Chiều 15/3, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 21, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật Tài nguyên nước (sửa đổi).
Dự thảo Luật bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp
Trình bày Tờ trình Dự án Luật Tài nguyên nước (sửa đổi), Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành cho biết, qua hơn 10 năm thực hiện, Luật Tài nguyên nước năm 2012 đã góp phần tạo biến tích cực trong nhận thức, hành động của toàn xã hội về bảo vệ, khai thác sử dụng tài nguyên nước.
Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, một số quy định của Luật 2012 còn giao thoa, chồng chéo với các luật khác dẫn đến khó thực hiện hoặc lãng phí nguồn lực. Đồng thời, thiếu khung pháp lý cho an ninh nguồn nước; thiếu quy định cụ thể liên quan đến điều hòa, phân bổ nguồn nước, giám sát chặt chẽ các hoạt động khai thác, sử dụng tài nguyên nước…
Do đó, Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành nhấn mạnh sự cần thiết phải cập nhật, thể chế hóa quan điểm, chủ trương, chính sách mới của Đảng và Nhà nước về quản lý, bảo vệ tài nguyên nước. Trong đó, cần nghiên cứu, sửa đổi ban hành Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) theo hướng bổ sung, hoàn thiện các chính sách đã ban hành.
Theo Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Công Thành, Dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi) gồm 88 điều và được bố cục thành 10 chương. So với Luật 2012, dự thảo Luật không tăng về số chương (trong đó giữ nguyên 10 điều; sửa đổi, bổ sung 62 điều; bổ sung mới 16 điều) và bãi bỏ 08 điều. Cụ thể, về quy định chung, sửa đổi, bổ sung về phạm vi điều chỉnh, trong đó sửa đổi, bổ sung phát triển tài nguyên nước (Điều 1); bổ sung quy định về áp dụng pháp luật (Điều 4); sửa đổi, bổ sung quy định về các loại hình cơ sở dữ liệu về tài nguyên nước; trách nhiệm cơ quan quản lý nhà nước trong quản lý, vận hành…
Thẩm tra sơ bộ dự án Luật, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị cần tập trung làm rõ hơn quan điểm về chủ động tích nước, trữ nước; điều tiết, bảo đảm đủ nước cấp cho sinh hoạt và sản xuất; kiện toàn hệ thống tổ chức, bộ máy quản lý nguồn nước, bảo đảm thống nhất, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả từ Trung ương đến địa phương, sự phối hợp đồng bộ giữa các ngành, các cấp; cơ cấu lại các ngành, lĩnh vực sản xuất sử dụng nhiều nước; thực hiện các giải pháp tiết kiệm nước, tái sử dụng nước; ứng dụng khoa học và công nghệ trong quản trị, phát triển tài nguyên nước.
Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cũng đánh giá, nhìn chung dự thảo Luật đã bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành và các điều ước quốc tế mà Việt Nam đã ký kết hoặc gia nhập; bảo đảm tính khả thi. Tuy nhiên, vẫn có một số điều khoản cần rà soát, chỉnh sửa thêm.
Các Ủy viên Ủy ban Thường trực Quốc hội đánh giá cao sự chuẩn bị kỹ lưỡng, nghiêm túc, trách nhiệm, công phu của Chính phủ đối với dự án Luật. Báo cáo thẩm tra sơ bộ của Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cũng đã được chuẩn bị rất kỹ lưỡng.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng băn khoăn về phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật. Theo dự thảo Luật, “tài nguyên nước” bao gồm nguồn nước mặt, nước dưới đất, nước mưa và nước biển thuộc lãnh thổ của nước Việt Nam. Vậy nước dưới đất và nước biển ở đáy biển và vùng tiếp giáp lãnh hải có thuộc phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật hay không cần làm rõ.
Cùng với đó, phải phân định rõ phạm vi điều chỉnh với các luật khác có liên quan như Luật Khoáng sản, Luật Biển Việt Nam để bảo đảm không chồng chéo. Rà soát, nghiên cứu kỹ lưỡng các quy định trong pháp luật có liên quan, đặc biệt là những vấn đề có cách tiếp cận đa chiều để đưa ra quy định nhất quán, tránh mâu thuẫn.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, từ tổng kết thực tiễn, cần quy định thẩm quyền cụ thể trong dự thảo Luật, trên tinh thần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền rõ ràng cho UBND cấp tỉnh, Sở TN&MT cấp tỉnh, bảo đảm tính thống nhất, tránh tạo kẽ hở, tiêu cực.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, dự thảo Luật có đến 33 điều giao Chính phủ quy định chi tiết, trong đó có các điều bổ sung mới, kèm theo đó là các chính sách mới. Do vậy, cơ quan soạn thảo cần rà soát các nội dung có thể quy định chi tiết ngay trong dự thảo Luật.
