Về cơ bản, cơ chế, chính sách hỗ trợ nhà ở đối với hộ nghèo theo chuẩn nghèo mới giai đoạn 2011 - 2015 không thay đổi so với giai đoạn trước, tuy nhiên, theo Bộ Xây dựng cần tăng mức hỗ trợ và mức vay để đảm bảo phù hợp hơn với giá cả hiện nay.
Theo số liệu tổng hợp của Bộ LĐTB&XH, hiện nay nước ta còn gần 2,6 triệu hộ nghèo theo chuẩn nghèo mới giai đoạn 2011 - 2015. Trong số đó, số hộ có khó khăn về nhà ở còn khá lớn. Theo kết quả điều tra khảo sát thực tế và số liệu báo cáo của các địa phương, hiện nay nước ta còn gần 510.000 hộ nghèo theo chuẩn nghèo mới giai đoạn 2011 - 2015 đang ở trong những căn nhà tạm bợ, dột nát hoặc chưa có nhà ở.
Về mức hỗ trợ và mức vay, tại thời điểm năm 2008 (năm ban hành Quyết định 167), giá thành căn nhà diện tích 24m2, tuổi thọ từ 10 năm trở lên khoảng 23 - 24 triệu đồng, trong đó chi phí vật liệu chính khoảng 15 - 16 triệu đồng, chi phí vật liệu phụ và nhân công khoảng 8 triệu đồng. Theo quy định tại Quyết định 167, ngân sách Nhà nước hỗ trợ 7,2 triệu đồng/hộ (riêng đối với những hộ cư trú tại vùng khó khăn theo Quyết định 30/2007/QĐ-TTg ngày 05/3/2007 của Thủ tướng Chính phủ thì Ngân sách Nhà nước hỗ trợ với mức 8,4 triệu đồng/hộ), Ngân hàng Chính sách xã hội cho vay với mức 8 triệu đồng/hộ. Phần còn lại do hộ gia đình tham gia đóng góp và sự ủng hộ, giúp đỡ của cộng đồng.
Hiện nay, giá vật liệu xây dựng đã tăng nhiều so với năm 2008, là thời điểm xây dựng định mức hỗ trợ theo Quyết định 167. Sau 5 năm, từ năm 2006 - 2011, giá vật liệu tăng trung bình 80%, bình quân mỗi năm tăng 16%. Như vậy, sau 4 năm, từ 2008 đến năm 2012, giá vật liệu xây dựng tăng 64%. Ngoài ra, chi phí nhân công cũng tăng so với thời điểm năm 2008. Như vậy, mức hỗ trợ và mức vay theo quy định của Quyết định 167 thấp hơn nhiều so với thực tế.
Vì vậy, Bộ Xây dựng đề xuất, chính sách mới cần phải điều chỉnh mức hỗ trợ và mức vay phù hợp với hệ số trượt giá, nhất là hệ số trượt giá vật liệu xây dựng để căn nhà có diện tích và chất lượng đảm bảo như quy định. Theo tính toán, tại thời điểm hiện nay, để xây dựng căn nhà có diện tích tối thiểu 24m2, tuổi thọ 10 năm trở lên thì chi phí vật liệu và nhân công khoảng 36 - 37 triệu đồng, trong đó chi phí vật liệu chính khoảng 24 - 25 triệu đồng, chi phí vật liệu phụ và nhân công khoảng 12 triệu đồng. Tổng cộng vốn ngân sách Nhà nước cho giai đoạn 2 sẽ vào khoảng 5.052,8 tỷ đồng.
Trong đó, tỷ lệ ngân sách T.Ư chiếm khoảng 93,5%, tỷ lệ ngân sách địa phương chiếm khoảng 6,5%. Dự kiến, ngân sách T.Ư cần hỗ trợ khoảng 4.724, 4 tỷ đồng, ngân sách địa phương hỗ trợ khoảng 328,4 tỷ đồng. Theo tính toán của Bộ Xây dựng, về vốn vay ưu đãi, với mức vay 15 triệu đồng/hộ, cần khoảng 7.660 tỷ đồng. Ngoài ra, vốn huy động từ cộng đồng và đóng góp của hộ gia đình khoảng 6.128 tỷ đồng.
