“Biến hóa” từ nghệ thuật truyền thống

Kết hợp chèo và rối nước – mô hình biểu diễn mới này là chương trình diễn xướng độc đáo nằm trong dự án bảo tồn và phát triển nghệ thuật chèo truyền thống của Hà Nội.

Chèo và rối nước đã cùng hòa nhịp ăn ý trong một chương trình biểu diễn dù 2 loại hình vẫn giữ được giá trị nghệ thuật riêng. Khác hẳn trước đây, nghệ nhân múa rối nước điều khiển con rối dưới thủy đình, còn dàn nhạc và nghệ sĩ hát thì ngồi “trên bờ” lồng tiếng và hát đế theo các hành động của nhân vật rối. Ở sân khấu này, nghệ sĩ chèo trực tiếp điều khiển con rối, tự cho những con rối sống trong cảm xúc bật ra từ tiếng hát. Không ít người băn khoăn khi ý tưởng của mô hình sân khấu đa năng này được các nghệ sĩ Nhà hát Chèo Hà Nội bắt tay thực hiện. Song quả đúng như Giám đốc Nhà hát – NSƯT Thúy Mùi phân tích: “Cùng được sinh ra từ cái nôi vùng Đồng bằng Bắc bộ, nên chèo và rối nước giống như anh em trong loại hình nghệ thuật truyền thống. Chèo chính là phần âm nhạc, ngôn ngữ, tích truyện của rối nước. Các tích trong rối nước đều sử dụng các làn điệu chèo, ngôn ngữ chèo”. Và các nghệ sĩ chèo Hà Nội đã dựng nên một mô hình sân khấu đa năng mới mẻ, độc đáo để đưa nghệ thuật truyền thống đến với khán giả đương đại.

Một buổi biểu diễn trong dự án “Long Thành diễn xướng”.

Chứng kiến các màn diễn ở sân khấu này, rất nhiều người có chung cảm nhận: Dường như các con rối thật hơn! Bởi, mọi tâm trạng của nhân vật, dưới hình hài con rối, đã được truyền từ trái tim nghệ sĩ đến giọng hát và cánh tay điều khiển con rối, không còn khoảng cách dưới nước với trên bờ quen thuộc trong các tích trò trước đây. Và người ta đã nhận ra hình ảnh và phong thái của Ngọc Ánh, Văn Phú, Hoài Thu, Lệ Quyên… “ẩn” trong những con rối đang tung tăng diễn các trích đoạn Chèo cổ: “Thị Màu lên chùa”, “Hát Xẩm”, “Cô bé Thượng Ngàn”…

Trước đây, Nhà hát Chèo Hà Nội đã “được tiếng” khi phục dựng thành công một số trích đoạn chèo cổ, xây dựng “show diễn” chèo để kết hợp với tour du lịch Hà Nội dịp đầu Xuân… Thêm mô hình sân khấu đa năng này, càng thấy “ngôi nhà” chèo Thủ đô thực sự năng động trong việc hồi sinh nghệ thuật truyền thống, trở nên gần gũi và mới mẻ trong đời sống đương đại. Không chỉ người trong cuộc tin cậy, mà nhiều người yêu chèo cũng khẳng định, mô hình này sẽ hấp dẫn được cả khán giả trẻ lẫn khách quốc tế. Đó chính là một cách hữu hiệu để bảo tồn nghệ thuật truyền thống – dự án “dài hơi” mà các nghệ sĩ đang theo đuổi.

“Đỏ đèn” chưa đầy một tuần, song những người làm chương trình đã tràn đầy niềm tin, “Long Thành diễn xướng” sẽ là món ăn tinh thần hấp dẫn công chúng Thủ đô trong năm 2015 này. Đây cũng có thể là “điểm dừng chân” mới hấp dẫn trong tour du lịch Hà Nội dành cho khách quốc tế.