Đau như… cau rớt giá
Thay vì thu nhập hàng chục triệu đồng, thậm chí có thời điểm cả trăm triệu đồng nhờ trồng cau, nhưng năm nay, nhiều người trồng cau ở huyện Sơn Tây đang “méo mặt” vì cau chín trĩu cây nhưng thương lái không thèm hỏi đến.
“Những năm trước, cau tươi có giá bình quân trên 20.000 đồng/kg, lúc cao thì hơn 30.000 đồng/kg, thậm chí nhiều hơn... Nhưng năm nay giá rớt thê thảm, trung bình chỉ còn khoảng 5.000 đồng/kg, thậm chí bây giờ dù 1.000 đồng/kg cũng không có ai mua”, bà Đinh Thị Dung (xã Sơn Dung) cho hay.
Với đặc tính dễ trồng, dễ thích nghi lại hầu như không tốn công chăm bón, vài năm trở lại đây, cau trở thành mặt hàng xuất khẩu nên hiện tại, hầu như hộ dân nào ở Sơn Tây cũng trồng cau. Thời điểm này vào những năm trước, khi vào vụ thu hoạch cau, nhà nào cũng vui mừng, tấp nập người mua kẻ bán. Thậm chí, thời điểm giá cau lên cao, bà con còn phải canh gác vì sợ bị trộm hái mất. Còn năm nay, cau không những rớt giá mà còn không có người mua. Nhiều vườn cau, trái chín rụng đầy gốc. Chặt bỏ thì không nỡ, người dân vẫn tiếp tục trồng thêm cây mới với hy vọng cau chỉ mất giá tạm thời, vụ sau sẽ lại được giá.
Chị Hoa, một tiểu thương chuyên thu mua cau cho biết, cau chỉ xuất đi Trung Quốc, nhưng thương lái hiện không thu mua cau miền núi mà chỉ thu mua cau tại các huyện đồng bằng bởi cho rằng cau miền núi vỏ dày hơn.
“Bây giờ chỉ mua cau chín làm giống để ươm cây, giá 3.000 đồng/kg chứ không mua cau để xuất khẩu nữa”, chị Hoa chia sẻ.
Thị trường còn phụ thuộc
Huyện miền núi Sơn Tây từ lâu được mệnh danh là “xứ ngàn cau”. Cây cau không kén đất, ít bị sâu bệnh, đầu tư một lần cho thu hoạch trong thời gian dài từ 15 - 20 năm lại cho hiệu quả kinh tế cao hơn cây keo. Vì thế, cây cau được người dân chuộng hơn các loại cây trồng khác.
Năm 2018, huyện Sơn Tây đã đưa cây cau vào cây trồng chủ lực của huyện và xây dựng dự án hình thành vùng chuyên canh cây cau. Theo đó, giai đoạn 2019 - 2023, dự án tiến hành trồng mới 830 ha cau, với kinh phí 20 tỷ đồng. Đến năm 2025 sẽ hình thành vùng chuyên canh cây cau tập trung khoảng 2.000 ha trên địa bàn 9 xã. Để thực hiện dự án, chính quyền địa phương sẽ cấp cau giống và phân bón thích hợp tùy vào nhu cầu của các hộ gia đình. Đồng thời, cau cũng được chọn là sản phẩm thuộc chương trình OCOP (mỗi xã một sản phẩm) của huyện Sơn Tây .
Ông Đinh Quang Ven - quyền Chủ tịch UBND huyện Sơn Tây cho biết: “Huyện xác định cau là cây trồng chủ lực trong việc xác định cây, con giống để góp phần xóa đói giảm nghèo. Dù cau có năm được giá, năm rớt giá nhưng nếu so sánh cây cau với những cây trồng khác trên địa bàn như cây keo, cây sắn thì cau vẫn có giá trị hơn. Cau đã giúp cho hàng trăm hộ đồng bào Ca Dong của huyện xóa đói, giảm nghèo trong thời gian qua”.
Ông Ven làm thử phép so sánh, nếu như cây keo thì phải 5 - 6 năm mới cho khai thác và sau đó phải trồng lại thì cây cau cũng cho thu hoạch sau 5 năm, nhưng lại không cần trồng lại mà vẫn cho thu hoạch liên tục những năm sau đó.
Điều băn khoăn nhất của huyện Sơn Tây là đầu ra cho sản phẩm, lởi lẽ thị trường tiêu thụ cau phụ thuộc vào Trung Quốc mà phần lớn bằng con đường tiểu ngạch. Chính vì thế, giá cau không ổn định, lên xuống thất thường.
Để giải bài toán này, theo quyền Chủ tịch UBND huyện Sơn Tây, địa phương đã phối hợp với Viện Quy hoạch Nông nghiệp thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để đưa một số giống cây vào trồng dưới tán cây cau như, hành Hà Lan, ổi Nữ Hoàng, cây sả... để trong những năm cau không có giá thì người dân vẫn có thu nhập từ những cây trồng khác.