Nhấn mạnh Luật Tài nguyên nước có liên quan đến 11 luật khác, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ đây là luật khung hay luật chi tiết để có phương án sửa đổi bổ sung phù hợp, đồng thời bày tỏ quan điểm nên xác định Luật Tài nguyên nước là luật chi tiết, hạn chế các điều khoản giao Chính phủ quy định chi tiết.
Đảm bảo tính đồng bộ của hệ thống pháp luật
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ ghi nhận hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị công phu, có trách nhiệm cao, bám sát các nhóm chính sách sửa đổi Luật được Quốc hội thông qua. Đồng thời đề nghị cần phải tiếp tục rà soát dự thảo Luật để khắc phục tối đa các chồng chéo, xung đột pháp luật, đảm bảo tính đồng bộ của hệ thống pháp luật. Chủ tịch Quốc hội đề nghị nghiên cứu bổ sung thêm chính sách về mở rộng, tăng cường hợp tác quốc tế về tài nguyên nước tại Điều 6 để tương thích và thống nhất với Công ước quốc tế về sử dụng các nguồn nước liên quốc gia và Luật Bảo vệ môi trường. Đồng thời, tiếp tục rà soát đối chiếu với các quy định của Luật Thủy lợi.
Về một số nội dung cụ thể, Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ thực trạng nguồn nước chúng ta đang bị suy thoái rất nặng nề, do đó tại chương 3 dự thảo Luật quy định về Bảo vệ tài nguyên nước cần bổ sung thêm khái niệm về phục hồi và bảo vệ tài nguyên nước hoặc bảo vệ phát triển tài nguyên nước. Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, thực trạng đã bị suy yếu, suy giảm thì chúng ta phải có trách nhiệm phục hồi, phục vụ tài nguyên nước.
Chủ tịch Quốc hội đề nghị nghiên cứu, rà soát để bổ sung chức năng rất quan trọng của nguồn nước là chức năng phòng chống thiên tai như thoát lũ, chứa lũ; điều hòa, chống úng, chống ngập; hành lang bảo vệ nguồn nước; bổ sung khái niệm hành lang thoát lũ; quy định cụ thể hơn về phân cấp và lội trình xác định dòng chảy tối thiểu; khái niệm về chỉnh trị sông, nạo vét, phục hồi lòng dẫn; nghiên cứu quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn để các tổ chức, các cá nhân, các doanh nghiệp phấn đấu đạt được…
Về chính sách tài nguyên về tài chính, về tài nguyên nước, Chủ tịch Quốc hội tán thành với ý kiến của Ủy ban Tài chính – Ngân sách là cần tiếp tục đối chiếu, rà soát quy định về giá tính thuế, tài nguyên nước theo quy định pháp luật về thuế, giá. Các luật thuế phải nghiên cứu có những tỷ lệ thuế suất khác nhau nhất là những nơi khan hiếm tài nguyên nước thì phải đánh thuế cao. Ngoài ra, Chủ tịch Quốc hội lưu ý quy định về trách nhiệm quản lý tài nguyên nước, bảo đảm quy định rõ trách nhiệm quản lý nhà nước và khắc phục tính chồng chéo.
Phát biểu tiếp thu, giải trình, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà cho biết, khó khăn nhất của việc xây dưng Luật Tài nguyên nước là quản lý nước phải tiến hành theo lưu vực, nhưng chúng ta không có cơ quan quản lý về tài nguyên nước theo vùng, theo lưu vực, dẫn đến xuất hiện chồng chéo, vướng mắc. Trong thời gian tới, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện các quy định về hệ thống quản lý tài nguyên nước, lấp đầy những lỗ hổng trong quản lý tài nguyên nước, các công trình thủy lợi…
Kết luận nội dung Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Tài nguyên nước (sửa đổi), Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ chỉ đạo Ban soạn thảo, các cơ quan hữu quan nghiên cứu tiếp thu các ý kiến của UBTVQH, ý kiến cơ quan thẩm tra để hoàn chỉnh hồ sơ Dự án Luật; Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường hoàn chỉnh báo cáo thẩm tra để trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 5 tới đây.
