Chia sẻ tại diễn đàn, PGS.TS Đào Thế Anh - Phó Viện trưởng Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam đánh giá, năm 2019 - 2020, sản phẩm nông sản trong nước và xuất khẩu bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 khiến các chuỗi giá trị bị đứt gãy. Khảo sát cho thấy, các nhóm ngành hàng chịu thiệt hại nặng nề nhất do ảnh hưởng của đại dịch là sản phẩm trái cây tươi, rau củ quả, thủy sản. Trong bối cảnh đó, hộ nông dân là đối tượng chịu tổn thương lớn nhất.
Không chỉ có nông hộ, cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, hợp tác xã, ngay cả các DN xuất khẩu cũng chịu ảnh hưởng lớn. Giám đốc Công ty CP thực phẩm G.C Nguyễn Văn Thứ cho biết, dịch Covid-19 khiến nhu cầu tiêu dùng giảm do người dân thắt chặt chi tiêu; hàng hoá không thể xuất khẩu vì đóng cửa biên giới dẫn đến hàng hoá tồn đọng. “Từ đầu năm 2020 đến nay, xuất khẩu nha đam của DN giảm 50%, xuất bán nội địa thì ít chịu tác động hơn. Kéo theo đó doanh thu đạt được của DN cũng chỉ đạt khoảng 70% kế hoạch…” - ông Nguyễn Văn Thứ chia sẻ.
Cũng liên quan đến tác động của dịch Covid-19, TS Phạm Công Nghiệp - Trung tâm Nghiên cứu và phát triển hệ thống nông nghiệp, cho biết mới đây nhóm nghiên cứu đã khảo sát, đánh giá tác động của dịch Covid-19 đối với 4 chuỗi giá trị tại Cao Bằng và Bắc Kạn gồm: Lợn đen, gừng, chuối và bò. Kết quả cho thấy, sản lượng tiêu thụ của 4 nhóm giảm lần lượt: 45%, 30%, 73% và 77%. Giá bán của bò và chuối cũng giảm lần lượt 21,4% và 57,3%. Ngoài ra, chi phí sản xuất tăng 8,5%, 10%, 3% và 25%. Kéo theo đó, doanh thu của tác nhân thương mại của cả 4 nhóm cũng giảm từ 30 - 82%.
Tác động của dịch Covid-19 lên chuỗi giá trị được nhóm nghiên cứu chỉ ra có tác động đến chi phí sản xuất, chi phí vận chuyển, hao hụt và lãng phí nông sản tăng. Cung cấp vật tư đầu vào khó khăn, trong khi giá nông sản và sản lượng tiêu thụ lại giảm… Trong bối cảnh ảnh hưởng, khảo sát cho thấy các nhu cầu hỗ trợ gồm: Thị trường, đầu vào sản xuất nông nghiệp, vay vốn, giảm lãi suất, đào tạo nghề, giải quyết việc làm, giãn trả nợ vạy, hỗ trợ tài chính…
Theo PGS.TS Đào Thế Anh, trong bối cảnh chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19, nông nghiệp vẫn có những cơ hội. Đó là nhu cầu tiêu thụ nông sản của thế giới vẫn tăng, trong khi Việt Nam cơ bản có nền sản xuất ổn định; Các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (EVFTA, CCTPP). Dù vậy, thách thức đặt ra là tiêu chuẩn chất lượng cao từ các thị trường nhập khẩu.
Để nông nghiệp tiếp tục phát triển trong bối cảnh chịu tác động của dịch Covid-19, các chuyên gia, nhà quản lý đã đề xuất một số cơ chế, chính sách, giải pháp nhằm thúc đẩy hệ thống nông nghiệp bền vững. Cụ thể, đối với đơn vị sản xuất, cần đẩy mạnh áp dụng khoa học công nghệ vào chế biến sản phẩm, giảm tỷ lệ hao hụt. Tăng cường công tác phòng, chống dịch bệnh.
Việc thúc đẩy liên kết sản xuất - tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi cũng cần được tăng cường nhằm đảm bảo quá trình lưu thông sản phẩm, đảm bảo sự phân phối lợi ích hài hoà giữa các tác nhân trong bối cảnh dịch bệnh. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm qua các kênh phân phối mới, hệ thống bán hàng hiện đại (online).
Một số đại biểu cũng kiến nghị Chính phủ, các bộ ngành, địa phương tiếp tục đẩy mạnh giải pháp phát triển việc làm sau dịch Covid-19. Thực hiện có hiệu quả các chính sách an sinh xã hội. Đặc biệt, Nhà nước cần tham gia vào cung ứng một số vật tư đầu vào thiết yếu trong giai đoạn dịch để bảo đảm nguồn cung ổn định, đầy đủ và chất lượng…
