Xử lý tội phạm buôn bán người lấy nội tạng: Phức tạp và khó kiểm soát

Thông tin từ Bộ Công an, trong năm 2012, cơ quan chức năng đã phát hiện và xử lý gần 500 vụ mua bán người với hơn 800 đối tượng, lừa bán trên 850 nạn nhân. Đáng quan tâm, tình trạng mua bán người diễn ra ngày càng tinh vi, phức tạp, nhiều thủ đoạn mới xuất hiện như mua bán trẻ sơ sinh, bán trẻ còn trong bào thai, mua bán nội tạng, mua bán nam giới để cưỡng bức lao động… Mua bán người là loại tội phạm đã được cảnh báo rõ từ thủ đoạn cho tới hành vi phạm tội. Tuy nhiên, mua bán nội tạng người lại là vấn đề mới.

Các bị cáo trong phiên tòa xét xử hành vi buôn bán người tại Hà Nội 

Theo Thượng tá Trần Đình Huấn, Phó Trưởng phòng phòng Phòng chống tội phạm mua bán người và tội phạm liên quan tới trẻ em (Phòng 6, C45 Bộ Công an), trong vài năm gần đây, tại nhiều địa phương trên toàn quốc liên tiếp xảy ra hiện tượng tin đồn bắt cóc trẻ em bán sang Trung Quốc lấy nội tạng. Có nơi người dân đã bắt giữ đối tượng nghi vấn nhưng cơ quan công an chưa phát hiện vụ việc bắt cóc trẻ em hoặc buôn bán trẻ em với mục đích bán nội tạng ra nước ngoài mà tất cả chỉ là tin đồn. Tuy nhiên, cách đây 3 - 4 năm, trong một chuyến công tác tại Lào Cai, Đoàn công tác của C45 nhận được thông tin nghi vấn từ trường hợp người nước ngoài sang mua một cháu bé khoảng 5 tuổi mắc bệnh bại não tại khu vực Mường Khương. Do hoàn cảnh khó khăn, nhận thức đơn giản, gia đình đã bán cháu bé đó chỉ vài triệu đồng. Trường hợp này đã đặt ra nghi vấn về khả năng các đối tượng mua cháu bé với mục đích lấy nội tạng, bởi cháu bé bị liệt não nên khả năng mua về với mục đích nhân đạo rất hiếm khi xảy ra.

Sớm có quy định cụ thể

Trong cảnh báo tội phạm liên quan đến tội phạm buôn bán người nói chung, C45 đã đề ra giải pháp phòng ngừa loại tội phạm này. Theo đó, sẽ phối hợp các ban, ngành chức năng khảo sát, điều tra việc cho - nhận con nuôi, đồng thời tăng cường công tác quản lý đối với các cơ sở, tổ chức có liên quan. Tăng cường tuyên truyền phòng ngừa tại những nơi liên quan tới việc cho - nhận con nuôi (kể cả bệnh viện) để nâng cao nhận thức của người dân, cảnh giác, phát hiện kịp thời hiện tượng mua bán trẻ em. Bởi trên thực tế đã xảy ra một số vụ việc đối tượng vào tận bệnh viện mua bán, chiếm đoạt trẻ em.  Trong năm 2013, Cục C45 sẽ đặc biệt quan tâm tới loại hình tội phạm buôn bán nội tạng người.

Kế hoạch của cơ quan chức năng là vậy, nhưng phân tích nguyên nhân của loại hình tội phạm này, nhiều luật sư cho rằng, cái gốc có nguyên nhân từ các quy định của Bộ luật Hình sự hiện hành về tội danh buôn bán người. Do đó, trong việc nghiên cứu, sửa đổi Bộ luật Hình sự, phải xem xét sửa lại tội danh này cho phù hợp với thực tiễn và Nghị định thư về phòng, chống buôn bán người mà Việt Nam đã tham gia.