Giá các hợp đồng dầu tương lai quốc tế đã tăng gần 5% trong phiên giao dịch ngày 1/10 sau thông tin Iran phóng tên lửa về phía Israel, làm gia tăng căng thẳng ở Trung Đông và làm dấy lên lo ngại về khả năng gián đoạn nguồn cung dầu thô toàn cầu.
Cuộc xung đột leo thang này làm tăng thêm sự bất ổn cho thị trường năng lượng vốn đã biến động, nơi mà nỗi lo về tình trạng thiếu hụt nguồn cung thường dẫn đến giá dầu thế giới tăng đột biến.
Cụ thể, giá dầu thô WTI giao tháng 11 tăng 4,7% lên 71,31 USD/thùng, đánh dấu mức tăng theo ngày lớn nhất kể từ tháng 10/2023. Trong khi đó, giá dầu thô Brent giao tháng 12 cũng tăng 4,2% lên 74,71 USD/thùng. Những diễn biến này phản ánh sự lo ngại ngày càng gia tăng của các bên tham gia thị trường về tương lai của nguồn cung dầu.
Sau các cuộc tấn công bằng tên lửa, còi báo động không kích đã vang lên khắp Israel, tại Tel Aviv, Jerusalem và Haifa. Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran đã nhận trách nhiệm, tuyên bố cuộc tấn công nhắm vào các địa điểm an ninh và quân sự của Israel để trả đũa cho vụ sát hại thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah và các nhân vật chủ chốt khác. Quân đội Israel, ban đầu ước tính có khoảng 180 tên lửa được bắn ra, cảnh báo rằng hành động tấn công này "sẽ gây ra hậu quả", ám chỉ khả năng leo thang hơn nữa.
Nếu Israel trả đũa bằng cách nhắm vào các cơ sở lọc dầu và sản xuất dầu của Iran, điều này có thể dẫn đến sự gián đoạn đáng kể đối với nguồn cung dầu toàn cầu. Ngành công nghiệp dầu mỏ của Iran đóng vai trò quan trọng trên thị trường năng lượng thế giới, xét đến trữ lượng và năng lực sản xuất khổng lồ của nước này.
Theo thống kê, Iran đã sản xuất trung bình khoảng 3,9 triệu thùng/ngày vào năm 2023, là nhà sản xuất dầu lớn thứ bảy và đóng góp gần 5% tổng sản lượng toàn cầu. Sản lượng đáng kể này có nghĩa là bất kỳ sự gián đoạn kéo dài nào cũng có thể gây ra hậu quả sâu rộng đối với sự ổn định của nguồn cung năng lượng toàn cầu và giá cả.
Iran cũng nắm giữ trữ lượng dầu thô đã được chứng minh lớn thứ tư thế giới và là thành viên chính của OPEC, với sức sản xuất khoảng 3-4 triệu thùng mỗi ngày. Điều này khiến Iran trở thành một nhân tố chủ chốt trong việc duy trì nguồn cung dầu toàn cầu cân bằng và tác động đến giá thị trường.
Tuy nhiên, xuất khẩu dầu của nước này đã phải đối mặt với những rào cản đáng kể do các lệnh trừng phạt quốc tế, đặc biệt là từ Mỹ và châu Âu. Bất chấp những hạn chế này, tiềm năng dầu mỏ của Iran vẫn tiếp tục có tác động đáng kể đến thị trường năng lượng toàn cầu.
Bất kỳ thay đổi nào về lệnh trừng phạt, mức sản xuất hoặc các sự kiện địa chính trị liên quan đến Iran đều có thể dẫn đến những biến động đáng kể về giá dầu, đặc biệt là khi xem xét khả năng bơm hoặc rút bỏ hàng triệu thùng dầu thô khỏi thị trường toàn cầu. Căng thẳng hiện tại nhấn mạnh tầm quan trọng của ngành công nghiệp dầu mỏ Iran đối với sự ổn định của thị trường năng lượng, đặc biệt là trong thời kỳ bất ổn chính trị hoặc khả năng thiếu hụt nguồn cung.
Một cân nhắc quan trọng khác là Iran giáp với Eo biển Hormuz, nơi có tầm quan trọng đặc biệt với vận chuyển dầu toàn cầu do vị trí địa lý chiến lược và khối lượng dầu khổng lồ thông thương mỗi ngày. Kênh hẹp này, nằm giữa Iran và Bán đảo Ả Rập, nối Vịnh Ba Tư với Vịnh Oman và Biển Ả Rập, đóng vai trò là tuyến xuất khẩu chính của một số quốc gia sản xuất dầu lớn trong khu vực. Khoảng 20-30% lượng dầu của thế giới đi qua tuyến đường thủy này, khiến đây trở thành điểm nghẽn dầu quan trọng nhất trên toàn cầu.
Tầm quan trọng của eo biển này càng được khuếch đại bởi các giải pháp thay thế hạn chế để vận chuyển dầu từ khu vực Vịnh Ba Tư. Bất kỳ mối đe dọa nào về sự gián đoạn dòng chảy dầu qua Eo biển Hormuz đều có thể ảnh hưởng sâu sắc đến giá dầu toàn cầu và nền kinh tế thế giới, nhấn mạnh tầm quan trọng về kinh tế và địa chính trị của nó.
Sự leo thang gần đây giữa Iran và Israel làm nổi bật sự mong manh của chuỗi cung ứng dầu mỏ toàn cầu và ảnh hưởng đáng kể mà các sự kiện địa chính trị có thể gây ra đối với thị trường năng lượng. Sự bất ổn xung quanh các hành động trả đũa tiềm tàng và sự gián đoạn đối với sản lượng dầu của Iran nhấn mạnh đến nhu cầu về một chiến lược năng lượng toàn cầu đa dạng có thể chống chọi với những cú sốc từ các nhà sản xuất lớn.
Các nhà đầu tư và nhà hoạch định chính sách nên theo dõi chặt chẽ những diễn biến này, vì bất kỳ cuộc xung đột kéo dài nào cũng có thể có thể dẫn đến tình trạng bất ổn kéo dài về giá dầu, ảnh hưởng đến nền kinh tế trên toàn thế giới.
