Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu (ảnh), chuyên gia tài chính ngân hàng trao đổi với phóng viên báo Kinh tế &Đô thị.
- Ông đánh giá thế nào về vai trò của vốn vay nước ngoài đối với nền kinh tế Việt Nam?
Vốn vay nước ngoài là rất cần thiết trong thời điểm này, bởi dựa vào nội lực của Việt Nam để thực hiện đầu tư các dự án lớn sẽ rất khó khăn. Nợ nước ngoài nói riêng và nợ công nói chung tăng là vấn đề nan giải của các nước châu Âu. Việt Nam nhất thiết phải sớm kiểm soát tỉ lệ nợ công. Với nợ vay nước ngoài bằng ngoại tệ, vấn đề càng phải chú ý hơn. Bởi, vay ngoại tệ thì chúng ta phải trả nợ, làm giảm dự trữ ngoại hối, giảm khả năng can thiệp của Ngân hàng Nhà nước vào thị trường ngoại hối. Nợ công bằng ngoại tệ theo quan điểm của tôi nên được xếp mức độ rủi ro gấp đôi so với đồng nội tệ.
Về mặt lý thuyết, nợ công có thể chiếm khoảng 50% GDP là mức chấp nhận và kiểm soát được, vì thế tôi cho rằng nợ nước ngoài có thể ở mức cao nhất là 30% GDP.
- Tới đây một số khoản vay nước ngoài bằng trái phiếu quốc tế đáo hạn, trong khi khả năng trả nợ của những DN được vay lại không đáp ứng được. Vậy theo ông nên ứng phó thế nào với những khoản vay này?
Việt Nam không thể giãn nợ mà phải tuân thủ các chương trình trả nợ để giữ uy tín, định mức tín nhiệm quốc gia. Tôi biết có những đối tác nhà đầu tư nước ngoài rất lớn đã có kế hoạch vào Việt Nam nay tạm hoãn giãn việc đầu tư và hiện họ đang quan sát, thăm dò lại. Việc trả nợ rõ ràng là một gánh nặng cho đất nước. Song, Chính phủ có thể hợp tác với các tổ chức tài chính, các ngân hàng trong nước lập quĩ trả nợ. Chính phủ đứng ra tổ chức quĩ, đảm bảo có nguồn trả nợ cho các ngân hàng.
- Việt Nam có thể tham khảo những kinh nghiệm nào để khắc phục vấn đề này?
Biện pháp tức thì nhiều nước châu Âu đã làm là giảm chi tiêu công như các chương trình trợ cấp xã hội, giáo dục… Tuy nhiên, điều này khó có thể thực hiện ở Việt Nam do điều kiện an sinh xã hội của người dân mới ở mức rất thấp. Vì thế cần kiên quyết cắt giảm các dự án đầu tư công, kể cả những dự án đang thực hiện nhưng không hiệu quả. Điều này không đòi hỏi sự hy sinh lớn của dân chúng nhưng đòi hỏi sự kỷ luật của chính quyền trung ương. Để có "liều thuốc" cực mạnh đó, nhất thiết chúng ta phải xem xét lại việc phân quyền cấp phép đầu tư các dự án công cho chính quyền địa phương. Đây cũng là vấn đề được nhất trí cao trong cuộc gặp của Thủ tướng với 30 chuyên gia kinh tế hồi tháng 8 vừa qua.
Về phía các doanh nghiệp nhà nước, kiểm toán Nhà nước cần vào cuộc một cách quyết liệt hơn, các con số về tình hình tài chính, đầu tư của DN cần được công bố một cách định kỳ từng năm hoặc từng quí để từ đó công chúng có thể giám sát đánh giá và có ý kiến phản biện đóng góp cho hiệu quả sử dụng vốn đầu tư của khối DN này.
- Xin cảm ơn ông!
