Lấn chiếm vỉa hè, lòng đường Đường Hà Nội vốn không rộng, nhất là các phố trung tâm. Khi xuất hiện lưu lượng giao thông quá lớn, dễ dẫn đến tắc đường. Trong khi đó, vỉa hè lúc nào cũng chật cứng do người dân, cửa hàng, cơ quan, đơn vị mặt phố đã tận dụng làm nơi để phương tiện. Không những thế, các phương tiện này còn dựng, đỗ tràn ra ở lòng đường, gây khó khăn trong việc lưu thông, hậu quả là tắc đường nặng hơn và khó giải tỏa.
 Đội tự quản phường Quang Trung, quận Đống Đa làm nhiệm vụ tại nút giao thông Học viện Ngân hàng. Ảnh: Phạm Hùng |
Hiện tượng này diễn ra hàng ngày trên rất nhiều tuyến phố, nhất là những phố trung tâm có mặt đường hẹp tại quận Hoàn Kiếm, một số phố ở quận Ba Đình, Tây Hồ, Đống Đa, Hai Bà Trưng… Đặc điểm của những phố này là tuy đường hẹp, nhưng hai bên đường lại có rất nhiều hàng quán. Các hàng quán này lấn chiếm gần hết vỉa hè làm nơi đỗ xe cho khách và có lực lượng trông giữ xe riêng, sẵn sàng xếp chỗ tràn ra đường khi cần thiết. Hiện, quy định của TP chỉ cho phép đỗ xe trên một phần vỉa hè để dành đường cho người đi bộ. Nhưng thực tế ở nhiều vỉa hè, người đi xe luôn đỗ chật cứng để mua hàng, khiến người đi bộ không thể đi lại trên đó nên bất đắc dĩ phải đi xuống lòng đường, dễ gặp tai nạn. Không chỉ xe máy, nhiều ô tô cũng tận dụng vỉa hè để đỗ cả ngày lẫn đêm, biến vỉa hè thành gara riêng của họ. Trên nhiều tuyến phố, ô tô đỗ rất tùy tiện, người có ý thức thì đỗ kiểu nửa xe trên vỉa hè, nửa xe dưới lòng đường. Người vô ý thức thì đỗ cả xe dưới lòng đường. Nhiều vụ ùn tắc nghiêm trọng xảy ra cũng chỉ bắt nguồn từ một chiếc ô tô đỗ dưới lòng đường như vậy. Xây dựng mô hình tổ tự quản chống ùn tắc Để bảo đảm trật tự ATGT đô thị, các phường, quận đã tổ chức không ít đợt ra quân nhằm lập lại trật tự đem lại sự thông thoáng cho vỉa hè và mỹ quan đô thị, tuy nhiên quân số còn mỏng, nên tình trạng tái lấn chiếm vẫn xảy ra. Thực tế cho thấy, dù có cảnh cáo, nhắc nhở đến xử phạt hành chính, thu giữ hàng hóa, phương tiện cũng không giải quyết được tận gốc tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lòng đường, vì ý thức của người dân chưa thay đổi nhiều. Có một giải pháp khác để hạn chế triệt để tình trạng này, đó là thành lập các tổ tự quản của chính người dân trên địa bàn. Những tổ tự quản này cần có nòng cốt là các thành phần cư dân trên chính các khu phố có hàng quán, trong đó có tổ dân phố, Chi ủy, Hội Cựu chiến binh, Đoàn thanh niên và có cả những người buôn bán. Các tổ tự quản hoạt động với tinh thần tự nguyện và được sự quản lý, tạo điều kiện của UBND phường, xã. Khi thành lập, tổ tự quản cần họp với các gia đình có nhà mặt phố, có sự chứng kiến của chính quyền địa phương để thống nhất mục đích, tiêu chí hoạt động, nội quy, có khen thưởng và xử phạt nếu vi phạm nội quy. Trong đó, quan trọng nhất là các hộ dân cam kết không lấn chiếm vỉa hè và lòng đường, dừng đỗ xe, sắp xếp xe của khách mua hàng đúng với quy định. Trong cách làm này, chính người bán hàng cũng có thể đưa ra tiếng nói của mình, cùng nhau bàn bạc để giải quyết những khó khăn, vướng mắc đối với từng địa bàn cụ thể. Bên cạnh đó, tổ tự quản sẽ vận đông người dân chia sẻ không gian đỗ xe và có nhiệm vụ hướng dẫn, nhắc nhở các phương tiện dừng, đỗ đúng quy định. Trong một khu vực có nhiều hàng quán, nếu chỗ đỗ xe của một hàng không đủ có thể thỏa thuận giữa những người bán hàng gần nhau để chia sẻ không gian vỉa hè trống trước nhà, cửa hàng. Nếu có sự đoàn kết tốt giữa các thành viên của tổ tự quản và người dân thì trong việc chia sẻ không gian để xe này, sẽ hạn chế được tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lòng đường. Xử phạt mạnh tay có thể giải quyết tức thời tình trạng người dân lấn chiếm vỉa hè, lòng đường. Tuy nhiên, giải pháp đó vẫn chưa thực sự cải thiện nhiều ý thức của người dân. Song song với tăng cường kiểm tra và xử phạt, chính quyền và người dân cần ngồi lại với nhau để cùng thảo luận, tìm ra phương cách hữu hiệu nhất để cải thiện tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lòng đường. Trong đó, mô hình "tổ tự quản" cũng là một giải pháp để giảm lấn chiếm vỉa hè, lòng đường tiến tới giảm UTGT.
