Chưa giải quyết hài hòa lợi ích các bên

“Quên” giảm thuế?

Từ khi trao quyền định giá cho DN xăng dầu, Bộ Tài chính dường như "quên" lùi thuế nhập khẩu. Bốn tháng đầu năm nay, giá xăng dầu thế giới trung bình luôn ở mức trên 120 - 131 USD/thùng, Bộ Tài chính đã lùi thuế nhập khẩu xăng về 0% trong nhiều thời điểm để giảm áp lực tăng giá. Đến tháng 5, thuế nhập khẩu được khôi phục lên 2%, sau đó liên tục tăng và hiện nay ở mức 12%. Nửa đầu tháng 8, giá xăng dầu thế giới lên hơn 128 USD/thùng, giá xăng dầu trong nước tăng 2 lần với biên độ 2.000 đồng/lít nhưng Bộ Tài chính lại không giảm thuế. Theo các DN, nếu Bộ Tài chính lùi khoảng 2% thuế, giá xăng trong ngày 13/8 có thể chỉ tăng 800 đồng - 900 đồng/lít thay vì 1.100 đồng/lít.

Song, ngay cả các động thái tăng thuế gần đây dường như cũng "vi phạm" Nghị định 84/2009/NĐ - CP, bởi Điều 27 của Nghị định chỉ cho phép Nhà nước áp dụng các biện pháp điều tiết tài chính như thuế nhập khẩu, Quỹ Bình ổn giá nếu như giá cơ sở giảm trên 12% so với giá bán lẻ hiện hành. Nhưng, trong hai đợt giảm giá, tăng thuế xăng dầu hôm 9/5 và 23/5 vừa qua, chưa lần nào tỷ lệ chênh lệch giá cơ sở thấp hơn giá bán lẻ tới trên 12%. Cụ thể, ngày 23/5, biên độ giảm của giá cơ sở so với giá bán lẻ chỉ loanh quanh 2 - 3% nhưng Bộ Tài chính đã tăng thu thuế từ 2 - 3% tùy loại xăng dầu.

Trên thực tế, Bộ Tài chính vẫn muốn giữ thuế, đảm bảo nguồn thu ngân sách. Một chuyên gia trong ngành xăng dầu bày tỏ, lo ngại của cơ quan quản lý chính là sợ hết dư địa cần bình ổn trong điều hành giá nếu như giảm thuế ngay lập tức. Tương lai giá xăng thế giới tiếp tục tăng, Quỹ quay trở lại mức âm và thuế nếu giảm về 0%, toàn bộ tác động của thị trường bên ngoài sẽ dồn vào giá. Đến khi đó,  giá xăng lại có thể nhảy vọt vài nghìn đồng/lít như đầu năm 2011.

Với cấu thành giá xăng dầu như hiện nay, người tiêu dùng phải chịu nhiều loại thuế và phí. Ảnh: Hải Linh

Giải quyết thế nào?

Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, trong lúc khó khăn như hiện nay, thông qua các quy định về thuế, phí, các khoản thu khác… cần sự linh hoạt của cơ quan quản lý để giải quyết hài hoà lợi ích giữa các bên: Nhà nước, DN kinh doanh xăng, dầu và người tiêu dùng để không gây biến động lớn cho nền kinh tế.

Mỗi lít xăng dầu hiện nay, người dân phải nộp tới 20 - 32% các loại thuế, phí: Thuế nhập khẩu xăng 12%; thuế tiêu thụ đặc biệt 10%; thuế giá trị gia tăng VAT 10%; trích Quỹ Bình ổn xăng dầu 300 đồng/lít; chi phí lưu thông bán lẻ đối với xăng, diesel, dầu hỏa 600 đồng/lít; phí bảo vệ môi trường 1.000 đồng/lít…

Nhà nước lo hụt ngân sách nhưng nhiều người đã từng đặt câu hỏi, mỗi năm chúng ta khai thác và xuất khẩu hàng chục triệu tấn dầu thô bán theo giá thế giới. Vậy, nguồn lợi này có đóng góp gì trong việc ổn định giá xăng dầu?

Việc giảm thuế xăng, dầu Nhà nước cũng không thất thu mà ngược lại có thể tăng thu vì người dân có điều kiện tăng chi tiêu. Và như vậy sẽ giúp DN giảm bớt gánh nặng tồn kho đang tăng cao, bà Lan kiến nghị.

Theo ý kiến của PGS, TS Ngô Trí Long: Nhà quản lý nên bỏ thuế tiêu thụ đặc biệt vì việc áp loại thuế như vậy cho mặt hàng thiết yếu này là không hợp lý.

TS Lê Đăng Doanh cũng cho rằng, với mức tăng giá cả hàng hóa, dịch vụ như hiện nay, nếu thả theo thị trường và để giá xăng liên tục tăng dồn dập thì độ trễ 6 tháng tới, chắc chắn giá xăng sẽ ngấm vào hàng hóa dịch vụ, đẩy lạm phát cao quay trở lại. Và nửa cuối tháng 8, nếu như giá xăng thế giới tiếp tục leo thang, giá xăng dầu trong nước còn được tăng tới 2 lần nữa. Đến khi đó, xăng dầu không dừng lại ở cảnh rục rịch, nhấp nhổm tăng mà là ồn ào, dồn dập tăng giá.