Lễ hội truyền thống Côn Sơn - Kiếp Bạc là một nét văn hóa đặc sắc, đa dạng, thể hiện sự sáng tạo, tâm nguyện của hàng triệu đồng bào từ mọi miền đất nước về đây cùng thành kính bày tỏ ước vọng bồi đắp tinh thần yêu nước, tự lực tự cường, ý chí bảo vệ nền độc lập dân tộc của cha ông trao truyền lại mà tiêu biểu là các anh hùng dân tộc Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi, Tam Tổ Trúc Lâm, Nhà giáo Chu Văn An...
Lễ hội mùa Xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc gắn liền với tưởng niệm 681 năm ngày viên tịch của Đệ tam Tổ Trúc Lâm Huyền Quang Tôn giả (1334-2015). Huyền Quang tên thật là Lý Đạo Tái, sinh năm 1254, tại hương Vạn Tư (nay thuộc xã Thái Bảo, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh), thuộc dòng dõi quan lại nhà Lý. Ông cùng Phật hoàng Trần Nhân Tông và Pháp Loa đi khắp nơi trong nước thuyết pháp, giảng kinh và trở thành vị Tổ thứ ba của thiền phái Trúc Lâm. Những năm cuối đời, ông về trụ trì tại chùa Côn Sơn, xây dựng tòa Cửu Phẩm liên hoa, biên soạn kinh sách truyền lại cho đời sau. Ngày 23 tháng Giêng năm 1334, ông viên tịch tại chùa Côn Sơn, thọ 80 tuổi. Hàng năm, ngày mất của ông trở thành ngày giỗ Tổ của chùa Côn Sơn. Từ đó, di tích Côn Sơn luôn giữ vai trò là trung tâm Phật giáo xứ Đông xưa.
Theo Ban quản lý di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc, Lễ hội mùa xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc 2015 ngoài các nghi lễ truyền thống còn diễn ra lễ kỷ niệm 50 năm Bác Hồ về thăm Côn Sơn, cùng nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ và trò chơi dân gian diễn ra trong suốt các ngày hội như thi gói, luộc bánh chưng, giã bánh dày, hội thi pháo đất, thi đấu vật dân tộc, chọi gà, hát quan họ, viết thư pháp…
Đến nay, công tác chuẩn bị cho lễ hội đã được chuẩn bị hoàn tất như: các tuyến đường từ quốc lộ 18 vào đến khu di tích được cắm nhiều cờ lễ, băng rôn giới thiệu sơ lược về lễ hội được treo ở các trục đường chính và tại thành phố Hải Dương, trên tuyến đường 18 từ Phả Lại, Đông Triều đến khu di tích. Tuyến đường vào đền Kiếp Bạc dài 5,1 km với tổng đầu tư trên 700 tỷ đồng cũng đã hoàn thiện để đón du khách.
Bên cạnh đó, để đảm bảo an ninh trật tự, an toàn giao thông, Ban quản lý di tích phối hợp với các đơn vị chức năng và chính quyền địa phương xây dựng phương án đảm bảo an toàn cho du khách hành hương về Côn Sơn - Kiếp Bạc; tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm các trường hợp hành nghề mê tín, dị đoan, nâng giá, chèo kéo du khách thập hương. Đồng thời, các hộ dân trong khu vực di tích ký cam kết không tăng giá; không tổ chức dịch vụ đổi tiền lẻ và đảm bảo vệ sinh, an toàn thực phẩm trong dịp diễn ra lễ hội.
