Rạng sáng 31/5 (giờ Việt Nam), Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel cho biết EU đã đồng ý chấm dứt nhập khẩu dầu thô từ Nga bằng đường biển vào cuối cuộc gặp thượng đỉnh kéo dài 2 ngày với 27 nhà lãnh đạo của khối.
Ông Michel viết trên mạng xã hội Twitter: "Lệnh cấm ngay lập tức được áp dụng với hơn 2/3 lượng dầu nhập khẩu từ Nga, cắt giảm một nguồn tài chính khổng lồ cho Moscow. Gây sức ép tối đa lên Nga để chấm dứt chiến sự".
Một phần ba lượng dầu nhập khẩu còn lại của EU từ Nga đến qua đường ống Druzhba, nhưng 2 điểm đến Ba Lan và Đức cũng đã đặt mục tiêu ngừng mua vào cuối năm nay. Điều này có nghĩa là EU sẽ ngừng 90% tất cả các hoạt động mua dầu thô từ Nga.
Tin tức về lệnh cấm vận đã khiến giá dầu Brent tương lai tăng vọt, với giá dầu hợp đồng giao tháng 8 tăng lên mức 118,80 USD/thùng ở đầu phiên, so với mức đóng cửa phiên ngày thứ Hai. Giá dầu brent hợp đồng giao sau tăng 26% so với mức 96,93 USD/thùng ghi nhận vào ngày 16/3. Đây là mức giá thấp nhất kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào ngày 24/2/2022, hành động đã dẫn đến một loạt lệnh trừng phạt của châu Âu và các nước phương Tây khác đối với Moscow.
Cho đến nay, Nga được cho là đã xuất khẩu dầu thô với khối lượng ít thay đổi so với trước cuộc xung đột tại Ukraine, khi các nhà tư vấn Kpler ước tính rằng xuất khẩu tháng 5 của Nga sẽ là cao nhất kể từ tháng 10/2019. Xuất khẩu của Nga được dự báo ở mức 5,09 triệu thùng/ngày (bpd) vào tháng 5, so với 5,10 triệu bpd vào tháng 10/2019.
Tuy nhiên, đã có sự chuyển đổi về người mua, với xuất khẩu sang Trung Quốc được chốt ở mức 1,04 triệu bpd, tăng từ 937.000 bpd trong tháng 4/2022. Trong khi các lô hàng đến Ấn Độ dự kiến là 853.000 bpd, giảm so với mức kỷ lục 1,09 triệu bpd vào tháng 4, nhưng cao hơn rất nhiều so với mức trước khi xung đột nổ ra, ở mức chỉ khoảng 57.000 bpd hồi tháng Giêng.
Xuất khẩu đường biển sang châu Âu của Nga được Kpler ước tính ở mức 2,23 triệu bpd, giảm so với 2,42 triệu bpd trong tháng 4, và tổng số hàng tháng thấp nhất kể từ tháng 7/2020, ở mức đỉnh điểm của đợt phong tỏa vì Covid-19.
Theo Reuters, câu hỏi lớn nhất với các thị trường dầu thô lúc này là Nga sẽ thành công như thế nào trong việc tìm kiếm người mua mới để thay thế các khách hàng ở châu Âu. Và ngay cả khi có thể tìm được người mua sẵn sàng, liệu nước này có thể vận chuyển dầu thô trên những chuyến đi biển dài hơn từ các cảng của mình ở châu Âu tới châu Á.
Các nhà phân tích của JP Morgan cho biết trong một lưu ý hồi tháng 5 vừa qua, Nga có thể cung cấp tới 900.00 bpd cho Ấn Độ nếu Chính phủ Moscow huy động toàn bộ đội tàu chở dầu Sovkomflot của họ, nhưng nhiều khả năng nhà nhập khẩu dầu lớn thứ 2 châu Á sẽ chỉ nạp thực sự được khoảng 500.000 bpd.
Các nhà phân tích cho biết, đội tàu chở dầu của chính Ấn Độ có thể tăng thêm 500.000 bpd qua kênh đào Suez nếu nó được huy động đầy đủ để vận chuyển dầu thô của Nga. Còn JP Morgan nhận định, Tập đoàn Vận tải biển (COSCO) của Trung Quốc có thể nhập khẩu 1,8 triệu bpd dầu thô của Nga trên tuyến đường St.Petersburg đến Thượng Hải.
Tuy nhiên, những giả định này chỉ hoạt động trên cơ sở Ấn Độ, Trung Quốc và Nga sử dụng gần như toàn bộ năng lực tàu chở dầu của họ - điều khó có thể xảy ra trên thực tế.
Nhìn chung, các chuyên gia tin rằng Trung Quốc và Ấn Độ sẽ tăng cường nhập khẩu từ Nga, nhưng không đủ để bù đắp sự thiếu hụt nhập khẩu của châu Âu.
Thêm một câu hỏi khác là châu Âu làm thế nào để thay thế dầu thô của Nga, khi mà các nhà máy lọc dầu sẽ muốn chế biến dầu có chất lượng tương tự như Ural - loại dầu chính hiện đang cung cấp cho châu Âu. Điều này hạn chế nguồn dầu thô phù hợp và càng hạn chế hơn nếu việc mua hàng được thực hiện trên cơ sở giao ngay.
Một số loại dầu thô từ Angola và Nigeria, cũng như một số loại từ Trung Đông có chất lượng tương tự như Urals, có trọng lượng API là 30,6 và tỷ lệ lưu huỳnh là 1,48, làm cho nó trở thành một loại dầu thô chua trung bình.
Tóm lại, quyết định của EU được nhận định có thể gây ra sự xáo trộn hơn nữa đối với dòng chảy dầu thô toàn cầu, và nhiều khả năng những điều này sẽ đẩy chi phí vận tải hàng hóa cùng các chi phí khác tăng, đồng thời gia tăng báo động về việc tăng cường an ninh năng lượng khắp thế giới.
