Các doanh nghiệp châu Âu đối phó thế nào với lệnh trừng phạt Iran của Mỹ?

Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ áp dụng các lệnh trừng phạt đối với Iran sau khi rút khỏi thỏa thuận hạt nhân vào ngày 8/5. Ông Trump cho biết sẽ “gây khó khăn lớn chưa từng có” cho Iran nếu nước này phát triển vũ khí hạt nhân.

Các lệnh trừng phạt sẽ áp dụng trong vòng từ 3-6 tháng tới có thể đẩy Iran vào khó khăn kinh tế, còn các công ty châu Âu cũng có khả năng sẽ phải rút khỏi nước này.

 Hiện cách các chính phủ và doanh nghiệp châu Âu phản ứng trước thông tin Mỹ tái áp đặt biện pháp trừng phạt Iran là quan trọng nhất. Liên minh châu Âu (EU), đứng đầu là ba cường quốc Anh, Pháp, Đức, đang nỗ lực bảo vệ các công ty châu Âu trước việc Mỹ áp đặt trở lại lệnh trừng phạt lên Tehran.

Các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran sẽ ngăn chặn doanh nghiệp nước này làm ăn với quốc gia Hồi giáo này. Tuy nhiên, Bộ Tài chính Mỹ cũng có kế hoạch áp đặt “biện pháp trừng phạt thứ cấp” có thể tác động đến các doanh nghiệp lớn của châu Âu, trong đó có Airbus và Volkswagen.

Theo thông cáo của Nhà Trắng, các nước châu Âu sẽ có từ 90-180 ngày để rút các hoạt động ở Iran hoặc sẽ phải đối phó với “nguy cơ về các hậu quả nghiêm trọng”.

Luật sư thương mại quốc tế Judith Lee tại hãng Gibson Dunn ở thủ đô Washingto cho biết: “Mỹ không những cố gắng kiểm soát các công ty trong nước, mà còn muốn kiểm soát công ty của các nước khác”.

Các doanh nghiệp nếu vi phạm lệnh trừng phạt do Mỹ áp đặt sẽ bị cắt đứt khỏi hệ thống tài chính của Mỹ và trở thành mục tiêu cho hàng loạt lệnh trừng phạt khác. “Nếu các doanh nghiệp châu Âu vẫn tiếp tục kinh doanh tại Iran, họ có thể gặp rủi ro. Mỹ có thể tự có biện pháp chống lại các doanh nghiệp vi phạm”, ông Lee nói.

Các hãng đa quốc gia châu Âu vừa đưa ra lưu ý thận trọng hôm 9/5, nhiều doanh nghiệp cho biết họ sẽ xem xét quyết định của chính quyền Tổng thống Trump, tuân thủ tất cả luật và quy định.

Volkswagen, hãng bắt đầu xuất khẩu ô tô sang Iran trong năm 2017, cho biết sẽ “theo dõi và xem xét các diễn biến chính trị, kinh tế trong khu vực một cách rất thận trọng”. Riêng Airbus, công ty vừa mất giấy phép cần thiết để bán hơn 100 máy bay cho Iran, cho hay họ sẽ “thận trọng phân tích thông báo và đánh giá bước đi tiếp theo”. Cả hai doanh nghiệp đều cam kết tuân thủ luật pháp.

Nhiều doanh nghiệp thế giới cam kết đầu tư hàng tỷ USD vào Iran sau khi Mỹ và các cường quốc khác dỡ bỏ lệnh trừng phạt đặt lên Tehran. Đổi lại, Iran phải cam kết bỏ chương trình phát triển hạt nhân của nước này.

Châu Âu là khu vực đi đầu trong việc hợp tác kinh doanh với Iran. EU xuất khẩu gần 11 tỷ euro, tương đương 13 tỷ USD, giá trị hàng hóa đến Iran trong năm 2017, tăng 66% so với năm 2015. Con số này lớn gấp 100 lần số hàng xuất khẩu của Mỹ vào Iran trong cùng thời gian.

Hãng Total của Pháp là một trong các doanh nghiệp châu Âu cam kết đầu tư nhiều nhất vào Iran khi ký thỏa thuận 2 tỷ USD để phát triển mỏ khí đốt South Pars ở Iran. Các quan chức châu Âu hôm 9/5 khẳng định thỏa thuận hạt nhân Iran có lợi ích kinh tế và phải được duy trì.

Các nhà phân tích nói rằng EU có lựa chọn bất thường là bảo vệ thương mại với Iran, song đây là con đường chông gai về mặt chính trị. Một số chuyên gia cho rằng EU có thể sử dụng “quy định ngăn chặn” để chống lại các lệnh trừng phạt Iran của Mỹ và cho phép thương mại tiếp tục diễn ra. Quy định này lần đầu được đưa ra vào năm 1996 để bảo vệ thương mại với Cuba.

“Không phải toàn bộ châu Âu, đặc biệt là các doanh nghiệp châu Âu, đều tự tin rằng quy định sẽ cho phép khu vực tiếp tục kinh doanh với Iran. Giá trị thực tế của quy định thấp hơn nhiều so với giá trị biểu tượng”, chuyên gia về Iran Thomas Gratowski tại hãng tư vấn Global Counsel cho biết.

Một số chuyên gia khác nhận định rằng lựa chọn an toàn duy nhất đối với các doanh nghiệp châu Âu là dừng hoạt động kinh doanh ở Iran. Viết trên trang Twitter, Đại sứ Mỹ tại Đức Richard Grenell phát biểu một cách thẳng thắn: “Các doanh nghiệp Đức đang làm ăn ở Iran nên ngừng hoạt động ngay lập tức”.