Hé mở giải pháp cứu đình Lương Xá (Ứng Hòa)

Tại hội nghị, ông Phạm Tự Khải - Trưởng thôn Lương Xá cho biết, sau khi các cơ quan chức năng có ý kiến công trình xây dựng ở đình Lương Xá (thôn Lương Xá, xã Liên Bạt, huyện Ứng Hòa) là vi phạm công tác tu bổ di tích, Sở VH&TT Hà Nội đã có công văn đề nghị đình chỉ hoạt động xây dựng công trình; chính quyền thôn xã đã chấp hành và dừng thi công từ 31/7 đến 15/8.

Tuy nhiên, theo ông Khải, từ đó đến nay Nhân dân và Hội người cao tuổi đã tổ chức 2 cuộc họp, đề xuất lên cơ quan cấp trên tiếp tục cho địa phương được xây dựng ngôi đình theo hình thức 5 gian đại bái làm bằng bê tông, những cấu kiện gỗ có giá trị sẽ được khắc phục vào các cột bê tông theo vị trí trước đó. Riêng Hậu cung phần dưới làm bằng bê tông, từ xà trên làm bằng gỗ. Còn các mảng chạm có giá trị mà không thể gắn kết với bê tông thôn đề xuất lưu giữ tại đình để trưng bày.

“Vụ việc của đình Lương Xá là một bài học lớn cho công tác quản lý di sản Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung. Luật Di sản đã quy định rõ, các văn bản dưới luật hoàn toàn có đầy đủ hướng dẫn thực hiện, mà tại sao cho thời điểm này ngay tại Thủ đô lại có vi phạm luật nghiêm trọng như vậy” - PGS.TS Phạm Mai Hùng - Phó Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, Phó Ủy viên Hội đồng di sản quốc gia.

Cùng quan điểm với PGS.TS Phạm Mai Hùng, KTS Lê Thành Vinh - nguyên Viện Trưởng Viện Bảo tồn di tích cũng phản đối phương án này vì nó không đồng nhất về cấu trúc, vật liệu và phong cách.

Được biết, phương án gắn kết các mảng chạm vào cột bê tông đã được dự kiến từ trước khi hạ đình. Bởi, người dân, đặc biệt là Ban Khánh tiết, Ban tổ chức xây dựng công trình cho rằng, các cấu kiện đã hỏng là không thể tái sử dụng. Tuy nhiên, ông Trương Minh Tiến - Phó Giám đốc Sở VH&TT cho rằng, đó là cách nhìn sai lầm. Vì rất nhiều công trình dù cột gỗ đã mục rỗng nhưng các nhà khoa học vẫn có phương pháp tái sử dụng để giữ nguyên giá trị gốc.

Như vậy, phương án của thôn, xã đưa ra để bảo tồn đình Lương Xá đã bị phản đối quyết liệt tại hội nghị sáng 16/8.

Ngoài phương án địa phương đề xuất, còn có 2 phương án: Xóa bỏ công trình vi phạm, phục dựng ngôi đình bằng gỗ gần nhất với ngôi đình ban đầu. Tuy nhiên, phương án này là quá tốn kém, lại hao phí tiền của đóng góp của Nhân dân cho công trình đang xây dựng nên đã được các nhà khoa học và nhà quản lý bác bỏ.

Phương án 3 được coi là khả thi và nhận được sự đồng thuận nhất của hội nghị đó là giữ nguyên vật liệu bê tông của tòa đại bái. Hoàn thiện cấu trúc đình gần nhất có thể với không gian cấu trúc và tổng thể vốn có. Trên mái phục hồi toàn bộ phần trang trí, đặc biệt là phải lợp mái ngói chứ không được dùng mái fibro xi măng. Phần hậu cung hoàn toàn làm cấu trúc bằng gỗ. Một số cấu kiện có giá trị đang được niêm phong đưa về hậu cung. Theo các nhà khoa học, tu sửa, sửa chữa làm sao phải thành ngôi đình theo kiến trúc truyền thống, trả lại không gian tương đối gần với ngôi đình vốn có trước đó. Ngoài ra, các mảng chạm khắc có giá trị ở tòa đại bái nên được bảo quản lưu giữ trưng bày.

Hầu hết các nhà khoa học và các nhà quản lý đều đồng thuận với phương án 3. Nhưng KTS Lê Thành Vinh nhấn mạnh, đây chỉ là giải pháp cho vi phạm đã xảy ra, nhằm cứu đưa di sản trở về gần nhất với nguyên gốc, chứ không thể là phương án nhân rộng cho các công trình tu bổ di tích sau này.

Tại hội nghị, ông Trương Minh Tiến đề nghị, UBND huyện Ứng Hòa tiếp thu ý kiến, đề xuất chính thức với Sở VH&TT, thống nhất phương án sửa chữa vi phạm, trình UBND TP phê duyệt và thực hiện. Ngoài ra, công trình xây dựng tại đình Lương Xá sẽ phải tiếp tục dừng thi công đến khi các cơ quan chức năng, chuyên ngành thẩm định và cấp phép trở lại.