Cần thiết hoàn thiện cơ chế chính sách, tạo điều kiện cho báo chí phát triển

Bên cạnh sự nỗ lực đổi mới không ngừng, sự vận động tự thân, báo chí rất cần sự quan tâm một cách thiết thực từ phía Nhà nước.

Thứ nhất, Chính phủ, địa phương cùng các cơ quan chức năng cần có những chính sách cụ thể, minh bạch và đồng bộ trong việc hỗ trợ kinh phí cho các cơ quan báo chí. Cơ chế giao nhiệm vụ, đặt hàng cần được xác lập công khai, minh bạch đi đôi với việc bố trí kinh phí xứng tầm với nhiệm vụ, xây dựng định mức tài chính cụ thể đối với báo chí - truyền thông. Nhà nước không nên áp dụng chung cơ chế tài chính của cơ quan báo chí như là đơn vị sự nghiệp công lập.

Thứ hai, cần hoàn thiện các quy định của pháp luật để cơ quan báo chí được kinh doanh công khai, minh bạch. Báo chí hiện được xếp vào ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Trong khi đó, kinh doanh có điều kiện cần được dựa vào tiêu chí quy định tại Điều 7 Luật Đầu tư, chứ không phải là vì các ngành, nghề này đã có trong các văn bản pháp luật chuyên ngành. Song hiện nay, quy định liên quan đến yếu tố kinh doanh của báo chí lại đang thực hiện theo Luật Báo chí 2016. Khoản 7 Điều 3 Luật Báo chí 2016 quy định “sản phẩm báo chí là ấn phẩm, phụ trương của báo in; nội dung hoàn chỉnh của báo điện tử; bản tin thông tấn; kênh phát thanh, kênh truyền hình; chuyên trang của báo điện tử”.

“Kinh doanh sản phẩm báo chí” sẽ là hoạt động kinh doanh với phạm vi rất rộng liên quan đến các sản phẩm trên và có sự chồng lấn với các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện khác, ví dụ: “Kinh doanh dịch vụ phát thanh, truyền hình trả tiền”; “kinh doanh dịch vụ phát hành xuất bản phẩm”; “kinh doanh dịch vụ mạng xã hội”; “kinh doanh dịch vụ thiết lập trang thông tin điện tử tổng hợp”… và có khả năng bao gồm với cả những hoạt động kinh doanh không nhất thiết phải kiểm soát bằng điều kiện kinh doanh (ví dụ: Buôn bán các loại ấn phẩm…).

Tuy nhiên, “kinh doanh sản phẩm báo chí” là khái niệm không được nhắc đến trong Luật Báo chí, vì vậy không rõ hoạt động kinh doanh này như thế nào, các điều kiện kinh doanh áp dụng ra sao?

Thứ ba, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ về thuế đối với báo chí. Báo chí là đơn vị sự nghiệp, nhưng là đơn vị sự nghiệp đặc thù, là một ngành nghề đặc biệt. Xét về cả tính chất, chức năng và nội dung hoạt động, cơ quan báo chí không thể được xem là một DN thuần túy, bởi vì DN được thành lập là để kinh doanh còn cơ quan báo chí phải thực hiện nhiệm vụ chính trị của mình, sản phẩm báo chí không phải là một thứ hàng hóa bình thường, mà là một thứ sản phẩm có tác động mạnh mẽ tới nhận thức và hành vi của xã hội. Xét về mặt công nghệ, sản phẩm báo chí là sản phẩm có hàm lượng chất xám và công nghệ cao. Do đó, cần có cơ chế ưu đãi về thuế TNDN đối với quảng cáo trên báo điện tử như quảng cáo trên báo in 10%.

Thứ tư, cần có chính sách chia sẻ lợi nhuận giữa nhà mạng và báo chí. Hiện nay, các nhà mạng đang thu lợi nhuận lớn từ việc người dùng truy cập internet để đọc báo điện tử. Nghịch lý là, để có tác phẩm báo chí tốt, chất lượng tới bạn đọc điện tử, tòa soạn báo đã phải chi rất nhiều khoản chi phí nhưng lại không thu được kinh phí từ việc này. Bạn đọc đang đọc báo điện tử miễn phí, chỉ phải trả tiền mạng. Do đó, cần có chính sách win - win giữa nhà mạng và báo điện tử về vấn đề chia sẻ lợi nhuận.

Thứ năm, để báo chí kiện toàn, hoạt động chuyên nghiệp hơn, Nhà nước, cơ quan chủ quản cần quan tâm đến bồi dưỡng, đào tạo nhân sự quản lý, nhân sự kinh doanh cho báo chí. Hiện chúng ta mới chú trọng đến đào tạo, bồi dưỡng phóng viên, biên tập viên là chủ yếu. Nhân sự kinh doanh báo chí vẫn đang ở tình trạng chắp vá về kiến thức và kiêm nghiệm hoặc là nghề tay trái nên hiệu quả không cao. Trong những năm gần đây, đối với những cơ quan báo chí tự chủ chi thường xuyên đã không được Nhà nước hỗ trợ kinh phí đào tạo nên gặp khó khăn.