, thậm chí điều chuyển từ địa phương này sang địa phương khác.
Hiện các bộ, cơ quan T.Ư và địa phương đã phân công lãnh đạo phụ trách trực tiếp từng lĩnh vực đầu tư, thường xuyên giao ban theo tháng để nhận diện từng khó khăn, vướng mắc để kịp chỉ đạo, điều hành. Các bộ, ngành, địa phương chủ động, tích cực hơn trong việc rà soát, điều chỉnh kế hoạch đầu tư vốn ngân sách Nhà nước năm 2020 từ dự án triển khai chậm sang các dự án khác giải ngân tốt, có nhu cầu bổ sung vốn để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, sớm hoàn thành đưa vào sử dụng. Như vậy, bên cạnh mục tiêu tối thượng là dùng tiền đầu tư đúng đối tượng, thẩm định giải ngân đủ số tiền, chất lượng dự án đảm bảo thì bắt buộc mỗi địa phương cân nhắc, chọn lựa dự án quan trọng cần thiết để mở cửa đón vốn.
Trước kia, các công trình, dự án được đưa vào kế hoạch đầu tư công trung hạn, đã được bố trí vốn nên các bộ, ngành, địa phương không việc gì phải vội, với tâm lý “cơm không ăn, gạo còn đó”. Còn năm nay là năm cuối cùng thực hiện Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020, nếu không hoàn thành thì kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2026 sẽ bị cắt vốn nên các bộ, ngành, địa phương bắt buộc phải tập trung vào nhiệm vụ này. Không chỉ Chính phủ thành lập các đoàn công tác và giao cho lãnh đạo các bộ, ngành đi đôn đốc mà ở dưới địa phương cũng thành lập các đoàn đi đôn đốc, tháo gỡ khó khăn đối với từng dự án, công trình. “Giải ngân vốn đầu tư công sẽ cán đích” - Vụ trưởng Vụ Thống kê công nghiệp và xây dựng (Tổng cục Thống kê) Lê Đình Thuý bày tỏ.
