Hiên ngang Trường Sa - Bài 4: Hồn Việt nơi đầu sóng

Lớp học ở đảo Song Tử Tây.

Đậm chất làng quê Việt

Nhìn những ngôi nhà nằm san sát nhau ở xã đảo Song Tử Tây, chúng tôi khá bất ngờ bởi sự khang trang, kiên cố, thơ mộng chẳng khác gì những ngôi nhà trong đất liền. Dẫn chúng tôi đi thăm tổ ấm của mình, vợ chồng anh Sầm Văn Lư và chị Chu Thị Mùi khoe: “Tuy sống ở đảo nhưng nhà có đầy đủ tiện nghi như: Tivi để giải trí và thường xuyên cập nhật tình hình ở đất liền; tủ lạnh để giữ thức ăn. Trong vườn, vợ chồng còn trồng rau, nuôi gà đủ để phục vụ cuộc sống gia đình”.

Đứng trước vườn rau xanh tốt với đủ loại muống, dền, mồng tơi, mướp, ớt, sả... Chị Mùi tâm sự: “Ở đây có khi nắng nóng kéo dài, hơi nước biển bốc mạnh, có khi mưa bão, nhưng vợ chồng tôi đã cẩn thận che chắn, chăm sóc chu đáo nên vườn rau luôn xanh tốt”. Anh Lư cho biết: “Vợ có nhiệm vụ ở nhà chăm sóc con, trồng rau, nuôi gà, còn tôi thì đi biển đánh cá. Cứ tối đi, sáng về, chồng lo cá, vợ chăm rau, cuộc sống gia đình lúc nào cũng vui vẻ, đầm ấm”.

Tối tối, cả cán bộ, chiến sĩ và người dân cùng quây quần bên ấm trà nóng, trò chuyện râm ran. Nào chuyện gia đình, vợ con, chòm xóm ở quê, chuyện tiếu lâm nơi này, nơi khác. Đến chương trình thời sự 19 giờ VTV1, tất cả cùng tập trung xem để nắm bắt tình hình đất nước, quê hương. Những đêm giao lưu văn hóa văn nghệ, khi hát karaoke, những giai điệu quê hương lại được ngân vang, làm thổn thức cõi lòng bao người lính.

Các ca khúc nổi tiếng “Việt Nam quê hương tôi”, “Về quê”, “Chân quê”, “Khúc hát sông quê”, “Quê hương”… được mọi người hát với tất cả niềm say mê tha thiết của mình. Đó là minh chứng sinh động cho cái đẹp nơi đảo xa, một mạch nguồn trong mát luôn chảy trong tâm khảm mỗi người nơi đầu sóng. Thật dễ hiểu khi Trường Sa có nhiều cái tên mang âm hưởng của quê nhà. Những từ ngữ đã thấm vào gan ruột không chỉ những người lính đảo mà ngay cả những người dân Việt Nam như: Sơn Ca, Đá Thị, Sinh Tồn, Thuyền Chài… Đặc trưng “văn hóa làng” đã hòa quyện và lan tỏa trong sự liên hệ vô hình giữa bờ với biển đảo, trầm lắng nhưng mãnh liệt biết bao.

Ở Trường Sa, trong đời sống và sinh hoạt của mỗi người lính, người dân đều mang âm hưởng của quê hương. Như những người lính ở đất liền, người lính đảo cũng học tập, huấn luyện, tăng gia sản xuất, người dân cũng trồng rau, nuôi gà ra khơi đánh bắt hải sản. Bằng sự sáng tạo và đôi bàn tay khéo léo, những nghệ nhân xuất hiện khắp các đảo chìm, đảo nổi, nhà giàn với những tác phẩm hữu ích cho cuộc sống và làm đảo thêm đẹp, thi vị. Họ làm nên những tác phẩm rất đáng khâm phục như: Bông hồng bằng ốc biển, hòn non bộ bằng san hô, cây thông Noel bằng thép, chuồng chim câu bằng thùng phi…

Vừa bước chân lên đảo Sinh Tồn, bên tai tôi vẳng tiếng chuông chùa. Bong, bong, bong ong ong... Dường như giai điệu ngỡ chỉ có trong đất liền ấy ngân nga hơn khi vang lên ngoài đảo, giữa bạt ngàn sóng gió Trường Sa. Chùa trên các đảo Trường Sa, Nam Yết, Sơn Ca, Song Tử Tây... đều mang phong cách truyền thống, sử dụng nhiều loại gỗ quý chịu được độ mặn của nước biển.... Các chùa đều có tam quan, chính điện, tả, hữu vu, sân vườn, ở vị trí có địa thế đẹp nhất trên các đảo, luôn hướng ra biển đông, hướng về Thủ đô Hà Nội.

