Khu vực duyên hải miền Bắc và miền Trung có vị trí quan trọng về kinh tế, quốc phòng - an ninh của đất nước. Tuy nhiên, do đặc điểm về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, khu vực duyên hải miền Bắc và miền Trung là nơi thường xuyên xảy ra thiên tai, đặc biệt là bão, áp thấp nhiệt đới với tần suất ngày càng cao, gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản cho người dân, đặc biệt là thiệt hại về nhà ở...
Để giải quyết một cách căn bản vấn đề phòng tránh, giảm nhẹ thiệt hại về nhà ở do bão gây ra cho người dân, đặc biệt là người nghèo tại hai khu vực này, Bộ Xây dựng đã trình Chính phủ tờ trình số 36/TTr-BXD đề nghị ban hành chính sách Hỗ trợ nhà ở phòng, tránh bão cho hộ nghèo khu vực duyên hải miền Bắc và miền Trung.
Đề án “Hỗ trợ nhà ở phòng, tránh bão cho hộ nghèo khu vực duyên hải miền Bắc và miền Trung” xây dựng trên cơ sở kết quả khảo sát thực tế tại những địa phương thường xuyên có bão; nghiên cứu, đánh giá đặc điểm, tính chất của bão, áp thấp nhiệt đới ảnh hưởng đến nước ta nói chung và ảnh hưởng đến khu vực duyên hải miền Bắc và miền Trung nói riêng; đánh giá thực trạng nhà ở và khả năng chống chịu của nhà ở trước tác động của bão, áp thấp nhiệt đới; đánh giá các quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy định, hướng dẫn phòng, chống bão trong quy hoạch, thiết kế, xây dựng nhà ở; đánh giá các biện pháp, kinh nghiệm phòng, chống bão của các địa phương và người dân.
Theo đó, Bộ Xây dựng đề xuất triển khai thực hiện trước giải pháp đảm bảo an toàn nhà ở của các hộ gia đình thông qua mô hình xây dựng mới nhà ở hoặc thực hiện sửa chữa, gia cường nhà ở đã có, đảm bảo khả năng phòng, tránh bão. Hướng giải pháp này nhằm để hỗ trợ những hộ nghèo rất khó có điều kiện để tự xây dựng được nhà ở kiên cố, chắc chắn, khả thi trong điều kiện kinh phí, nguồn lực rất khó khăn hiện nay.
Trong đề án, Bộ Xây dựng đề xuất, Nhà nước hỗ trợ từ Ngân sách và cho vay ưu đãi, đồng thời huy động sự đóng góp của cộng đồng và tham gia đóng góp của hộ gia đình để mỗi hộ nghèo chưa có nhà ở hoặc đang ở nhà đơn sơ, tạm bợ có thể xây dựng được căn nhà có diện tích tối thiểu 24m2, nhà ở đảm bảo “3 cứng” là: nền cứng, khung - tường cứng và mái cứng.
Ngoài ra, căn nhà phải có bao che kín đáo bằng gạch hoặc bằng vật liệu có sẵn tại chỗ, mái lợp phải đảm bảo chắc chắn, không bị tốc do tác động của gió bão. Đối với những hộ nghèo không ở nhà đơn sơ, tạm bợ nhưng nhà ở chưa đảm bảo khả năng phòng, chống bão thì thực hiện sửa chữa, gia cường (nhất là gia cường phần mái nhà) để phòng, tránh bão.
Đối tượng được hỗ trợ thuộc 20 tỉnh, thành khu vực duyên hải miền Bắc và miền Trung từ Quảng Ninh đến BR - VT, là các hộ nghèo theo tiêu chuẩn quy định chuẩn nghèo, cận nghèo áp dụng cho giai đoạn 2011 - 2015 và là hộ độc lập có thời gian tối thiểu 2 năm tính từ thời điểm tách hộ đến khi Chính sách có hiệu lực thi hành. Mức hỗ trợ theo 2 hình thức: Hỗ trợ xây dựng mới nhà ở đối với những hộ nghèo chưa có nhà ở hoặc đang ở nhà đơn sơ, tạm bợ và hỗ trợ sửa chữa, gia cường nhà ở đã có đối với những hộ nghèo không ở nhà đơn sơ, tạm bợ nhưng nhà ở dễ bị hư hỏng, tốc mái khi có bão.
Để xây dựng căn nhà có diện tích tối thiểu 24m2, chất lượng nhà ở đảm bảo "3 cứng", mái bằng hoặc mái chảy nhưng được gia cố chắc chắn để chống tốc mái khi có bão thì giá thành mỗi mét vuông sàn nhà ở khoảng 2 triệu đồng. Như vậy, giá thành căn nhà khoảng 48 triệu đ/nhà. Đề nghị Ngân sách nhà nước hỗ trợ mỗi hộ 1/3 giá thành căn nhà tương đương 16 triệu đ/hộ. Đây là mức hỗ trợ theo tính toán tại thời điểm hiện nay.
Bên cạnh khoản hỗ trợ, có những hộ dân đang cư trú tại vùng khó khăn, ngoài mức hỗ trợ theo quy định chung, cũng được đề nghị hỗ trợ bổ sung thêm từ Ngân sách nhà nước với mức 3 triệu đ/hộ; các đối tượng cũng được vay tối đa 16 triệu đồng/hộ (khoảng 1/3 giá thành căn nhà) từ Ngân hàng Chính sách xã hội với trường hợp nhà xây mới, 8 triệu đ/hộ trong trường hợp sửa chữa, gia cường nhà để phòng tránh bão, với lãi suất vay 3%/năm; thời hạn vay là 10 năm, trong đó thời gian ân hạn là 5 năm. Thời gian trả nợ tối đa là 5 năm bắt đầu từ năm thứ 6, mức trả nợ mỗi năm tối thiểu là 20% tổng số vốn đã vay.
Nguồn vốn dự kiến thực hiện theo kế hoạch năm 2012 - 2015, Ngân sách trung ương hỗ trợ 100% nhu cầu kinh phí cho các địa phương chưa tự cân đối được ngân sách, gồm các tỉnh: Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Ninh Thuận và Bình Thuận.
Ngân sách trung ương hỗ trợ 50% nhu cầu kinh phí cho các địa phương có tỷ lệ điều tiết các khoản thu phân chia về Ngân sách trung ương dưới 50%, gồm các tỉnh, TP: Quảng Ninh, Hải Phòng, Đà Nẵng và Khánh Hòa.
Tỉnh BR-VT là địa phương có tỷ lệ điều tiết các khoản thu phân chia về ngân sách trung ương trên 50% nên ngân sách địa phương tự bảo đảm hỗ trợ.
Dự kiến thực hiện đề án trong 3 năm (2014 - 2016). Trong đó, năm 2014 hỗ trợ 20% số hộ thuộc đối tượng, năm 2015 là 40% và 40% còn lại thực hiện trong năm 2016. Tổ chức tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm việc thực hiện chính sách vào đầu năm 2017.
