Khẩn trương xây dựng lộ trình
Mới đây, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái đã ký Quyết định 02/2023/QĐ-TTg về khung giá mức giá bán lẻ điện bình quân; trong đó khung giá tăng so với trước đây.
Theo đó, khung giá bán lẻ điện bình quân vừa được Chính phủ đưa ra (từ 1.826,22 đồng/kWh - 2.444,09 đồng/kWh) chính là mức giá sàn và giá trần để Chính phủ quy định giá bán lẻ điện bình quân. So với khung cũ được quy định tại Quyết định 34/2017, giá bán đã tăng 220 - 538 đồng/kWh. Cùng với đó, các kết quả kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện năm 2022 sẽ là cơ sở để Bộ Công Thương đưa ra quyết định giá bán lẻ điện bình quân trong năm 2023.
Liên quan đến vấn đề, Bộ Công Thương đã có văn bản yêu cầu Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) khẩn trương xây dựng phương án giá bán lẻ điện bình quân năm 2023 và xây dựng lộ trình, mức độ điều chỉnh phù hợp.
Theo Cục trưởng Cục Điều tiết Điện lực (Bộ Công Thương) Trần Việt Hòa, nếu thông số đầu vào làm thay đổi giá bán lẻ điện từ 3% trở lên và trong khung giá của mức giá bán lẻ điện bình quân thì giá điện được phép điều chỉnh tăng và ngược lại.
Việc xây dựng phương án giá bán lẻ điện được thực hiện trên cơ sở EVN phải hoàn thành báo cáo quyết toán chi phí sản xuất kinh doanh điện năm 2022, báo cáo tài chính công ty mẹ và các đơn vị thành viên. Đồng thời, EVN phải làm việc với đơn vị kiểm toán độc lập có uy tín để kiểm toán các báo cáo theo đúng quy định.
Tuy nhiên, áp lực tăng giá đã được EVN nêu ra từ năm 2022, hiện giá bán lẻ điện bình quân ở mức 1.864,44 đồng/kWh. Trong báo cáo mới nhất, ước tính năm 2022, công ty mẹ EVN, các tổng công ty điện lực và Tổng Công ty Truyền tải điện Quốc gia lỗ sản xuất kinh doanh khoảng 28.876 tỷ đồng.
Mặc cho những nỗ lực tiết giảm chi phí của tập đoàn, EVN chỉ ra nguyên nhân là do giá nhiên liệu toàn cầu tăng cao như giá than nhập, giá than pha trộn, giá khí, giá dầu thế giới; chi phí của các nhà máy sản xuất điện tăng mạnh, làm tăng chi phí mua điện trên thị trường điện của EVN…
Năm 2023, nếu giá bán lẻ điện giữ nguyên theo giá điện hiện hành, EVN lỗ dự kiến lên đến 64.941 tỷ đồng; trong đó 6 tháng đầu năm sẽ lỗ 44.099 tỷ đồng và 6 tháng cuối năm lỗ 20.842 tỷ đồng. Như vậy, tổng lỗ sản xuất kinh doanh của EVN luỹ kế 2 năm 2022 và 2023 là 93.817 tỷ đồng. Với số lỗ dự kiến trên, nếu năm 2023 không được tăng giá điện ở mức phù hợp, EVN sẽ bị mất cân đối dòng tiền, gây mất cân đối trong hoạt động sản xuất kinh doanh của tập đoàn này.
Ngoài ra, EVN cũng đề xuất Bộ Công Thương tăng gần 4% giá điện truyền tải lên 79,09 đồng/kWh so với mức đã được duyệt từ tháng 5/2022 mức 75,85 đồng/kWh. Việc này nhằm đảm bảo Tổng Công ty Truyền tải điện quốc gia (EVNNPT) không bị lỗ.
Tính toán minh bạch, hợp lý
Thời gian qua, giá điện được Chính phủ, bộ, ngành và EVN nỗ lực giữ nguyên nhằm giảm áp lực cho người dân, doanh nghiệp bởi ảnh hưởng của Covid-19 và khó khăn của nền kinh tế. Tuy nhiên trong bối cảnh giá than, dầu tăng cao, EVN lỗ lớn thời gian qua nên thời điểm hiện nay, sẽ khó tránh khỏi việc tăng giá để đảm bảo hoạt động của tập đoàn này.
