MBBank, Techcombank- hai “ông lớn” phóng tay với trái phiếu bất động sản
Báo cáo về thị trường TPDN Việt Nam của Bộ phận Phân tích khách hàng cá nhân, Công ty CP Chứng khoán SSI cho biết, trong 8 tháng đầu năm 2019, BĐS là lĩnh vực có các DN tham gia chào bán TPDN đông đảo nhất với 44/108 DN. Tổng lượng chào bán là 47.804 tỷ đồng nhưng chỉ có 36.946 tỷ đồng được phát hành, dư bán 10.858 tỷ đồng.
Trong đó, An Quý Hưng (5.300 tỷ đồng chia làm 2 đợt) do TCBS tư vấn phát hành và Sunrise Real Estate, một thành viên của Bitexco (820 tỷ đồng) do VPBS tư vấn phát hành, là 2 DN huy động trái phiếu bất thành vì không có trái phiếu nào được mua. Còn lại là 59 đợt phát hành có dư bán và 76 đợt phát hành được mua hết toàn bộ.
Với lĩnh vực kinh doanh yêu cầu vốn lớn và tiềm ẩn nhiều rủi ro là bất động sản, hơn 20% TPDN bất động sản (BĐS) phát hành đã được các ngân hàng dốc hầu bao mua vào. Cụ thể, trong số 36.876 tỷ đồng trái phiếu bất động sản được phát hành, có hơn 7.400 tỷ đồng được mua vào bởi các ngân hàng thương mại. Trong số các nhà băng chi tiền mua trái phiếu bất động sản thời gian qua, MBBank, Techcombank và PVCombank là 3 ngân hàng có giá trị mua lớn nhất, lần lượt đạt 1.710 tỷ đồng, 1.500 tỷ đồng và 1.300 tỷ đồng. Nhóm ngân hàng thương mại như MSB, SeABank, TPBank và OCB cũng đã mua hàng trăm tỷ đồng TPDN bất động sản từ đầu năm.
BĐS là lĩnh vực tiềm ẩn nhiều rủi ro cao nên lãi suất TPDN BĐS thuộc nhóm cao nhất. Lãi suất trái phiếu bình quân của tất cả các TPDN BĐS phát hành 8 tháng năm 2019 là hơn 10%/năm. Tuy nhiên, nhiều lô trái phiếu bất động sản được chào bán với lãi suất lên đến cao hơn như 200 tỷ đồng phát hành ngày 8/4/2019 của Công ty CP BĐS Phát Đạt được chào bạn với mức lãi suất lên đến 14,45%. DN này có 6 đợt phát hành thì có 4 đợt lãi suất ở mức cao nhất thị trường, hai lô còn lại lãi sất thấp hơn thì đều được ngân hàng ôm trọn gói. Cụ thể, MBB mua trọn lô 550 tỷ đồng, kỳ hạn 5 năm, phát hành ngày 3/6/2019; OCB mua trọn lô 225 tỷ đồng kỳ hạn 1 năm, phát hành ngày 1/8/2019.
Tính chung về số lượng TPDN các ngân hàng đang nắm giữ, theo số liệu trên bảng cân đối kế toán tại thời điểm 30/6 của 18 ngân hàng thương mại niêm yết, tổng số TPDN các ngân hàng nắm giữ là gần 230.500 tỷ đồng, tăng 65.000 tỷ đồng so với cuối 2018. Một số ngân hàng tăng cao như Sacombank, VietinBank, SHB, MB. Ngân hàng nắm giữ nhiều TPDN nhất vẫn là Techcombank với số dư là 60.663 tỷ đồng tại 30/6.
Đầu tư trái phiếu bất động sản lớn - ngân hàng đang “chơi với lửa”?
Qua giám sát, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, hoạt động đầu tư TPDN của một số ngân hàng thương mại trong nước đang tiềm ẩn rủi ro khi các ngân hàng này có số dư TPDN chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản và tiếp tục tăng nhanh. Đặc biệt, số dư đầu tư trái phiếu vào lĩnh vực xây dựng, bất động sản lớn khi thị trường BĐS chưa hồi phục vững chắc, hoạt động sản xuất kinh doanh của các DN vẫn còn nhiều khó khăn.
Để đảm bảo an toàn trong hoạt động ngân hàng, hạn chế rủi ro trong hoạt động mua TPDN, Thống đốc NHNN yêu cầu các ngân hàng thương mại tăng cường kiểm soát rủi ro liên quan đến hoạt động mua TPDN, đặc biệt là các DN BĐS. Các ngân hàng không được mua TPDN, trong đó có mục đích để cơ cấu lại khoản nợ của DN phát hành. Kiểm soát chặt chẽ hoạt động đầu tư trái phiếu có mục đích đầu tư vào các chương trình, dự án thuộc lĩnh vực kinh doanh BĐS hoặc tăng quy mô vốn của tổ chức phát hành hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh BĐS để hạn chế rủi ro. Tăng cường kiểm tra, giám sát sau cho vay, trong đó đặc biệt là giám sát việc sử dụng vốn đúng mục đích khi phát hành TPDN.
Thường xuyên theo dõi, đánh giá để xác định sớm các dấu hiệu bất thường về khả năng thực hiện nghĩa vụ trả nợ của DN, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật, quy định nội bộ trong hoạt động cấp tín dụng. Tăng cường kiểm soát hoạt động đầu tư trái phiếu đối với DN có số dư lớn, nhất là DN có quan hệ tín dụng với nhiều tổ chức tín dụng, DN khác, đảm bảo tuân thủ đúng quy định về giới hạn, tỷ lệ đảm bảo an toàn tín dụng. NHNN cho biết sẽ xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định của pháp luật liên quan đến hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp.
Theo nhóm nghiên cứu SSI, thực tế, so với cho vay, việc mua TPDN sẽ giúp các ngân hàng thương mại linh hoạt hơn vì các ngân hàng thương mại có thể bán lại một phần trái phiếu này cho các tổ chức, quỹ đầu tư và khách hàng cá nhân khi cần điều chỉnh các khoản mục tài sản trên bảng cân đối kế toán. Tuy nhiên, một số ngân hàng có thể sử dụng công cụ TPDN, thông qua các giao dịch tài chính phức tạp để cơ cấu lại nợ của tổ chức phát hành hoặc các mục đích khác.
