Đề xuất 2 phương án biểu giá điện
Tại Dự thảo này, Bộ Công Thương đề xuất giá bán lẻ điện một giá bên cạnh phương án tính giá 5 bậc thang để thuận tiện cho khách hàng điện sinh hoạt tự chọn lựa. Biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt là tỷ lệ % của giá bán lẻ điện bình quân (hiện là 1.864,44 đồng/kWh). Theo đó, 2 phương án biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt được Bộ Công Thương đưa ra lấy ý kiến, gồm: Phương án 1, ghép bậc 1 và bậc 2 hiện hành thành bậc 1 mới (từ 0 - 100 kWh), giá bậc 1 mới được giữ nguyên bằng bậc 1 hiện hành; Giữ nguyên giá cho các hộ có mức sử dụng điện phổ biến từ 101 - 200 kWh; Ghép các bậc từ 201 - 300 kWh với 301 - 400 kWh thành bậc mới; Tách bậc thang trên 401 kWh thành 2 bậc mới: 401 - 700 kWh và trên 700 kWh.
Số liệu của Tập đoàn Điện lực Việt Nam cho thấy, số hộ sử dụng điện dưới 400 số lên đến hơn 22 triệu hộ. Vì thế, nếu phương án lựa chọn dùng điện một giá được áp dụng, các khách hàng dùng dưới 400 số không nên sử dụng điện một giá. |
Phương án 2, cơ cấu biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt 5 bậc như trên và giá bán lẻ điện một giá. Khách hàng sử dụng điện được quyền lựa chọn áp dụng giá sinh hoạt 5 bậc hoặc giá bán lẻ điện một giá. Trong đó, giá 4 bậc đầu tiên của biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt 5 bậc tại phương án 1 được giữ nguyên để không tác động đến các hộ sử dụng ở mức dưới 700 kWh là các khách hàng có mức thu nhập thấp hoặc trung bình. Ở phương án 2, Bộ Công Thương đưa ra 2 kịch bản (2A và 2B).
Với kịch bản 2A, Bộ Công Thương trình 5 bậc giá, lần lượt bằng 90% (bậc 1), 108% (bậc 2), 141% (bậc 3), 160% (bậc 4), 274% (bậc 5) so với giá bán lẻ điện bình quân. Nếu không chọn tính theo bậc thang, khách hàng có thể chọn điện một giá với mức giá bán bằng 145% so với giá bán lẻ điện bình quân. Kịch bản 2B, chia các bậc tương tự như phương án 1, nhưng giá bán thay đổi, lần lượt là: 90% (bậc 1), 108% (bậc 2), 141% (bậc 3), 160% (bậc 4), 185% (bậc 5) so với giá bán lẻ điện bình quân. Phương án điện một giá được đề xuất với giá bán lẻ bằng 155% so với giá bán lẻ điện bình quân.
Theo tính toán, ở kịch bản 2A, giả sử một hộ gia đình dùng dưới 99 kWh mỗi tháng, số tiền phải trả là 166.000 đồng (theo bậc thang) và 267.000 đồng (nếu chọn điện một giá). Như vậy, người dùng ít sẽ được hưởng lợi rất nhiều (chênh lệch gần 100.000 đồng) nếu chọn điện theo bậc thang. Trường hợp, một hộ gia đình dùng 800 kWh mỗi tháng, số tiền phải trả là 2,3 triệu đồng (tính theo bậc thang) và 2,162 triệu đồng (nếu tính theo điện một giá).
Người dùng ít sẽ chịu thiệt
Phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam Trần Đình Long cho rằng, không nên đưa ra 2 mức tính bằng 145% và 155% mức giá bán lẻ điện bình quân như dự thảo. Bởi mức giá này ở sát với mức cao của biểu giá bậc thang, không phải trung bình bậc 3. Điều này sẽ khiến những người dùng ít điện chịu thiệt. Có thể xem xét từ 5 bậc giảm xuống một phương án biểu giá điện 3 bậc trước khi chuyển ngay xuống một giá. “Điện một giá trước sau gì chúng ta cũng phải tính đến khi hoàn thiện thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, nhưng từ nay đến khi đó còn mấy năm nữa. Do vậy, thời điểm này chưa thích hợp để áp dụng điện một giá” - ông Long cho hay.
Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, phương án điện một giá sẽ giúp người tiêu dùng có thêm quyền lựa chọn nhưng là nằm vào số ít, khoảng 20 - 30% với sử dụng lượng điện cao thì có lợi. Nhưng người tiêu dùng mức thấp chiếm 70 - 80% sẽ thiệt thòi nếu chọn phương án này do áp dụng đồng giá, dù dùng ít hay dùng nhiều.
Trong khi đó, nguyên Chủ tịch Hội Siêu thị Hà Nội Vũ Vinh Phú cho rằng, mỗi phương án đưa ra đều có điểm mạnh, điểm yếu. Phương án điện bậc thang sẽ giúp người có thu nhập thấp, dùng ít điện được hưởng lợi, đồng thời, khuyến khích người dùng tiết kiệm điện hơn. Với phương án điện một giá, ông Phú cho rằng, ưu điểm là dễ tính toán, dễ theo dõi, nhưng không có sự phân biệt người dùng ít và nhiều. Điện được sản xuất từ nguồn tài nguyên không tái tạo vẫn chiếm tỷ lệ lớn, như than, dầu khí... những nguồn này đang có nguy cơ cạn kiệt. Những tài nguyên này không vô hạn nên cần khuyến khích sử dụng tiết kiệm. Người tiêu dùng sẽ có thể căn cứ mức sử dụng nhiều – ít của mình để cân nhắc về việc lựa chọn điện một giá hay bậc thang.
Áp dụng điện một giá, ngoài việc chỉ có một phần nhỏ người tiêu dùng có lợi thì cũng không tạo ra áp lực để khuyến khích tiêu dùng tiết kiệm điện trong bối cảnh nguồn cung điện đang gặp khó. Nếu áp dụng một giá, người dùng ít sẽ phải trả tiền tăng, người dùng nhiều sẽ giảm được chi phí so với cách tính 6 bậc như hiện tại. Lý do rất đơn giản là giá bậc thấp hơn giá bình quân phải kéo lên bằng giá bình quân; bậc đang cao hơn giá bình quân phải kéo xuống bằng giá bình quân để thực hiện bán một giá. Chủ tịch Hội Thẩm định giá Việt Nam Nguyễn Tiến Thỏa |
Đưa ra 2 phương án để người dân tùy ý lựa chọn là điều hoàn toàn mới và đáng hoan nghênh. Tuy nhiên, cái khó là nếu việc lựa chọn trong vòng 1 năm không được thay đổi có thể khiến các hộ sử dụng điện sinh hoạt khó lựa chọn phương án tối ưu. Đơn cử, chọn phương án một giá điện, mùa Hè dùng nhiều điện, người dân được lợi nhưng mùa Đông tiêu thụ ít điện hơn thì lại phải trả giá cao. Vấn đề ở đây, là phải cân đối cải tiến từ gốc, đó là sự phân bố giá điện cho 4 nhóm đối tượng thế nào để hợp lý nhất. Vừa giúp nhóm đối tượng sản xuất không bị tăng chi phí cao gây ảnh hưởng tới giá tiêu dùng, lại vừa bảo đảm các nhóm khác không phải gánh tiền điện cao hơn một cách bất hợp lý. PGS. TS Ngô Trí Long - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thị trường giá cả (Bộ Tài chính) |