Thực tế, giá điện có ảnh hưởng và tác động lớn tới đời sống người dân và nhiều ngành sản xuất, vì vậy sẽ rất khó có thể đưa ra một con số dự báo mức tăng tại thời điểm này, trước khi có các báo cáo chi phí sản xuất kinh doanh và phương án giá bán lẻ điện năm 2023 của EVN.
Theo anh Nguyễn Phi Hùng - chủ cửa hàng kinh doanh bia và các đồ nhậu trên phố Hoàng Ngọc Phách (TP Hà Nội) cho biết, mỗi tháng gia đình chi phí khoảng 11 - 12 triệu đồng mùa nắng nóng, 8 – 9 triệu đồng vào mùa Đông cho tiền điện, nên mức tăng giá sẽ ít nhiều ảnh hưởng đến chi phí hoạt động. Là hộ kinh doanh cá thể, cũng như dưới góc độ người dân cần nhất là sự minh bạch, rõ ràng khi các cơ quan công bố giá điện, chi phí sản xuất. Khi tính toán hợp lý sẽ hoàn toàn ủng hộ.
Đại diện nhiều doanh nghiệp sản xuất cũng không muốn tăng giá điện, bởi sẽ thêm áp lực, đội chi phí dẫn đến giảm sức cạnh tranh. Song từ thực tế của EVN, việc tăng giá điện là khó tránh khỏi vì giá nguyên nhiên liệu sản xuất đều tăng cao. Cộng đồng doanh nghiệp mong các cơ quan chức năng, ngành điện tính toán mức tăng hợp lý, minh bạch thông tin để biết, hiểu và chia sẻ.
Đại diện Hiệp hội Dệt may Việt Nam cũng cho rằng, chi phí điện chiếm tỷ lệ nhất định vào giá thành sản xuất. Giá điện tăng chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới hoạt động của doanh nghiệp. Song vị này thông tin, mức ảnh hưởng là không đáng kể, bởi các doanh nghiệp trong ngành đang thực hiện nhiều giải pháp để tiết giảm lượng điện tiêu thụ với nhà máy thông minh, hợp tác, lắp đặt điện mặt trời mái nhà để giảm chi phí tiền điện và tiến tới xanh hóa sản xuất.
Với khung giá điện do Chính phủ đưa ra, giá bán lẻ điện bình quân khi tăng sẽ nằm trong mức giá 1.826,22 - 2.444,09 đồng/kWh. PGS.TS Ngô Trí Long - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) nhìn nhận, giá điện sẽ chưa tăng ngay trong thời gian sớm, nhưng đây là cơ sở để nhận định tăng trong thời gian tới, có thể là từ đầu quý II/2023, sau khi được cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt.
Trong khi đó, GS,VS Trần Đình Long - Hội Điện lực Việt Nam cho rằng, mức tăng bao nhiêu cho phù hợp sẽ cần tính toán để vừa đảm bảo sức chịu đựng của nền kinh tế, người dân và doanh nghiệp mà vẫn tránh thua lỗ cho ngành điện.
"Tính toán chi phí sản xuất ra 1 kWh điện là bao nhiêu, tăng giảm thế nào so với thời điểm trước đây. Cùng đó, các con số thua lỗ do yếu tố khách quan của ngành điện cần được kiểm toán để đảm bảo khách quan, minh bạch, đúng quyền lợi cho người tiêu dùng…" – ông Trần Đình Long bày tỏ.
Tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 1 mới đây, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải khẳng định: “Việc điều chỉnh giá điện sẽ được tính toán, đánh giá, cân nhắc hết sức đầy đủ tác động đến lạm phát, đời sống người dân, kể cả việc điều hành kinh tế vĩ mô của Chính phủ. Mức điều chỉnh và thời điểm điều chỉnh được quy định trong khung giá của mức bán lẻ điện bình quân do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Điều này cũng phải phù hợp theo thẩm quyền trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ mới được thực hiện”.
