Thu phí ô tô vào nội đô - tại sao không?

Tính khả thi

Lượng xe cá nhân bao gồm cả ô tô lẫn xe máy tại hai đô thị lớn của Việt Nam tăng chóng mặt trong khoảng 10 năm gần đây. Đó là hậu quả của việc không tính toán kỹ được tốc độ gia tăng quá nhanh dân số cơ học cũng như tập trung quá nhiều nguồn lực về nội đô. Tình trạng ô nhiễm môi trường cũng đang ở tình trạng báo động. Theo đánh giá, tình trạng ùn tắc giao thông ở Hà Nội gây lãng phí xăng dầu, thời gian lao động, tiền cải thiện môi trường. Nếu như giải quyết được vấn đề này sẽ có thêm nguồn lực để đầu tư phát triển khu vực nông thôn cũng như giao thông công cộng.

Ô tô lưu thông trên đường Võ Nguyên Giáp. Ảnh: Hải Linh

Hà Nội là một đô thị cổ, đường sá nhỏ, việc mở rộng đường sẽ hao tổn ngân sách rất lớn... Hơn nữa, đó không phải là xu hướng của tương lai - tức là xe cá nhân tăng đến đâu, mở đường đến đó. Việc hình thành hệ thống giao thông công cộng là điều cần thiết, nhưng bên cạnh đó cũng cần làm cho người dân hứng thú với phương tiện công cộng và dần từ bỏ thói quen dùng xe cá nhân.

Việc thu phí ô tô vào nội đô không chỉ hạn chế ùn tắc giao thông mà còn làm tăng nguồn thu ngân sách. Chắc chắn việc hình thành các trạm thu phí vào nội đô sẽ gây không ít phiền toái cho người dân, nhưng xem ra là giải pháp cần thiết, vì việc nâng cao ý thức tham gia giao thông là việc lâu dài. Tất nhiên, không thể thu phí vào nội đô tất cả các giờ trong ngày mà sẽ tập trung vào giờ cao điểm, buổi sáng từ 6 - 8 giờ, buổi chiều từ 17 - 20 giờ. Trọng tải và kích thước cũng sẽ là yếu tố để quyết định mức thu như thế nào là hợp lý.

Triển khai thực hiện thế nào?

Để có thể thu phí vào nội đô Hà Nội, cần xây dựng một hệ thống cổng thu phí điện tử, một trung tâm điều khiển kết nối các cổng thu phí lại với nhau. Đây sẽ là hệ thống thu phí tự động, thanh toán qua tài khoản, sau đó thông báo tin nhắn cho tài xế qua số điện thoại. Một hình thức thu phí khác là mua thẻ cào tại các điểm dịch vụ. Hình thức này sẽ làm tài xế chủ động hơn, tránh gây mất thời gian khi đi qua các cổng thu phí. Để thực hiện điều này, cơ quan chức năng cũng cần phải có phương án quản lý phương tiện chặt chẽ hơn, biển kiểm soát, chủ xe, số tuổi đăng kiểm và các dịch vụ thanh toán.

Ngoài ra, cần phân bố lại nguồn lực, ví dụ như khu vực các quận Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm, Hà Đông đang phát triển khá nóng, giao thông thường xuyên chật cứng, chưa kể đến nhiều khu chung cư đang chuẩn bị khánh thành. Vì vậy cần đẩy bớt nguồn lực đầu tư ra một số huyện như Thanh Trì, Thường Tín, Gia Lâm, Thanh Oai… Nguồn lực phân bố không hợp lý dẫn đến dịch chuyển dân cư, phá vỡ cơ cấu dân cư và ngành nghề, vì vậy nên ưu tiên phát triển khu vực ngoại thành.

Các trạm thu phí này không giống như trạm BOT là bảo trì đường bộ mà kinh phí sẽ dùng để chi cho các hoạt động đầu tư khác của TP và phúc lợi xã hội. Về lâu dài, bộ mặt mỹ quan đô thị và môi trường Thủ đô sẽ được cải thiện rõ rệt. Hơn nữa, cùng với thu phí ô tô vào nội đô, cần đẩy mạnh hệ thống giao thông công cộng để phục vụ một lượng lớn hành khách từ bỏ xe cá nhân sang đi xe buýt, tàu điện trên cao.