Nghi lễ chầu văn trước ngưỡng cửa trình UNESCO

Việt Nam đang còn gần 4 tháng để “vận động hành lang”, đảm bảo thành công cho di sản đang còn nhiều tranh cãi của ranh giới giá trị di sản và mê tín dị đoan.

Chỉ với 2 chương trình biểu diễn hầu đồng cùng 4 - 8 giá tiêu biểu tại phủ Tiên Hương ở phủ Dầy, Nam Định và chương trình trình diễn “Tứ phủ” tại rạp Công Nhân, các thanh đồng và nghệ sĩ đã làm mãn nhãn phái đoàn ngoại giao do Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam chủ trì. Có thể nói, nghi lễ thờ Mẫu của người Việt với những giá trị văn hóa từ nghi thức trình diễn, lời văn cho đến niềm tin tín ngưỡng đều khiến các vị khách quốc tế và các vị đại sứ hâm mộ.

Trình diễn các nghi lễ thờ Mẫu trong chương trình Tứ phủ tại rạp Công Nhân.

Tuy nhiên, phải thừa nhận, nếu như một vài năm gần đây, Việt Nam khá tự tin về sự thành công được UNESCO ghi danh các hồ sơ đệ trình, thì lần này giới khoa học khá thấp thỏm. Bởi vì, tại Việt Nam vẫn còn những quan điểm khác nhau về di sản này. Thời gian trước, phần nhiều người dân vẫn ác cảm, vẫn hiểu sai rằng hầu đồng là mê tín dị đoan, buôn thần bán thánh, cầu phúc cầu lộc của những người buôn bán. “Nếu được UNESCO vinh danh thì nó sẽ khẳng định tính đúng đắn của hồ sơ này và sẽ đánh bạt đi mọi nghi ngờ không tốt. Vì UNESCO là trọng tài, là tòa án về văn hóa. Họ sẽ xét xem có xứng đáng hay không, có vi phạm các tiêu chuẩn quốc tế hay không. Nếu mê tín dị đoan, buôn thần bán thánh thì sẽ bị họ bác ngay” - đại sứ Phạm Sanh Châu - Tổng Thư ký Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam bày tỏ quan điểm về hồ sơ “Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt”.

Mỗi năm, UNESCO sẽ nhận khoảng 50 hồ sơ nộp lên và duyệt khoảng 35 hồ sơ, tức là 30 - 40% bị loại. Mặc dù đơn vị lập hồ sơ “Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt” vẫn dành những hy vọng di sản này sẽ được UNESCO công nhận, song các thành viên Hội đồng UNESCO thường rất cẩn trọng với những di sản còn tranh cãi. Nếu “Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt” được UNESCO công nhận thì sẽ là di sản phi vật thể duy nhất của Việt Nam được ghi danh năm nay. Và người Việt cũng có quyền hy vọng sau công nhận, Bộ VHTT&DL sẽ có chiến lược bảo tồn quy chuẩn dành cho di sản này, không mang tính tự phát như hiện nay.