Gói thầu xây lắp A5 (Km131+700 & Km131+500 - Km139+204) có tổng giá trị hợp đồng 1.394 tỷ đồng được Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) ký với Posco ngày 16/7/2014.
Xé lẻ ra “bán” để sửa sai
Đến ngày 8/4/2015, Posco đã ký hợp đồng giao thực hiện việc thi công các cầu thuộc gói A5 với liên danh Thiên Ân và Vinaconex. Tổng giá trị hợp đồng là 597 tỷ đồng. Khi nhà thầu phụ này thi công hạng mục khoan nhồi tại 3 cây cầu là Trà Khúc, VD12 và OP24a đã bị “lòi đuôi” không đủ năng lực. Gặp vấn đề với “bạn hàng” lớn nhất (hợp đồng Posco ký với liên danh Thiên Ân & Vinaconex có giá trị lớn nhất trong 17 thầu phụ của gói A5), Posco lập tức tìm cách “sửa sai” bằng cách yêu cầu nhà thầu phụ dừng thi công để giao cho những nhà thầu khác.
Để tránh lặp lại sai lầm, Posco dùng cách “an toàn” là chia nhỏ gói thầu trị giá 597 tỷ đồng. Theo báo cáo của Đoàn thanh tra, Posco đã “xé lẻ” hợp đồng thầu thi công các cầu của gói A5 làm 6 phần để ký hợp đồng kinh tế với 6 nhà thầu phụ gồm: INCICO (giá trị hợp đồng 118 tỷ); Công ty Cổ phần xây dựng cầu 75 (101 tỷ); Xí nghiệp cầu 17 (169,3 tỷ); Công ty Cổ phần xây dựng công trình 510 (49,6 tỷ); Công ty Xây dựng nền móng Sông Đà Thăng Long miền Nam (43,5 tỷ); Vinaconex JSC (115 tỷ).
Cách làm này sau đó còn được Posco vận dụng linh hoạt với 3 nhà thầu phụ khác là Công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại Khởi Minh, Công ty cổ phần sản xuất thương mại và dịch vụ Đại Nguyên và Licogi 9. Thay vì kí theo hình thức 1 - 1 (mỗi nhà thầu phụ ký một hợp đồng - PV) thì Posco đã ký 2 hợp đồng với mỗi nhà thầu phụ trên.
Trong đó, có những trường hợp hạng mục thi công trong cả 2 hợp đồng gần như trùng khít, chỉ khác ở vị trí thi công. Như trường hợp Công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại Khởi Minh, hạng mục cùng là công tác đất, thoát nước và các công trình phụ trợ nhưng hợp đồng thứ nhất thực hiện ở đoạn 1 (từ Km124+700 đến Km125+744,73) còn hợp đồng thứ 2 là đoạn 2&3 (từ Km Km125+744,73 đến Km128+610).
Thầu phụ cũng tiếp tục “bán” thầu
Biên bản thanh tra số 39/BBTTr-T1 đã chỉ rõ có 4 trong số các nhà thầu phụ được Posco chuyển nhượng thầu vẫn tiếp tục “bán thầu” thêm một lần nữa. Đó là trường hợp của Vinaconex JSC (ký 2 hợp đồng với Công ty Cổ phần Vinaconex Sài Gòn và Cienco 864); Công ty cổ phần xây dựng B.M.T (ký 2 hợp đồng với Công ty cổ phần sản xuất và kinh doanh VLXD BMT và Công ty TNHH Đại Long) và Công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại Khởi Minh...
| Cầu Trà Khúc thuộc gói thầu A5 mà Posco chuyển nhượng hết 100% giá trị gói thầu cho các nhà thầu phụ |
Nhiều bất thường trong hợp đồng “bán thầu”
Hầu hết các hợp đồng Posco ký với những nhà thầu phụ đều có vấn đề. Theo Biên bản thanh tra số 39/BBTTr-T1, trong số 17 nhà thầu phu thì có 6 trường hợp Posco ký hợp đồng khi chưa có thư trả lời của chủ đầu tư là VEC; 4 trường hợp không có sự chấp thuận của chủ đầu tư và đã dừng thi công; 5 trường hợp ký hợp đồng trước khi được chủ đầu tư chấp thuận; 8 trường hợp sau khi Posco ký hợp đồng đã tự ý ký điều chỉnh phạm vi công việc và giá trị hợp đồng nhưng chưa báo cáo với tư vấn giám sát và chủ đầu tư.
Trong số này, 5 trường hợp hợp đồng ký với Posco có tới 2 lỗi sai. Đó là trường hợp của Licogi 9, Sông Đà Thăng Long miền Nam, Công ty cổ phần xây dựng B.M.T và INCICO (chưa có thư trả lời của chủ đầu tư; tự ý ký điều chỉnh phạm vi công việc và giá trị hợp đồng), Xí nghiệp cầu 17 (hợp ký hợp đồng trước khi được chủ đầu tư chấp thuận; tự ý điều chỉnh phạm vi công việc và giá trị hợp đồng).
Điều bất thường nằm ở chỗ, trong số 8 nhà thầu phụ được Posco ký điều chỉnh phạm vi công việc và giá trị hợp đồng thì có tới 4 trường hợp phần phụ lục hợp đồng đã khiến giá trị hợp đồng được ký ban đầu thay đổi rất lớn. Như trường hợp của INCICO, hợp đồng ban đầu trị giá 79,3 tỷ đồng nhưng phần phụ lục đã bổ sung thêm 38,7 tỷ đồng. Công ty Cổ phần cầu 75 hợp đồng ban đầu trị giá 42,7 tỷ đồng, sau 2 lần điều chỉnh bổ sung bằng phụ lục hợp đồng thì tăng lên tới 101 tỷ đồng. Giá trị hợp đồng của Xí nghiệp cầu 17 ký với Posco cũng tăng “phi mã” từ 95,6 tỷ đồng ban đầu lên 169,3 tỷ đồng sau hai lần điều chỉnh, bổ sung.
Phóng viên Kinh tế & Đô thị đã thực hiện bài “test” đơn giản bằng cách cộng tổng giá trị các hợp đồng Posco ký với 16 nhà thầu phụ (không tính Liên danh Thiên Ân và Vinaconex) dựa trên dữ liệu trong Biên bản thanh tra số 39/BBTTr-T1. Kết quả cho thấy, tổng giá trị gói thầu A5 mà Posco “sang tay” cho các nhà thầu phụ chỉ còn gần 1.100 tỷ đồng (so với 1.394 tỷ đồng mà Posco ký với VEC).
| Điều 89, Luật Đấu thầu 2013 quy định các hành vi bị cấm trong đấu thầu, trong đó có việc Nhà thầu chuyển nhượng cho nhà thầu khác phần công việc thuộc gói thầu có giá trị từ 10% trở lên hoặc dưới 10% nhưng trên 50 tỷ đồng (sau khi trừ phần công việc thuộc trách nhiệm của nhà thầu phụ) tính trên giá hợp đồng đã ký kết hoặc Chủ đầu tư, tư vấn giám sát chấp thuận để nhà thầu chuyển nhượng công việc thuộc trách nhiệm thực hiện của nhà thầu, trừ phần công việc thuộc trách nhiệm của nhà thầu phụ đã kê khai trong hợp đồng. |
