Thực tế từ kinh nghiệm phát triển của các đô thị lớn, con đường tất yếu là phải tăng tốc phát triển giao thông công cộng đủ và ngày càng hấp dẫn nhiều người, từ đó hạn chế xe máy để người dân chuyển hẳn sang đi lại bằng giao thông công cộng. Phương tiện cá nhân lấn sân Trong thời gian qua, TP Hà Nội đã thực hiện nhiều giải pháp để giảm UTGT, và đến nay dù tình trạng ùn tắc đã được kiềm chế nhưng vẫn chưa đáp ứng được sự mong mỏi của người dân Thủ đô. Một trong những giải pháp được triển khai mạnh nhất đó là phát triển vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt, nhưng có thời điểm báo chí căn cứ vào hiện tượng cá biệt mà nâng xe buýt là “hung thần” đường phố khiến cơ quan có trách nhiệm trong quy hoạch đã lùi bước, thu hẹp tuyến và mật độ xe buýt. Tình trạng này tất yếu khiến đại đa số người tham gia giao thông quay lại sử dụng xe máy. Thực tế tại Hà Nội hiện vẫn còn những "vùng trắng xe buýt" ví như đường Hoàng Văn Thái, quận Thanh Xuân khiến người dân có nhu cầu đến đây phải chủ động lựa chọn phương tiện cá nhân.
TS Đặng Minh Tân - Giảng viên bộ môn Đường bộ (Đại học GTVT) cho biết, quy hoạch GTVT của Hà Nội đang theo tốc độ phát triển của các nước tiên tiến. Do đó, cần thiết phải ưu tiên hệ thống giao thông công cộng trong quy hoạch. Hệ thống này đang chiếm thị phần lớn ở những nước phát triển. Tuy nhiên, ngay cả quy hoạch của Hà Nội từ thời bao cấp để lại vẫn còn quá nhiều ngõ nhỏ, phố nhỏ… đấy là khó khăn lớn nhất để triển khai hệ thống giao thông công cộng, dẫn đến hình thành thói quen phổ biến đi lại bằng xe máy. Nhớ lại có thời kỳ “hạn chế người nội thành đăng ký xe máy” tưởng hay nhưng chưa kiểm soát được, vì giao thông công cộng không đáp ứng nổi nhu cầu. Đặc biệt trong quá trình đô thị hóa, nhiều khu chung cư cao tầng mọc lên khắp nơi nhưng “xe buýt” lại thường “đến” sau khi dân về sinh sống nên tất yếu “xe máy phải phát triển” gây cản trở, ách tắc giao thông. Nhiều chuyên gia lĩnh vực giao thông cũng cho rằng, chỉ khi giao thông công cộng đáp ứng được nhu cầu và đạt trên 50% trở lên, việc hạn chế xe cá nhân mới khả thi. Trong khi đó, tầm nhìn quy hoạch phát triển giao thông công cộng chưa đi trước một bước dài nên buộc người dân phải đầu tư phát triển xe máy. Xuất phát từ lý do, này những vấn đề “tưởng hay” như “dẹp vỉa hè để xe máy”, văn hóa giao thông đều khó thành công dù mở rộng đường, thêm nhiều cầu vượt. Phát triển mini buýt để giảm ùn tắc Chia sẻ về vấn đề trên, theo ông Phạm Hữu Sơn - Tổng Giám đốc Tổng Công ty Tư vấn thiết kế GTVT (TEDI), đã đến lúc, chậm còn hơn không, buộc phải bàn bạc thống nhất lại quy hoạch phát triển giao thông công cộng cho Thủ đô từ cuối năm 2016 đến 2020 - 2030 theo định hướng tích cực nhất, quyết liệt nhất. Khi vận tải công cộng phát triển chưa tốt thì việc cấm đoán phương tiện cá nhân là cực đoan, không hiệu quả. Thí điểm tăng tốc phủ kín giao thông công cộng đa dạng, từng khu vực rộng lớn như nội thành cũ hay khu đô thị mới bằng các loại xe buýt. Trên bản đồ quy hoạch xác định các tuyến xe buýt chính, phụ, các bến xe buýt tạm dừng đưa đón khách sao cho thuận tiện nhất: Giả định các tuyến chính có xe buýt lớn, các tuyến trung bình có xe buýt nhỏ, các tuyến ngõ, tuyến phụ có xe buýt nhỏ hoặc xe ô tô điện như hiện nay đã có quanh bờ hồ đi vào các tuyến phố cổ, các ngõ ngách chính. Các bến cách nhau không quá 300 - 400m thuận lợi nhất cho xe tạm dừng và cho người đi bộ. Hạn chế đi đến xóa bỏ hết các điểm trông giữ xe máy và quy định các chỗ tạm trung chuyển các loại xe buýt, mini buýt và xe ô tô điện. Cùng với đó, nghiên cứu chế độ trợ giá để khuyến khích người tham gia giao thông mua vé tháng liên tuyến, vé tháng theo một số khu vực thuận tiện. Nhanh chóng tiến tới có vé quý, vé 6 tháng, vé năm có giảm giá, chế độ miễn vé cho người từ 60 tuổi trở lên… Huy động nhiều nguồn hỗ trợ phát triển giao thông công cộng từ các nhà hảo tâm, qua các nguồn truy thu phạt tham nhũng mà Nhân dân tố giác... Chuẩn bị đầu tư ô tô, xe buýt các loại, các bến xe tạm dừng, các bến xe trung chuyển tập kết, tiến đến cấm đi xe máy trong khu vực đã quy hoạch và đồng khởi phát lệnh các loại xe tham gia giao thông công cộng mới nghiêm túc ra quân như ngày hội lớn trong 3 ngày đến 1 tuần đầu để rút kinh nghiệm nếu hiệu quả. Đặc biệt cần nghiên cứu ký hợp đồng dịch vụ đưa đón cán bộ khi đi làm cũng như khi nhóm tập thể cùng đi cơ sở thuận tiện nhất để không phải đi xe máy như trước.
 Xe buýt hoạt động tại Trạm trung chuyển Hoàng Quốc Việt, Hà Nội. Ảnh: Công Hùng |