Ngược dòng lịch sử, từ rất xa xưa, dù rất xa đất liền, liên lạc cách trở nhưng những ngư dân Việt trong hành trình đánh bắt hải sản đã dựng những am, miếu trên các bãi đá nổi, đá chìm giữa biển làm chỗ dựa tâm linh, cầu cho mưa thuận, gió hòa, tôm cá bội thu, cuộc sống ấm no. Những công trình tâm linh xưa và nay thực sự trở thành điểm tựa tâm linh cho bộ đội ở đảo. Đó là nơi tổ chức các lễ cầu siêu cho những chiến sĩ đã hy sinh vì chủ quyền biển đảo của dân tộc; cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa; cầu cho ngư dân đi biển... Nhờ có chùa và các nhà sư trụ trì, đời sống tinh thần, tâm linh của quân và dân đảo Trường Sa như được tiếp thêm sinh khí.

Chia sẻ về cảm nhận của chính mình khi tu hành trong một môi trường đặc biệt như Trường Sa, thầy Thích Minh Huy trụ trì chùa Sinh Tồn bảo: “Sự khắc nghiệt của Trường Sa là môi trường trong lành, thanh tịnh rất quý báu cho người tu hành chúng tôi. Nhờ thế mà chúng tôi toàn tâm, toàn ý hướng đến chân lý giải thoát của Đức Phật. Tu hành nơi đất liền tuy ít khó khăn nhưng tâm lại dễ xao động, chịu nhiều ảnh hưởng từ ngoại cảnh. Trường Sa thiếu thốn đủ thứ nhưng với người tu hành, lại là điều kiện ngắn nhất, gần nhất để thấu triệt Phật Pháp”.

“Tâm chí thành, nguyện chí thiết” vốn là những tiêu chí đầu tiên mà mỗi người con của Phật như thầy Thích Minh Huy phải giữ cho được. Thầy bảo: “Tôi cảm giác ngày càng rõ trách nhiệm của mình với quốc gia, dân tộc, giữ bình yên Tổ quốc. Sự có mặt của chư tăng trong đó có tôi nơi tuyến đảo tiền tiêu của Tổ quốc là sự khẳng định không gì chối cãi rằng, đây là mảnh đất thiêng liêng của dân tộc Việt Nam, được nhiều đời cha ông hy sinh, tốn xương máu giữ gìn”.

Nhẹ nhàng chắp tay trước ngực, nhà sư trụ trì chùa Sinh Tồn thân thiết nói lời chia tay mà như một sự trải lòng: “Từ Hà Nội hay bất cứ nơi đâu mà hướng tâm về Trường Sa thì cũng giống như chúng tôi đang niệm Phật ở nơi này. Trường Sa rất gần, thân thuộc và không có khoảng cách giữa trái tim những người yêu nước, yêu dân tộc. Nam mô A Di Đà Phật”.

Ngồi trên bờ kè bên chùa Song Tử Tây, ngôi chùa ở vị trí xa nhất của Tổ quốc trên biển và là ngôi chùa lớn nhất ở Trường Sa; trong cái chạng vạng của những buổi chiều trên biển, tôi bất chợt hình dung bao linh hồn những người con anh hùng của dân tộc đã hòa máu xương vào sóng nước. Biết đâu đó, đang có một đội hùng binh sau khi giao ca, đổi gác ngoài mênh mông kia đang tụ lại bên mái cong của những ngôi chùa trên đảo để rì rầm trò chuyện về những dự định còn dang dở.

Giữa cái nắng cồn cào của Song Tử Tây, giữa cái mưa ồn ào, xối xả của Sơn Ca, giữa thông thốc gió biển trên Nam Yết,… những ngôi chùa Việt thực sự là nơi gắn kết các cư dân trên đảo với nhau. Không chỉ là những địa điểm sinh hoạt tôn giáo, tín ngưỡng truyền thống, chùa trên quần đảo Trường Sa thể hiện sinh động đời sống văn hóa tinh thần của người Việt nơi biển đảo, với cốt lõi là tinh thần yêu nước và ý thức trách nhiệm quyết tâm bảo vệ, giữ vững chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.