Kỳ vọng mới cho công nghiệp hỗ trợ

Kinhtedothi - Dù Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch phát triển và một số chính sách nhằm tạo động lực cho lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ (CNHT) nhưng dường như chúng vẫn chưa "chạm" tới các doanh nghiệp (DN)… Chính vì vậy, dự thảo Nghị định về phát triển CNHT do Bộ Công Thương đang hoàn thiện được kỳ vọng sẽ tạo "cú hích" mới cho lĩnh vực quan trọng này.

Không tham gia được chuỗi cung ứng

Năm 2007, Bộ Công nghiệp (nay là Bộ Công Thương) ban hành Quyết định số 34/QĐ - BCN phê duyệt Quy hoạch phát triển CNHT đến năm 2010 - tầm nhìn đến 2020. Tiếp đó, vào năm 2011, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 12/QĐ - TTg về chính sách phát triển một số ngành CNHT nhằm tạo động lực cho lĩnh vực này. Tuy nhiên, là một thành viên tổ soạn thảo Nghị định về phát triển CNHT, bà Trương Thị Mỹ Bình (Viện Nghiên cứu chiến lược chính sách công nghiệp - Bộ Công Thương) cho rằng, Quyết định 12 chưa quy định rõ danh mục sản phẩm được ưu tiên mà chủ yếu vẫn là cơ chế xin - cho, DN thiếu gì thì đề xuất. Và thực tế, duy nhất có một DN được hưởng ưu đãi theo Quyết định này.

Đa số các linh kiện phục vụ sản xuất tại Công ty TNHH Canon Việt Nam đều phải nhập ngoại. Ảnh: Thanh Hải

Dẫn chứng cụ thể từ Công ty Canon Việt Nam - DN có vốn đầu tư Nhật Bản chuyên sản xuất máy in, đại diện DN này cho biết: Đầu tư tại Việt Nam từ năm 2001, đến nay, Canon đã đạt tỷ lệ nội địa hóa 65%. Khó khăn nhất chính là tìm nhà cung cấp trong nước. Nhiều năm nay, DN đã gửi danh mục linh kiện cần nội địa hóa đi các nơi, tổ chức nhiều hoạt động... nhưng chưa đạt kết quả đáng kể. "Thực tế nhiều linh kiện điện và bán dẫn (lõi đồng, USB, dây cáp điện...) hoàn toàn không có DN nào ở Việt Nam cung cấp được; linh kiện tiện, đai, lò xo cũng chưa tìm thấy trong nước. Về nguyên vật liệu, chúng tôi cần nhựa PE, thép cuộn, ngay đơn giản nhất là băng dính, DN cũng phải nhập khẩu. Vì vậy, rất hy vọng Nghị định lần này sẽ tạo động lực mới cho các DN trong nước và DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) phát triển CNHT" - đại diện Canon chia sẻ.

"Có nhiều lý do giải thích vì sao CNHT không phát triển thời gian qua, nhưng tôi cho rằng thất bại chính vẫn là dung lượng thị trường trong nước còn quá nhỏ trong khi sự chi phối của các nhà lắp ráp nước ngoài quá lớn, khiến DN trong nước khó tham gia chuỗi cung ứng. Nếu không có hành động thiết thực cụ thể từ bây giờ, khó có thể đạt mục tiêu công nghiệp hóa vào năm 2020" - bà Trương Thị Mỹ Bình nhấn mạnh.

Chính sách cần cụ thể, thiết thực

Tại Hội thảo "Tham vấn dự thảo Nghị định về phát triển CNHT" diễn ra ngày 25/9, nhiều ý kiến cho rằng, dự thảo đã đề ra nhiều ưu đãi tích cực cho DN, song cần rút kinh nghiệm từ các chính sách trước đây để tránh tình trạng chính sách dù được viết rất hay song nếu không quan tâm thỏa đáng sẽ có rất ít DN được thụ hưởng.

Bà Đỗ Thị Thúy Hương - Ủy viên Ban Chấp hành Hiệp hội DN Điện tử Việt Nam đề xuất: "Để Nghị định được thực hiện tốt, rất cần có cơ chế một cửa. DN thuộc diện được ưu đãi không thể tiếp tục rơi vào tình trạng đến bộ này bị chỉ sang bộ kia. Bên cạnh đó, Bộ Công Thương nên tập hợp danh mục linh, phụ kiện mà các DN FDI cần mua để làm cẩm nang cho DN trong nước. Hơn nữa, làm CNHT cần vốn đầu tư rất lớn, chiến lược dài hạn, nên không thể có chuyện DN FDI chỉ nói "cứ làm đi, đạt chất lượng thì chúng tôi mua" là lập tức DN trong nước đầu tư sản xuất. Thực tế hiện nay để gặp và làm việc được với các DN FDI là không dễ dàng, nên Bộ Công Thương cần là cầu nối để DN trong nước tiếp cận trực tiếp được với họ, tìm cho được tiếng nói chung".

Đại diện ngành sản xuất lắp ráp ô tô, ông Trần Bá Dương - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Ô tô Trường Hải cho rằng: Nghị định về phát triển CNHT cần lường hết khó khăn và phải hết sức cụ thể để chính sách thực sự đi vào cuộc sống, bởi thực tế nhiều chính sách trước đây, DN không tiếp cận được. Về phí chuyển giao công nghệ, cần xác định cụ thể bao nhiêu, DN có lợi gì; thủ tục xin ưu đãi thế nào, đầu mối ở đâu; chi phí đào tạo nhân lực cũng cần tập trung; các DN đã và đang làm CNHT có cách nào để tiếp cận ưu đãi thuế…

Trước những ý kiến đóng góp được nêu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Cao Quốc Hưng chia sẻ: Trong quá trình soạn thảo Nghị định, ban soạn thảo đã cân nhắc rất nhiều yếu tố, trong đó xác định việc chuyển giao công nghệ cần theo lộ trình từng bước, chuyển giao từ thấp đến cao để DN trong nước có thể dần ứng dụng. Nhằm khuyến khích DN đầu tư sản xuất CNHT, Nghị định sẽ được trình Chính phủ vào cuối năm 2014 để sớm được ban hành. Tuy nhiên, trong bối cảnh đang hội nhập, DN trong nước phải chấp nhận cạnh tranh về chất lượng, giá cả theo các cam kết quốc tế, còn cơ quan Nhà nước theo từng giai đoạn sẽ có thông tư hướng dẫn, chính sách riêng để thực hiện Nghị định cho phù hợp.

Ngành công nghiệp ô tô đặt mục tiêu giai đoạn 2010 - 2020 đạt tỷ lệ nội địa hóa 60% nhưng đến nay chỉ đạt 7 - 8%; ngành dệt may phấn đấu nâng tỷ lệ nội địa hóa lên 60% vào năm 2015 và 70% vào năm 2020 nhưng đến năm 2013 vẫn phải nhập khẩu tới 99% bông, 70% vải..