Báo cáo của huyện Quỳ Châu cho thấy, đêm 26 rạng sáng ngà 27/9, trên địa bàn mưa lớn cộng thêm lưu lượng xả lũ của các thủy điện trên sông Quàng từ 2.000 đến 2.500m3/s, đã gây ra cảnh ngập lụt trên diện rộng, làm thiệt hại cho địa phương trên 177 tỷ đồng.
Trận lũ này đã làm 1 người tử vong là ông Lữ Văn Khuyên (SN 1952, xã Châu Tiến, Quỳ Châu). Lũ dâng nhanh trong đêm khiến hơn 5.000 người phải sơ tán tới nơi an toàn. Gần 1.400 ngôi nhà của các hộ dân bị ngập, 1 nhà bị sập. Nhiều tuyến đường giao thông huyết mạch như Quốc lộ 48A, Quốc lộ 48D, tỉnh lộ 544 bị sạt lở nhiều đoạn, gây chia cắt, tê liệt giao thông. 40 cột điện hạ thế, 5 cột trung thế, 3 trạm biến áp...bị ngập. Nhiều hồ chứa nước, kè bị sạt lở, cuốn trôi. Nhiều trường học, trạm viễn thông, trạm y tế ngập lũ gây thiệt hại lớn. Hơn 850 ha lúa hè thu, hơn 123 ha hoa màu, hơn 190 ha thủy sản...bị thiệt hại.
Trước những thiệt hại lớn này, chính quyền và Nhân dân huyện Quỳ Châu cũng đã có kiến nghị kèm theo báo cáo thiệt hại gửi UBND tỉnh Nghệ An, mong được hỗ trợ đánh giá nguyên nhân gây ra ngập lũ, trong đó xem xét quy trình xả lũ của các nhà máy thủy điện vào ngày 27/9.
Trao đổi với phóng viên về nội dung này, Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳ Châu Lê Hải Lý cho biết, trận lũ gây thiệt hại quá lớn, Nhân dân mong muốn xem xét nguyên nhân, nhất là việc đánh giá quy trình xả lũ của ba thủy điện trên sông Quàng vào ngày 27/9. Cả ba thủy điện gồm: Sông Quang, Nhạn Hạc, Châu Thắng đều thực hiện xả lũ với lưu lượng lớn, thế nhưng duy nhất chỉ thủy điện Châu Thắng có thông báo gửi huyện để huyện có phương án cũng như thông báo tới Nhân dân. Còn thủy điện Nhạn Hạc, Sông Quang thì không có thông báo. Họ chỉ thông báo về cho Ban chỉ đạo phòng chống thiên tai tỉnh cũng như Chi cục Thủy lợi nắm và thông tin, khi huyện nhận được thông báo thì lũ lớn cũng đã ùa về gây ngập lụt rồi...
“Nguyên nhân vẫn được đánh giá là do mưa rất lớn, nhưng đồng thời việc xả lũ của các nhà máy thủy điện cộng hưởng thêm. Bây giờ Nhân dân đang kiến nghị làm rõ trách nhiệm. Việc này thẩm quyền của tỉnh còn huyện không thể giải quyết được. Vừa rồi người dân cũng đã có ý kiến nhiều nhưng hiện chưa thấy tỉnh chỉ đạo cụ thể nội dung này...”, ông Lê Hải Lý thông tin.
Nói về câu chuyện này, ông Nguyễn Trường Thành - Chi Cục trưởng Chi cục Thủy lợi, Chánh Văn phòng Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai - Tìm kiếm cứu nạn và Phòng thủ dân sự Nghệ An lại cho rằng, đơn vị cũng chỉ nhận thông báo xả lũ từ các thủy điện, sau đó phát thông báo này lên các phương tiện thông tin đại chúng như báo tỉnh, đài tỉnh...Còn nội dung thông báo cho huyện, thị là của nhà máy thủy điện, đơn vị trực tiếp vận hành liên hồ chứa thực hiện trước khi thực hiện xả lũ.
Theo thông báo từ Chi cục Thủy lợi Nghệ An cung cấp cho thấy, ngày 26/9 thủy điện Châu Thắng đã có văn bản số 67/TB - PQP, thông báo kế hoạch vận hành xả lũ hồ chứa dự kiến từ 4 giờ sáng ngày 27/9, lưu lượng xả từ 76m3/s đến 450m3/s. Tiếp đó, đơn vị này có thông báo số 68/TB-PQP, ngày 27/9, với nội dung do nước hồ tăng đột biến. Thủy điện Nhạn Hạc xả khẩn cấp theo thông báo số 2709/2003/TB-NMNH vào lúc 2 giờ sáng 27/9. Thủy điện Châu Thắng xả khẩn cấp vào lúc 2 giờ 35 phút, lưu lượng xả từ 76m3/s đến 1.200m3/s. Tiếp đó, thủy điện Châu Thắng có thông báo số 69/TB-PQP, với nội dung hiện tại lưu vực hồ chứa mưa to, rất to, lượng nước về hồ có xu hướng gia tăng, dự kiến mức xả lũ về hạ du có thể đến 2.500m3/s, thời gian xả lũ tăng cường từ 8 giờ 30 phút ngày 27/9.
Trong ngày 27/9, nhà máy thủy điện Sông Quang cũng đã có thông báo xả lũ số 26TB-2023/TB-SQ, với lưu lượng xả từ 20m3/s đến 90m3/s, thời gian bắt đầu xả từ 2 giờ 30 phút ngày 27/9 đến khi hết đợt mưa lũ. Trong ngày 27/9, thủy điện Nhạn Hạc của Công ty cổ phần ZAHƯNG cũng đã có thông báo số 2709/2003/TB-NMNH về việc xả lũ với lưu lượng xả tăng cường từ 500m3/s đến 1.100m3/s.
Giám đốc Sở NN&PTNT Nghệ An Phùng Thành Vinh thông tin, việc đánh giá tác động cần cả một hội đồng, cơ quan chuyên môn... Không thể đánh giá chủ quan về nguyên nhân được. Trước đây khi đánh giá tác động xả lũ thủy điện chắc chắn đã có, đã được phê duyệt, bây giờ để chứng kiến việc xả lũ không đúng như đã phê duyệt thì phải cơ quan chuyên môn, Sở NN&PTNT không đủ nhân lực để làm được.
“Nếu UBND tỉnh giao đánh giá thì Sở NN&PTNT vẫn sẵn sàng làm nhưng mình chỉ là cơ quan đầu mối, nên cử những đồng chí, cơ quan có chuyên môn sâu để phối hợp làm...và cần những đánh giá khoa học, chính xác”, ông Phùng Thành Vinh bày tỏ.
