Theo bản án sơ thẩm tháng 8/2017, từ năm 2002 - 2013, do buông lỏng công tác quản lý Nhà nước về lĩnh vực đất đai tại địa bàn xã Đồng Tâm, các bị cáo Nguyễn Văn Bột, Nguyễn Văn Sơn và Lê Đình Thuần đều nguyên Chủ tịch UBND xã Đồng Tâm; Nguyễn Xuân Trường - nguyên cán bộ địa chính xã cùng Nguyễn Tiến Triển - nguyên Bí thư Đảng ủy xã và một số cán bộ nguyên là chủ chốt của xã vì động cơ vụ lợi đã thực hiện việc cấp, giao đất trái thẩm quyền và hợp thức đất lấn chiếm hàng nghìn mét vuông cho một số hộ dân trái quy định.
Cụ thể, bị cáo Nguyễn Văn Sơn đã cấp giao đất trái thẩm quyền cho 4 hộ với tổng diện tích hơn 1.090m2 và thu tổng số tiền vụ lợi là 28,5 triệu đồng (trong đó, để ngoài ngân sách xã 15 triệu đồng). Ngoài ra, bị cáo Sơn cũng cấp giao đất cho 11 hộ không đúng đối tượng với tổng diện tích 1.285m2. Giao đất sai đối tượng cho 29 hộ dân với tổng diện tích 2.638m2 và thu số tiền vụ lợi hơn 1,5 tỷ đồng (trong đó, để ngoài ngân sách xã 50 triệu đồng).
Đối với bị cáo Lê Đình Thuần, năm 2008 đã trực tiếp ký Biên bản hội nghị thống nhất cấp quyền sử dụng đất giãn dân được hợp thức vào ngày 10/12/2002. Trên bản đồ đất thổ cư năm 2003 đứng tên Lê Đình Toản (em họ bị can Thuần) và đến năm 2009 đứng tên vợ là Nguyễn Thị Thúy với diện tích 100m2.
Ngoài ra, bị cáo này còn bị cáo buộc đã lập hồ sơ ký xác nhận hợp thức cho 12 hộ dân đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Theo đó, mặc dù đất có nguồn gốc là đất nông nghiệp thuê thầu, đất lấn chiếm, đất giao trái thẩm quyền, sai đối tượng vào khoảng năm 2002 - 2003 nhưng bị cáo Thuần vẫn ký xác nhận hồ sơ có nguồn gốc đất sử dụng hợp pháp trước ngày 15/10/1993 với tổng diện tích 1.844m2. Sau đó, đề nghị UBND huyện ra quyết định cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trái quy định.
Đối với bị cáo Nguyễn Xuân Trường, được xác định đã cùng bị cáo Bột và Sơn cấp, bán đất và giao đất trái thẩm quyền cho 9 hộ với tổng diện tích hơn 1.652m2 rồi thu số tiền vụ lợi 21 triệu đồng. Ngoài ra, bị cáo Trường còn bị cáo buộc đã cấp giao đất cho 11 hộ không đúng đối tượng với tổng diện tích 1.285m2; giao đất sai đối tượng cho 29 hộ dân với tổng diện tích 2.638m2 thu số tiền vụ lợi hơn 1,5 tỷ đồng; hợp thức đất lấn chiếm cho 2 hộ dân với tổng diện tích 552m2.
Đối với bị cáo Nguyễn Tiến Triển, bị cáo buộc đã đồng ý với chủ trương của UBND xã về việc chia đất cho 10 cán bộ UBND xã trái quy định với tổng diện tích 1.208m2. Ngoài ra, bị cáo Triển còn bị quy kết đã đồng ý chủ trương và kế hoạch của UBND xã trong việc tổ chức cho các hộ dân đấu thầu đất theo Quyết định 883 ngày 31/12/2003 của UBND huyện Mỹ Đức dẫn đến 29 hộ trúng thầu sai đối tượng và thu số tiền vụ lợi cho xã hơn 1,5 tỷ đồng.
Đáng chú ý, trong tất cả các cán bộ kể trên thì mỗi người đều được hưởng lợi 2 suất đất với tổng diện tích từ hơn 260 - 334m2 mà không phải nộp tiền sử dụng đất theo quy định.
Về phía các bị cáo nguyên cán bộ văn phòng đăng ký đất đai và Phòng TM&MT huyện Mỹ Đức, bị cáo buộc không thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ được giao, thiếu trách nhiệm trong việc thẩm định, thẩm tra nguồn gốc đất dẫn đến việc ký nhận không có cơ sở.
Cụ thể, bị cáo Đinh Văn Dũng - nguyên Giám đốc văn phòng đăng ký đất đai huyện Mỹ Đức gây thiệt hại số tiền gần 660 triệu đồng; Trần Trung Tấn - cán bộ văn phòng đăng ký đất đai huyện gây thiệt hại hơn 1 tỷ đồng; Bạch Văn Đông - nguyên Phó Giám đốc văn phòng đăng ký đất đai huyện gây thiệt hại hơn 584 triệu đồng và Phạm Hữu Sách - nguyên Trưởng Phòng TN&MT huyện Mỹ Đức gây thiệt hại hơn 1,2 tỷ đồng.
Với những sai phạm này, tòa cấp sơ thẩm đã tuyên phạt các bị cáo mức án thích đáng. Cụ thể:
1. Nguyễn Xuân Trường - cựu cán bộ địa chính xã Đồng Tâm: 6 năm 6 tháng tù.
2. Nguyễn Văn Sơn - cựu Chủ tịch UBND xã Đồng Tâm: 30 tháng tù.
3. Lê Đình Thuần - cựu Chủ tịch UBND xã Đồng Tâm: 42 tháng tù.
4. Nguyễn Tiến Triển - cựu Bí thư Đảng ủy xã Đồng Tâm: 30 tháng tù.
5. Nguyễn Văn Bột - cựu Chủ tịch UBND xã Đồng Tâm: 18 tháng tù treo.
6. Nguyễn Văn Đức - cựu Chủ tịch HĐND xã Đồng Tâm: 30 tháng tù.
7. Bùi Văn Dũng - cựu Trưởng ban tài chính xã Đồng Tâm: 30 tháng tù.
8. Bùi Văn Hồng - cựu xã đội trưởng xã Đồng Tâm: 30 tháng tù.
9. Nguyễn Văn Minh - cựu Trưởng Công an xã Đồng Tâm: 24 tháng tù.
10. Nguyễn Văn Khang - cựu kế toán ngân sách xã Đồng Tâm: 24 tháng tù.
11. Phạm Hữu Sách - cựu Trưởng phòng TN&MT huyện Mỹ Đức: 24 tháng tù cho hưởng án treo.
12. Đinh Văn Dũng - cựu Giám đốc Văn phòng đăng ký đất đai huyện Mỹ Đức: 30 tháng tù.
13. Bạch Văn Đông - cựu Phó Giám đốc văn phòng đăng ký đất đai huyện Mỹ Đức: 30 tháng tù.
14. Trần Trung Tấn - cựu cán bộ Văn phòng đăng ký đất đai huyện Mỹ Đức: 20 tháng tù treo.
