Giá xăng dầu trong nước: Dậm chân tại chỗ!

Bảng giá cơ sở "biến mất"

Ngày 15/3/2010, Tổng Công ty Xăng dầu VN (Petrolimex) đã công bố công thức tính giá xăng, dầu trên trang web http://www.petrolimex.com.vn. Đây là lần đầu tiên, bảng giá cơ sở với những yếu tố cấu thành giá xăng được công khai để người dân có sự so sánh về chênh lệch giữa giá cơ sở và giá bán hiện hành. Tuy nhiên, từ ngày 29/3/2011, bảng giá này đột nhiên "biến mất" sau hơn 1 năm đều đặn xuất hiện.

Một câu hỏi được đặt ra, có phải khi giá xăng dầu thành phẩm tại thị trường Singapore (một trong những yếu tố cấu thành quan trọng của giá xăng dầu trong nước) tăng, Petrolimex công khai để chứng tỏ "tôi lỗ, tôi thiệt"? Còn khi giá xăng dầu thế giới giảm, bảng giá cơ sở lại bỗng dưng "lặn mất tăm"?

Tính đến ngày 30/6, sau hơn 3 tháng DN đầu mối xăng dầu lớn này không cung cấp bảng giá cơ sở và cũng gần bằng đó thời gian, giá xăng dầu thế giới cùng tỷ giá hối đoái trong nước liên tục đi xuống. Cụ thể, từ ngày 6/5, giá xăng RON 92 trên thị trường Singapore đã giảm xuống mức 120 USD/thùng sau thời gian dài giữ ở mức trên 130 USD/thùng. Đến nay,mức giá xăng RON 92 tại thị trường này chỉ còn trên dưới 109,99 USD/ thùngvà nhiều khả năng sẽ tiếp tục đà giảm theo xu hướng giảm của giá dầu thô thế giới. Bên cạnh đó, tỷ giá- một nguyên nhân được cho là đã khiến Petrolimex lỗ đến 1.854 tỷ đồng tính đến hết quý I (31/3) đã giảm mạnh trong hơn 2 tháng trở lại đây.

Như vậy, trong khi hơn nửa những yếu tố cấu thành giá xăng trong nước đứng yên và đi xuống (thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng giữ nguyên; tỷ giá, giá xăng dầu nhập tại thị trường đầu mối Singapore giảm…) thì người dân vẫn phải "cam lòng" nhìn bảng niêm yết "dậm chân tại chỗ" với 21.300 đồng/lít xăng RON 92.

Giải bài toán niềm tin

Theo chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh, việc Petrolimex công khai bảng giá cơ sở là một trong những biện pháp nên làm để người dân tin hơn vào các quyết định tăng giảm giá xăng dầu của DN. Tuy nhiên, nếu chỉ Petrolimex thì chưa đủ, các DN xăng dầu đầu mối khác cũng cần có những động thái công khai như thế để người dân có được sự so sánh và lựa chọn.

Ý kiến từ đa số người dân đều khẳng định, họ không rõ về cách tính giá xăng dầu của các DN. "Thực ra, có những yếu tố chuyên môn khi tính giá xăng dầu mà chúng tôi không ở trong ngành không thể hiểu được. Thế nhưng, tôi thấy lạ là, khi tăng giá, DN giải thích là do tỷ giá, giá xăng dầu thế giới tăng và tăng rất nhanh. Khi giá dầu thế giới giảm hàng mấy tháng thì kêu là giảm không bền vững và kiên quyết không chịu giảm giá xăng dầu"- chị Ngọc Anh (Khương Trung- Thanh Xuân- Hà Nội) bức xúc.

"Bài toán cần giải ở đây là bài toán lợi ích. Làm thế nào để giải quyết hài hòa giữa lợi ích người tiêu dùng và DN. Thực tế, người tiêu dùng bao giờ cũng muốn giá giảm, còn DN muốn giá lên cao. Tuy nhiên, nếu trong thị trường cạnh tranh hoàn hảo, DN không thể tăng giá vô tội vạ. Tăng giá quá cao, sẽ mất thị phần, lợi nhuận giảm sút, kinh doanh chắc chắn bị ảnh hưởng"- một chuyên gia kinh tế nhận định.

Để giải quyết hài hòa bài toán lợi ích, theo nhiều chuyên gia kinh tế, cần tạo niềm tin cho người tiêu dùng tin rằng, cách định giá của DN là đúng đắn và chính xác. Một cơ quan độc lập để chứng minh sự hợp lý của các quyết định tăng giá xăng dầu- đó là ý kiến đã được nhiều chuyên gia kinh tế đưa ra.

"Để quyết định tăng, giảm giá xăng dầu thuyết phục được người dân, theo tôi, cần có một cơ quan độc lập để kiểm tra độ chính xác của thông tin mà các công ty xăng dầu đưa ra. Ví dụ, khi DN đưa ra bảng giá cơ sở cần có một cơ quan kiểm tra mức độ chính xác của thông tin mà DN đưa ra. Cơ quan này phải ở vị thế không bị xung đột lợi ích, việc DN tăng hay giảm giá cũng không ảnh hưởng tới lợi ích của họ"- chuyên gia Vũ Đình Ánh nêu ý kiến. Ông Ánh cũng nói thêm, khi đã tạo được niềm tin với người tiêu dùng thì việc điều chỉnh giá xăng dầu sẽ không gây ra những phản ứng.