Chăm sóc da để bảo vệ... phổi

Các bệnh lý viêm nhiễm ở phổi thường do các tác nhân gây bệnh xâm nhập qua niêm mạc của đường hô hấp khi người bệnh hít phải các tác nhân này. Bệnh Covid-19 do virus SARS-CoV-2 xâm nhập qua đường hô hấp, vì thế nhiều thông tin hướng dẫn bảo vệ tốt đường hô hấp cũng như tăng cường sức đề kháng chung của cơ thể nhằm bảo vệ phổi được đề cập rất nhiều trong thời gian gần đây.

Tuy nhiên, một “cửa ngõ” có thể là đường vào của nhiều loại vi khuẩn gây viêm phổi mà ít người để ý đó là da. Trên thực tế đã có không ít người bệnh viêm phổi nặng bị tử vong do không được điều trị sớm các nguyên nhân xuất phát từ những tổn thương trên da.

Có rất nhiều loại vi sinh vật ký sinh ở da của người bình thường trong đó có những loại vi khuẩn có thể rất nguy hiểm đến tính mạng như vi khuẩn tụ cầu (tên tiếng Anh là Staphylococcus aureus). Nếu vi khuẩn này xâm nhập được vào máu và di chuyển đến phổi thì nó có thể gây ra bệnh viêm phổi với tỷ lệ tử vong lên đến 30%.

Tuy nhiên, điều may mắn là vi khuẩn này hầu như không gây hại trong da nếu như chúng ta có làn da khỏe mạnh. Sở dĩ vi khuẩn không gây bệnh được vì da có khả năng đề kháng rất tốt (còn được gọi là đề kháng da) thông qua 3 cơ chế quan trọng về vật lý, hóa học và sinh học:

Về mặt vật lý: Lớp biểu bì ở ngoài cùng của da có tính “sừng” tương đối vững chắc, không những ngăn chặn sự xâm nhập của nhiều loại mầm bệnh mà còn có khả năng chống lại các chất tiết (enzyme) có khả năng phá hủy mô để mở đường tấn công của nhiều vi khuẩn. Lớp này còn có một cơ chế bảo vệ khác là tự bong tróc theo chu kỳ, giúp loại bỏ các mầm bệnh xâm nhập, không để chúng có thời gian sinh sản.

Về mặt hóa học: Các tế bào ở da tiết ra nhiều chất nhờn có tính a-xít. Những chất nhờn này có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn cũng như hóa giải các men gây hại của vi khuẩn.

Về mặt sinh học: Da có một hệ sinh thái gồm nhiều loại vi khuẩn, virus và vi nấm ức chế lẫn nhau không cho một loại nào được phát triển quá mức. Bên cạnh đó, da có số lượng tế bào miễn dịch khổng lồ, đó là gần 20 tỷ tế bào lympho T - một loại tế bào miễn dịch hàng đầu của cơ thể, cao gấp đôi số tế bào lympho T trong máu.

Nhờ có “giặc giả” là các vi sinh thường trú, “quân thật” là các tế bào miễn dịch sẵn có nên có thể nói da là “trường huấn luyện” để hệ thống miễn dịch diễn tập thường xuyên, nhờ vậy da có khả năng đề kháng rất tốt.

Với 3 cơ chế bảo vệ như vậy, ở người có làn da khỏe mạnh thì khả năng vi khuẩn tụ cầu gây bệnh là rất thấp. Tuy nhiên, nếu 3 cơ chế bảo vệ này bị suy yếu thì tụ cầu rất dễ xâm nhập vào cơ thể và gây ra viêm phổi. Các nguyên nhân có thể gây suy yếu cơ chế bảo vệ da bao gồm: Không tắm rửa để loại bỏ các lớp da chết, không chăm sóc kỹ các vết thương da làm mất hàng rào vật lý; để da thiếu nước, không đủ các chất tiết để diệt khuẩn về mặt hóa học; không đủ vi chất để các tế bào miễn dịch hoạt động về mặt sinh học…

Do đó, để tránh được viêm phổi do tụ cầu thì chúng ta cần tạo điều kiện để tất cả các cơ chế bảo vệ đều hoạt động hiệu quả. Ngoài việc tăng cường sức đề kháng toàn cơ thể bằng cách luyện tập thể thao, uống đủ nước, duy trì chế độ ăn đầy đủ dưỡng chất, bổ sung các vitamin và các nguyên tố vi lượng… thì việc chăm sóc da đúng cách cũng đóng vai trò quan trọng, góp phần nâng cao khả năng đề kháng của da.

Điều này không chỉ giúp ngăn ngừa các bệnh trên da do nhiễm tụ cầu (như nhọt, viêm tấy da, viêm nang lông, viêm quanh móng…) mà còn tránh được một số bệnh nội tạng trong đó có viêm phổi. Ngoài ra, đề kháng da khỏe còn giúp bảo vệ cơ thể tốt hơn khỏi các virus, vi khuẩn gây bệnh, nhất là trong thời điểm dịch bệnh vẫn còn nguy hiểm như hiện nay.