Quốc hội nghe báo cáo thẩm tra Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống nhiễm virus HIV/AIDS

Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, thực hiện Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2020 và theo phân công của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ngày 06/8/2020, Thường trực Ủy ban Về các vấn đề xã hội đã tổ chức Phiên họp thẩm tra sơ bộ Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS) (viết tắt là dự án Luật) trên cơ sở Tờ trình của Chính phủ và có Báo cáo số 2852 ngày 07/8/2020 trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại Phiên họp thứ 47.

Thẩm tra về sự cần thiết sửa đổi Luật và phạm vi sửa đổi, bổ sung, Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội tán thành sự cần thiết và phạm vi sửa đổi, bổ sung dự án Luật đã được thể hiện trong Tờ trình của Chính phủ, nhằm thể chế quan điểm, chủ trương Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới, trong đó có mục tiêu “cơ bản chấm dứt dịch bệnh AIDS” vào năm 2030 và giải pháp “tăng cường nguồn lực trong nước cho công tác phòng, chống HIV/AIDS”; Khắc phục những hạn chế, bất cập của Luật hiện hành, đáp ứng yêu cầu của công tác phòng, chống HIV/AIDS trong tình hình mới, tập trung chủ yếu vào các quy định về: mở rộng quyền tiếp cận thông tin; cụ thể hóa và tăng cường quyền tiếp cận các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS; bảo đảm chi trả từ Quỹ bảo hiểm y tế đối với một số dịch vụ dành cho người nhiễm HIV/AIDS tham gia bảo hiểm y tế.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS) cơ bản bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp. Tuy nhiên, đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục quan tâm rà soát tính đồng bộ, thống nhất giữa dự thảo Luật với quy định của các luật hiện hành và các dự án Luật mà Quốc hội đang tiến hành sửa đổi, bổ sung.

Hồ sơ dự án Luật đã đầy đủ thành phần theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và đã được rà soát, cập nhật, bổ sung số liệu tại các báo cáo thành phần của hồ sơ theo ý kiến thẩm tra sơ bộ của Ủy ban. Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu lồng ghép vấn đề bình đẳng giới vào các điều, khoản cụ thể cho phù hợp do dự án Luật có nhiều nội dung liên quan đến vấn đề bình đẳng giới.

Thẩm tra về các nội dung cụ thể của Dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh nhấn mạnh, đối với quy định về thông báo kết quả xét nghiệm HIV dương tính và tiếp cận thông tin người nhiễm HIV (sửa đổi, bổ sung Điều 30), để bảo đảm việc thực hiện quy định về quản lý nhà nước trong việc phòng, chống HIV/AIDS phù hợp với tình hình thực tế và lợi ích của người nhiễm HIV, dự thảo Luật bổ sung một số chủ thể được tiếp cận thông tin người nhiễm HIV.

Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội thấy rằng, chính sách này có liên quan và ảnh hưởng đến quyền bảo mật thông tin của cá nhân người nhiễm HIV. Việc điều chỉnh chính sách này cần hài hòa giữa mục tiêu bảo đảm thực hiện chức năng quản lý nhà nước nhưng cũng cần bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của người bệnh, đặc biệt là quyền bảo mật thông tin của cá nhân và cần phù hợp với khuyến nghị của quốc tế. Vì vậy, đề nghị Chính phủ nghiên cứu bổ sung quy định mang tính chất nguyên tắc về đối tượng có thẩm quyền thông báo kết quả xét nghiệm HIV dương tính.

Đối với quy định về can thiệp giảm tác hại trong dự phòng lây nhiễm HIV (sửa đổi, bổ sung Điều 21), Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội thấy rằng, việc sửa đổi, bổ sung quy định tại Điều 21 theo hướng cụ thể hóa các biện pháp can thiệp giảm tác hại trong dự phòng lây nhiễm HIV là cần thiết và phù hợp trong bối cảnh hiện nay.

Tại Tờ trình số 438 của Chính phủ đề nghị bổ sung vào dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính và dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) một số quy định để bảo đảm người đang tham gia điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế không bị lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc; và bảo đảm người nghiện ma túy được tiếp tục điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế trong cơ sở cai nghiện bắt buộc hoặc trong cơ sở giam giữ.

Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội cho biết, nội dung này liên quan đến dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi), do đó, đề nghị Chính phủ thống nhất về quan điểm, xác định rõ mục tiêu, đánh giá tác động chính sách này trong dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) và báo cáo Quốc hội xem xét, cho ý kiến.

Về quy định kinh phí xét nghiệm HIV tự nguyện để dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con (sửa đổi, bổ sung khoản 1, Điều 35), Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, việc sửa đổi quy định này đã bổ sung việc chi trả từ Quỹ bảo hiểm y tế đối với người có thẻ bảo hiểm y tế khi thực hiện xét nghiệm HIV theo yêu cầu chuyên môn. Báo cáo Tổng kết thi hành Luật và Báo cáo đánh giá tác động chính sách có nhận định “kinh phí nhà nước để cung cấp xét nghiệm miễn phí là không khả thi trong giai đoạn hiện nay” song chính sách này vẫn được duy trì. Vì vậy, đề nghị Chính phủ giải trình thêm về nguồn lực thực hiện chính sách “miễn phí”.

Quy định Quỹ bảo hiểm y tế chỉ chi trả đối với người có thẻ bảo hiểm y tế xét nghiệm HIV theo yêu cầu chuyên môn, trong khi các đối tượng không có thẻ bảo hiểm y tế được xét nghiệm miễn phí (không ràng buộc điều kiện), đề nghị Ban soạn thảo giải trình thêm về tính hợp lý, tính công bằng, tính thực tiễn của quy định này.

Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội cũng tán thành việc sửa đổi, bổ sung Điều 43 về nguồn lực cho phòng, chống HIV/AIDS đã góp phần thể chế hóa tinh thần của Nghị quyết số 20-NQ/TW và phù hợp với bối cảnh hiện nay, khi có một loạt thách thức về tài chính đối với chương trình phòng, chống HIV/AIDS. Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị Chính phủ nghiên cứu, rà soát bổ sung quy định để giúp tăng nguồn lực, nâng cao trách nhiệm của các địa phương và tăng sự tham gia, đóng góp của xã hội, cộng đồng và cá nhân trong phòng, chống HIV/AIDS.

Bên cạnh đó, Ủy ban nhận thấy, một số quy định về nguồn lực thực hiện chính sách chưa rõ ràng, không bảo đảm tính khả thi của chính sách, đề nghị Chính phủ rà soát và có quy định cụ thể trách nhiệm của Bộ, ngành và ngân sách bảo đảm nguồn lực thực hiện chính sách. Ngoài ra, Ủy ban đề nghị Chính phủ quan tâm đến các nguồn lực từ Quỹ bảo hiểm y tế cho công tác phòng, chống HIV/AIDS khi sửa Luật Khám bệnh, chữa bệnh và Luật Bảo hiểm y tế.

Về đề nghị bãi bỏ Quỹ hỗ trợ, điều trị, chăm sóc người nhiễm HIV (Điều 44), Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội thấy rằng, trong bối cảnh hiện nay khi nguồn lực dành cho công tác phòng, chống AIDS, đặc biệt nguồn viện trợ quốc tế liên tục giảm thì việc huy động nguồn nội lực là rất quan trọng. Quỹ hỗ trợ, điều trị, chăm sóc người nhiễm HIV có thể là một cơ chế tài chính thu hút nguồn lực xã hội cho phòng, chống HIV/AIDS. Vì vậy, Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội đề nghị Quốc hội xem xét, cho ý kiến về việc bãi bỏ Quỹ này.

Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh cũng đề xuất một số nội dung đề nghị các đại biểu Quốc hội tập trung thảo luận: Về phạm vi sửa đổi, bổ sung của dự án Luật; Việc mở rộng đối tượng tiếp cận thông tin người nhiễm HIV (Điều 30); Kinh phí xét nghiệm HIV tự nguyện để dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con (Điều 35); Độ tuổi tối thiểu của người tự nguyện xét nghiệm HIV (Điều 27); Quỹ hỗ trợ, điều trị, chăm sóc người nhiễm HIV (Điều 44); Thời điểm thông qua dự án Luật; Các vấn đề khác mà đại biểu quan tâm./.