Phí đổi lên tới 30%
Trên mạng xã hội, người dùng dễ dàng tìm được hàng loạt hội nhóm đổi tiền lẻ, tiền mới với số lượng thành viên đông đảo. Bên cạnh những lời mời chào hết sức hấp dẫn như phí đổi thấp, cam kết tiền thật, tiền nguyên seri, người đổi tiền được yêu cầu kiểm tra trước khi nhận hàng.
Nhiều ''shop'' đổi tiền online quảng cáo, tất cả tiền lẻ mệnh giá nhỏ đến tiền mệnh giá lớn nguyên seri đều luôn sẵn hàng. Tiền mệnh giá nhỏ từ 1.000 - 10.000 đồng có phí đổi từ 10 - 15%, còn lại phí đồng giá từ khoảng 6 - 8% và càng giáp Tết mức phí càng tăng.
Để thu hút khách hàng, dân buôn đều quảng cáo, cam kết "đổi càng sớm phí càng rẻ, tiền nguyên cọc nguyên seri, nói không với tiền lướt". Bởi, mức phí này sẽ thay đổi liên tục theo thời gian, càng cuối năm sẽ tăng thêm khoảng 1 - 2%, thậm chí cao hơn tùy theo tình hình nguồn cung.
"Tiền lướt đa phần đến từ nguồn phúng, viếng của người dân ở các đền, miếu, đình, chùa, sau đó có dịp quay ngược ra thị trường. Còn tiền mới chủ yếu đến từ các suất trong ngân hàng và những mối quan hệ quen biết" - một người đổi tiền trên mạng cho biết.
Đặc biệt, một số người cung cấp dịch vụ đổi tiền còn giới thiệu thêm những loại tiền quý, hiếm để người tiêu dùng lựa chọn. Ví dụ như các loại tiền in giấy không còn được phát hành (loại tiền 10.000 đồng màu đỏ, tiền giấy mệnh giá 20.000 đồng…), hay những tờ tiền có số seri đẹp như năm sinh, tờ tiền mang các dãy số được cho là may mắn, tài lộc… Phí dịch vụ của những tờ tiền này được rao quy đổi bằng mệnh giá của tờ tiền cộng thêm 99.000 đồng; hoặc áp dụng mức phí dịch vụ lên tới 30 - 35% giá trị tờ tiền.
Hoặc các loại tiền độc lạ cũng được rao bán rất sôi động. Chẳng hạn với loại 52 tờ tiền của 50 nước khác nhau được rao bán với giá 400.000 đồng. Cũng loại sản phẩm này nhưng số lượng lên tới 100 tờ tiền của 100 nước khác nhau được rao bán với giá 2 triệu đồng.
Những ''tiệm'' kinh doanh tiền độc lạ chủ yếu rao bán trên Facebook thì giờ đây còn bán trên cả các trang thương mại điện tử với giá cạnh tranh nhau rất khốc liệt. Họ cho biết, hiện loại tiền 2 USD hình con mèo, đồng xu mạ bạc, vàng của Úc, tiền Macao hình con mèo… được lựa chọn nhiều nhất.
Cảnh báo vi phạm pháp luật
Trong khi NHNN hạn chế cấp tiền mới cho ngân hàng thì các đầu mối quảng cáo đổi tiền lại nhan nhản trên mạng xã hội, thậm chí có những giao dịch đổi tiền lên tới tiền tỷ. NHNN luôn khẳng định sẽ không phát hành thêm tiền mới mệnh giá nhỏ (tiền lẻ) các dịp cuối năm nhưng nhiều cá nhân vẫn lén giao dịch đổi tiền lẻ ăn chênh lệch, kiếm bộn dịp Tết.
Những năm qua, NHNN thực hiện chủ trương không phát hành tiền lẻ mới, mệnh giá dưới 10.000 đồng vào dịp Tết Nguyên đán. Đồng thời, nghiêm cấm cán bộ, các tổ chức ngân hàng lợi dụng, tiếp tay, cung cấp các loại tiền mới cho đối tượng kinh doanh đổi tiền hưởng chênh lệch, kể cả việc lựa chọn những đồng tiền đã qua lưu thông nhưng còn mới để tập hợp thành thếp, bó…
Theo Thông tư 25/2013/TT-NHNN, ngoài các đơn vị như các chi nhánh thuộc NHNN, Sở Giao dịch NHNN, tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, Kho bạc Nhà nước, mọi hành vi thu đổi tiền của cá nhân, tổ chức khác là bất hợp pháp và bất kỳ hành vi đổi tiền mới, tiền lẻ nhằm hưởng phần trăm chênh lệch đổi tiền thu lời đều là hành vi trái pháp luật. Các hành vi này có thể bị xử phạt từ 20 - 40 triệu đồng theo khoản 5 điều 30 mục 8 chương 2 Nghị định 88/2019 của Chính phủ quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng.
Các chuyên gia cảnh báo, việc đổi tiền lẻ, tiền mới qua mạng không những vi phạm pháp luật mà người dân còn có nguy cơ gặp phải tiền giả, 'bùng' cọc. Vì vậy, để tránh “tiền mất, tật mang”, luật sư Nguyễn An (Đoàn Luật sư Hà Nội) khuyến cáo, người đổi tiền cần cẩn trọng tránh bị thiệt hại như đổi thiếu tiền, sử dụng tiền bất hợp pháp, không rõ nguồn gốc hay thậm chí là tiền giả, lừa đảo…
Mới đây, tại Chỉ thị về việc tăng cường các biện pháp bảo đảm đón Tết Nguyên đán Quý Mão năm 2023 vui tươi, lành mạnh, an toàn, tiết kiệm, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu NHNN tổ chức tốt công tác điều hòa và cung ứng tiền mặt, đáp ứng nhu cầu tiền mặt cho nền kinh tế cả về giá trị và cơ cấu mệnh giá; bảo đảm an ninh, an toàn kho quỹ dịp tết Quý Mão năm 2023. Bên cạnh đó, NHNN chỉ đạo tổ chức tín dụng tổ chức tốt các dịch vụ ngoại hối, tăng cường hoạt động đổi ngoại tệ phục vụ nhu cầu của du khách nước ngoài. Đồng thời, phối hợp với cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi mua bán ngoại tệ, đổi tiền… không đúng quy định pháp luật.
