Một tờ báo đưa tin một cô bé viết rằng học Văn không để làm gì ngoài việc viết một cái đơn xin việc cho suôn sẻ. Và không ít người đã tung hô chuyện này, chứng minh rằng chuyện học Ngữ văn ở phổ thông cũng na ná như học các môn phụ. Rồi thêm một ông nghiên cứu sinh ở nước ngoài về Giáo dục học cũng khuyên các nhà làm sách nên đưa "Chí Phèo" của Nam Cao ra khỏi chương trình THPT. Nhiều người đồng tình, trong đó có cả những người làm chuyên môn trong trường đại học.
Mấy năm trước là môn Lịch sử, bây giờ là môn Ngữ văn. Đó là những môn học nền tảng ở mọi bậc học của bất kỳ quốc gia nào, vì gắn với truyền thống đất nước, giúp con người hiểu được mình là ai, biết xấu hổ khi không giữ được liêm sỉ, biết phải làm gì để được coi là một người tử tế... Tất nhiên không phải chỉ có hai môn này, nhưng trong đội quân góp phần xây dựng con người thành một nhân cách văn hoá thì hai môn học ấy là chủ lực. Thế mà hai môn này đang theo nhau rơi vào cảnh khốn cùng.Tôi không đủ sức giải đáp câu hỏi quá khó này nhưng thấy mình cũng có trách nhiệm vì cả đời làm công ăn lương đã làm nghề dạy môn Ngữ văn. Nhưng liệu mọi lý do có nên quy cả cho nhà trường, cho những người làm nghề? Người làm nghề có lỗi, hiển nhiên, nhưng nếu không chỉ người làm nghề, thì cũng nên xem lại nguyên do của chuyện này. Chúng ta liên tục đổi mới chương trình đào tạo suốt mấy chục năm, nhưng dường như cứ loay hoay chuyện đổi mà không thấy mỗi lần đổi ấy đem lại những cái mới nào, những tiến bộ, ích lợi gì? Đi học khắp nơi, tốn bao nhiêu tiền của, công sức nhưng kết quả thế nào, cả xã hội đã biết. Chỉ những người không hiểu biết hoặc nhắm mắt lại mới dám khẳng định những thay đổi ấy đúng hướng, tiền của, công sức bỏ ra hiệu quả, đổi mới thành công. Xã hội lo lắng, bất an vì những sai lầm của giáo dục bởi giáo dục liên quan đến mọi nhà, mọi người. Ngoài môn Ngữ văn, Lịch sử, còn nhiều ngành khác, môn khác mà bằng chứng là mấy năm nay nhiều trường đã phải đóng cửa một số ngành. Thời kinh tế thị trường các ngành trên với các ngành văn hoá, triết học, ngôn ngữ, các ngành liên quan đến nghệ thuật truyền thống... lộ hết sự thất thế so với các ngành kinh tế, luật, du lịch, tài chính, ngân hàng, bác sĩ, công an, thuế... Nhưng chẳng lẽ những ngành học và những nghề không thấy "tiền tươi thóc thật" thì bỏ mặc cho trôi nổi hoặc cũng bắt nó phải hạch toán lỗ lãi theo cơ chế thị trường? Nó ít tác dụng trong cơ chế thị trường, nhưng nó góp phần giữ hồn cốt cho một dân tộc, một đất nước vì mất văn hoá, sẽ mất tất cả. Đây là điều có thực, ai cũng nói, thậm chí nói hay nhưng làm thế nào để thoát ra khỏi thảm trạng này thì ít người quan tâm.Năm ngoái tôi dạy một lớp Sư phạm Ngữ văn, thấy tư duy văn chương của các em yếu mới hỏi có bao nhiêu em thi vào ngành này? Lớp 80 em, có 15 em giơ tay, số còn lại thi Tin học, Kinh tế, Du lịch, Báo chí... Họ trượt các ngành muốn học nhưng đủ điểm vào Sư phạm Ngữ Văn. Họ đỗ là do điểm Toán, Ngoại ngữ cao nên không thích học Văn và cũng không có khả năng học môn này. Chỉ còn thở dài cho ngành mình đã theo đuổi một đời.Dù ai nói văn chương hết thời, nhưng tôi không tin vì những gì làm cho con người trở thành tử tế không bao giờ cũ. Nó chỉ nhất thời mất giá, tôi tin có ngày gió sẽ đổi chiều, con người nếu không bừng tỉnh sẽ sớm phải trả giá cho những sai lầm nhất thời. Tôi cũng hiểu rằng cần đổi cả chương trình và cách dạy, nhưng xin có một kiến nghị đừng biến văn chương thành cái gì không phải là nó. Văn chương mãi mãi vẫn là văn chương và không bao giờ là vô bổ với con người. Dù có ít người học Văn nhưng không vì thế mà biến nó thành một môn na ná văn chương, đừng đuổi văn chương đích thực ra khỏi chương trình với lý do nó lạc thời. Liệu môn này, có "cùng tắc biến, biến tắc thông" không?
